KopalniaWiedzy.pl

Przewodnicy turystyczni z Galápagos, którzy stracili pracę w wyniku pandemii, przechodzą pod okiem naukowców kurs. Dzięki temu będą mogli wziąć udział w projekcie Barcoding Galapagos, pomagając w skatalogowaniu gatunków zamieszkujących archipelag. Projekt prowadzą Uniwersytet w Exeter, Centrum Nauki Galápagos i Universidad San Francisco de Quito (USFQ). Barcoding Galapagos przewiduje zatrudnienie na 9 miesięcy menedżera i ok. 80 przewodników (mają to być różne stanowiska). Chcielibyśmy wyszkolić i zatrudnić przewodników przy katalogowaniu bioróżnorodności Galápagos [...] za pomocą metod molekularnych z XXI w. - podkreśla dr Camille Bonneaud. Przewodnicy ci pełnią centralną rolę w ożywieniu gospodarczym populacji, która niemal całkowicie polega na ekoturystyce. Przejdą oni trening umiejętności i znajdą zatrudnienie przy pobieraniu próbek, przechowywaniu [materiału] i stosowaniu najnowszych metod genetycznych. Jest to rozwiązanie korzystne dla obu stron, które pozwoli wypełnić istotne luki w wiedzy biologicznej dotyczącej wysp. Profesor Jaime Chaves z USFQ dodaje, że to pierwszy projekt barkodowania na Galapagos na tę skalę. Wszystkie dane będą generowane przez miejscowych i przetwarzane na archipelagu. Nie wydaje mi się, by gdzieś indziej na świecie realizowano taki projekt. Prof. Diana Pazmiño, która jest związana zarówno z Galápagos Science Centre, jak i USFQ, cieszy się, że może się podzielić z lokalną społecznością swoją wiedzą na temat narzędzi genetycznych. Zarówno społeczne, jak i naukowe konsekwencje tego projektu są niesamowicie ważne dla wysp i ludności. Naukowcy podkreślają, że bez dochodu z turystyki działania na rzecz ochrony przyrody Wysp Żółwich mogą być zagrożone. Zapewniając przewodnikom turystycznym alternatywne źródło dochodu, projekt zmniejszy negatywne oddziaływania nielegalnego pozyskiwania surowców i wzmocni ochronę Parku Narodowego w krótkim-średnim okresie. To z kolei może zagwarantować delikatną równowagę między bioróżnorodnością i dobrostanem lokalnych społeczności w długiej perspektywie czasowej - podsumowuje dr Tomas Chaigneau z Uniwersytetu w Exeter. « powrót do artykułu

Elon Musk poinformował, że w przyszłym tygodniu odbędzie się lot testowy rakiety SN8. Pojazd ma wznieść się na wysokość 18 300 metrów, a następnie bezpiecznie wylądować. SN8 to rakieta z rodziny Starships, która w przyszłości ma zawieźć astronautów na Księżyc i Marsa. Wcześniejsze wersje, SN5 i SN6, z powodzeniem osiągnęły wysokość 150 metrów i bezpiecznie wylądowały. Teraz przed rakietą postawiono znacznie trudniejsze zadanie. Testy SN5 oraz SN6 miały na celu sprawdzenie ich struktury. Obie wystartowały z Boca Chica w Teksasie i obie były napędzane pojedynczym silnikiem Raptor. Z kolei rakieta SN7 została celowo zniszczona, by zbadać granice jej wytrzymałości. SN8 będzie napędzana trzema silnikami Raptor i ma osiągnąć znacznie większą wysokość niż poprzednicy. Przyszłotygodniowy test będzie pierwszym, w którym trzy Raptory mają działaś jak pojedyncza jednostka napędowa. SN8 wystartuje po przejściu testów naziemnych. W przeciwieństwie do poprzedniczek rakieta zostanie wyposażona w klapy ułatwiające sterowanie oraz nos, w którym w przyszłości będzie można umieszczać ładunki lub astronautów. Ponadto, jak zauważył Musk, SN8 będzie już w znacznym stopniu przypominała ostateczną architekturę rakiety. W czasie kontrolowanego lądowania silniki zostaną na chwilę wyłączone, rakieta obróci się poziomo, by spowolnić opadanie, później zaś silniki zostaną włączone, by ustawić ją pionowo i spowolnić ostateczne lądowanie. Musk twierdzi, że w przyszłości rakiety z rodziny Starships mają być w stanie zabrać 100 osób lub 100 ton ładunku na Księżyc. Jednak docelowo mają zawieźć ludzi i ładunki na Marsa oraz wrócić.   « powrót do artykułu

Międzynarodowy zespół naukowy pracujący pod kierunkiem profesor Jane Greaves z Cardiff University poinformował o odkryciu fosforowodoru w chmurach na Wenus. Na Ziemi fosforowodór powstaje w wyniku procesów przemysłowych lub jest wytwarzany przez mikroorganizmy beztlenowe. Naukowcy od dziesięcioleci spekulują, że w wysokich partiach chmur na Wenus mogą znajdować się mikroorganizmy. Byłyby wysoko nad niegościnną powierzchnią planety. Musiałyby jednak przetrwać w środowisku o wysokiej kwasowości. Odkrycie fosforowodoru może wskazywać, że w atmosferze Wenus rzeczywiście istnieje życie. Szczegóły odkrycia opisano w Nature Astronomy. Sensacyjnego odkrycia dokonano za pomocą James Clark Maxwell Telescope (JCMT) na Hawajach. Następnie naukowcy otrzymali dostęp do 45 teleskopów pracujących w ramach ALMA (Atacama Large Milimeter/submilimeter Array). W obu przypadkach Wenus obserwowano w długości fali większej niż 1 mm. To daleko poza zakresem, który wykrywa ludzkie oko. To był eksperyment wykonany z czystej ciekawości. Postanowiliśmy wykorzystać potężną technologię, w którą wyposażony jest JCMT, by wyobrazić sobie możliwości przyszłych instrumentów. Stwierdziłam, że wykluczymy pewne ekstremalne scenariusze, jak np. obecność licznych mikroorganizmów w chmurach. Gdy wykryliśmy pierwsze ślady fosforowodoru w spektrum Wenus, byłam w szoku, mówi profesor Greaves. Naukowcy postanowili zweryfikować swoje spostrzeżenie. Dlatego wystarali się o 3 godziny czasu pracy ze znacznie bardziej czułym ALMA. Obróbka uzyskanych danych zajęła im pełne 6 miesięcy. W końcu okazało się, że i ALMA widzi ślady fosforowodoru. Udało nam się przeprowadzić obserwacje, gdy Wenus była pod dobrym dla ALMA kątem względem Ziemi. Obróbka danych nie była łatwa, gdyż ALMA nie jest zwykle wykorzystywana do poszukiwania subtelnych sygnałów w bardzo jasnym obiektach, jakim jest Wenus, mówi doktor Anita Richards z UK ALMA Regional Centre. Oba instrumenty pokazały to samo, słaby sygnał absorpcji w spektrum typowym dla fosforowodoru, gdy molekuły są od spodu podświetlane przez cieplejsze chmury, dodaje profesor Greaves. Obliczeniami koncentracji fosforowodoru w atmosferze Wenus zajął się profesor Hidao Sagawa z Uniwersytetu Kyoto Sangyo. Okazuje się, że na każdy miliard molekuł zaledwie 20 to molekuły fosforowodoru. Przeprowadzono też obliczenia, które miałyby wykazać, czy na Wenus fosforowodór może powstawać w sposób naturalny bez udziału organizmów żywych. To było trudne zadanie, gdyż jedyne informacje na temat fosforu na Wenus pochodzą z radzieckiego lądownika Vega 2, który dotarł na powierzchnię Wenus w 1985 roku. Szacunkami dotyczącymi źródeł fosforowodoru zajął się zespół pod kierownictwem doktora Williama Bainsa z MIT. Naukowcy stwierdzili, że fosforowodór mógłby pochodzić z wulkanów, uderzeń piorunów, czy z oddziaływania promieniowania słonecznego z powierzchnią Wenus, jednak w ten sposób nie powstałoby więcej niż 1/10000 obserwowanej ilości tej molekuły. Z kolei, jak obliczył doktor Paul Rimmer z Cambridge University, ziemskie mikroorganizmy, by wyprodukować tyle fosforowodoru, ile zaobserwowano w atmosferze Wenus, musiałyby pracować z zaledwie 10% swojej maksymalnej wydajności. Na Ziemi mikroorganizmy absorbują minerały zawierające fosfór, dodają do niego wodór i wydzielają fosforowodór. Nie wiadomo, dlaczego to robią, gdyż zużywają przy tym energię. Być może fosforowodór jest tu produktem ubocznym innego procesu, a może służy do odstraszania konkurencji. Tak czy inaczej musimy brać pod uwagę, że jeśli jakieś mikroorganizmy istnieją na Wenus, to prawdopodobnie bardzo się one różną od ziemskich mikroorganizmów. Tutaj rodzi się pytanie, jak takie organizmy mogłyby przetrwać. Na Ziemi niektóre mikroorganizmy radzą sobie nawet z 5-procentowym zakwaszeniem środowiska. Jednak na Wenus jest zupełnie inaczej. Co prawda w wysokich partiach chmur panują tam temperatury do 30 stopni Celsjusza, ale chmury te w około 90% składają się z kwasu siarkowego. Profesor Sara Seager i doktor Janusz Petkowski z MIT badają obecnie, czy mikroorganizmy mogą w jakiś sposób ochronić się przed działaniem kwasu przebywając w kroplach tworzących chmury. « powrót do artykułu

Popiół wulkaniczny może mieć większy wpływ na klimat niż dotychczas sądzono. Do takich wniosków doszli naukowcy z University of Colorado Boulder, którzy badali skutki erupcji wulkanu Mount Kelut na Jawie, który wybuchł w 2014 roku. Na podstawie obserwacji oraz symulacji komputerowych uczeni stwierdzili, że popiół może pozostawać w atmosferze przez wiele miesięcy po erupcji. Odkrycia dokonano przypadkiem. Uczeni pilotowali drona w pobliżu Mount Kelut. Badania prowadzili po erupcji, która zmusiła tysiące ludzi do ewakuacji. Zauważyli duże kawałki unoszące się w powietrzu miesiąc po erupcji. Wyglądało to jak popiół, mówi główna autorka najnowszych badań, Yunqian Zhu z Laboratory for Atmospheric and Space Physics na CU Boulder. Naukowcy od dawna wiedzą, że erupcje wulkaniczne, które wyrzucają w powietrze olbrzymie ilości siarki blokującej dostęp promieni słonecznych do Ziemi, przyczyniają się do schładzania planety. Nie sądzili jednak, że i popiół odgrywa w tym procesie dużą rolę. Uważano bowiem, że jest on na tyle ciężki, iż szybko opada. Zhu i jej zespół chcieli dowiedzieć się, dlaczego popiół był obecny w powietrzu jeszcze miesiąc po erupcji. Okazało się, że składa się on z małych lekkich fragmentów, które z łatwością unoszą się w powietrzu. Dotychczas sadzono, że popiół jest podobny do szkła wulkanicznego. Tymczasem odkryliśmy, że to, co unosiło się w powietrzu ma gęstość bardziej zbliżoną do pumeksu, stwierdza uczona. Wydaje się też, jak mówi profesor Brian Toon, że te podobne do pumeksu cząstki zmieniają chemię całego pióropusza dymu i popiołu nad wulkanem. Wiemy, że wulkany wyrzucają duże ilości dwutlenku siarki. Wielu naukowców sądziło, że różne składniki dymu wulkanicznego wchodzą ze sobą w interakcje i w serii reakcji chemicznych powstaje kwas siarkowy. Jego formowanie się w powietrzu może trwać przez wiele tygodni. Jednak obserwacje wskazywały, że reakcje zachodzą szybciej. Nie potrafiono wyjaśnić tego fenomenu. Toon sądzi, że znalezione cząstki popiołu mogą rzucić nieco światła na tę kwestię. Wydaje się molekuły dwutlenku siarki przyczepiają się do popiołu, który długo krąży w powietrzu. Reakcje mogą zachodzić na powierzchni cząstek popiołu, na których może się gromadzić nawet 43% siarki z erupcji. Innymi słowy, popiół może znacząco przyspieszać reakcje, w wyniku których powstaje kwas siarkowy. Nie jest jasne, na ile ten krążący w atmosferze popiół wpływa na klimat. Teoretycznie długo utrzymujące się w powietrzu cząstki powinny schładzać powierzchnię planety. Mogą też trafiać na bieguny gdzie mogą przyczyniać się do powstawania reakcji niszczących warstwę ozonową. Tak czy inaczej, wszystko wskazuje na to, że należy lepiej przyjrzeć się temu, co dzieje się w popiołem w atmosferze po erupcji wulkanu. Myślę, że odkryliśmy coś ważnego. Takiego popiołu jest niewiele, ale może on robić sporą różnicę, mówi Toon. « powrót do artykułu

Kryptolodzy z Narodowego Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni rozszyfrowali 3 zakodowane wiersze Haliny Kolbińskiej, młodzieńczej miłości Józefa Szczepańskiego, "Ziutka" z batalionu Parasol Armii Krajowej. Wiersze zaprezentowano 10 września, w 76. rocznicę śmierci poety i powstańca warszawskiego. Twórczość Szczepańskiego to kronika walk batalionu Parasol. Ziutek został ciężko ranny podczas osłaniania ewakuacji oddziałów ze Starego Miasta. Zmarł 10 września 1944 r. w szpitalu powstańczym. Prawdopodobnie jego ostatnim wierszem jest antysowiecka "Czerwona zaraza". Listy i wiersze Ziutka do Haliny zostały przekazane do Archiwum Akt Nowych (AAN) 4 sierpnia br. przez Krzysztofa i Tomasza Mordzińskich. Mordzińscy natrafili na nie w pamiątkach po swojej matce, Halinie Kolbińskiej. Pewnego wiosennego dnia 2019 roku, po 25 latach po śmierci mamy, zacząłem porządkować dokumenty, korespondencję i różne inne szpargały, które po jej śmierci zalegały ukryte głęboko w szafach. W czasie tego porządkowania natrafiłem na nieduży zeszycik zawierający wiersze. Początkowo nie zainteresowały mnie one, ale moja żona zwróciła na nie uwagę. W pewnym momencie usłyszałem znajome imię Ziutek i wtedy coś mnie tknęło, że być może te wiersze wiążą się z Ziutkiem, czyli Józefem Szczepańskim, którego zdjęcie widywaliśmy z bratem wielokrotnie wklejone w albumiku naszej mamy - powiedział Tomasz Mordziński. W zeszyciku znajdowały się przepisane przez Halinę wiersze Ziutka (21 nieznanych dotąd utworów) i listy poety do ukochanej z lat 1939-41. To była młodzieńcza miłość, która trwała trzy lata, choć widywali się tylko przez pięć miesięcy. [...] Ostatni wiersz dla mamy Ziutek napisał w grudniu 1943 roku, a ostatni list - w grudniu 1941 roku. W 1942 roku w marcu mama, w jedynym zachowanym liście do Ziutka, pyta, co ma zrobić z listami i wierszami, czy spalić, czy odesłać? Na szczęście nie zrobiła ani jednego, ani drugiego. Trzy utwory były zaszyfrowane. Wydaje się, że pani Halina nauczyła się metod szyfrowania na zajęciach przysposobienia wojskowego. Jak się okazało, były to okupacyjne wiersze zakochanej nastolatki. A oto fragment jednego z nich: "Mówiłeś dużo, dużych słów/ ja Cię słuchałam zapłakana/ myślałam tylko - dalej mów,/ czyś myślał wtedy jaka rana/ w mym sercu się otwarła?". Kryptoanalitycy z Centrum potraktowali nietypowe zadanie jako przerywnik w pracy. Zastosowany został tzw. szyfr podstawieniowy, w którym każdej literze alfabetu odpowiada symbol. Teoretycznie rozszyfrowanie takiego zapisu nie powinno być bardzo trudne, ale mamy 32 litery alfabetu, co daje liczbę kombinacji rzędu wielokrotności miliarda. Jedną z metod łamania takich szyfrów jest określenie częstotliwości występowania w tekście danych symboli i porównanie ich z częstotliwością występowania liter alfabetu w języku polskim. Jeden z moich współpracowników wpadł na genialny pomysł. Wybrał jedno zaszyfrowane słowo 12-znakowe, w którym powtarzały się sekwencje symboli. Szukając w Słowniku Języka Polskiego, znalazł kilkanaście 12-literowych słów, które miały powtarzające się analogicznie sekwencje liter co słowo zaszyfrowane. Trafiliśmy od razu - to było słowo "wdzięczności". Odczytanie go pozwoliło na odszyfrowanie całości zapisu - wyjaśnił dyrektor Centrum Bezpieczeństwa Cyberprzestrzeni, gen. bryg. Karol Molenda. Skany dokumentów można oglądać na stronie internetowej Archiwum Akt Nowych. « powrót do artykułu

Osoby urodzone pod koniec lat 60. i w latach 70. ubiegłego wieku mogą znajdować się w stanie ciągłego narażenia na infekcję wirusem grypy H3N2, wynika z badań przeprowadzonych na Perelman School of Medicine University of Pennsylvania. Dzieje się tak, gdyż co prawda ich przeciwciała łącza się z wirusem H3N2, ale nie zapobiegają infekcji. Odkryliśmy, że u ludzi w różnym wieku przeciwciała przeciwko H3N2 różnie działają, mówi profesor Scott Hensley. Nasze badania wykazały, że infekcje, jakie przeszliśmy w dzieciństwie, mogą wytworzyć odporność na całe życie, a odporność ta decyduje o tym, jak w ciągu życia nasze organizmy reagują na antygenowo odległe szczepy tego samego wirusa, dodaje. Większość ludzi przechodzi infekcję grypą nie później niż do 4. roku życia. I to zachorowaniem może nam nadać silną odporność na całe życie. Szczep H3N2 zaczął krążyć wśród ludzi w 1968 roku i w ciągu ostatnich 5 dekad znacząco się zmienił. Na podstawie roku urodzenia można z bardzo dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, z jakim szczepem H3N2 się zetknęliśmy w dzieciństwie. Naukowcy z University of Pennsylvania przeprowadzili badania przeciwciał w krwi pobranej w sezonie letnim, przed sezonem grypowym z lat 2017/2018. Przebadano krew 140 dzieci w wieku o 1 do 17 lat oraz 212 dorosłych w wieku od 18 do 90 lat. Najpierw sprawdzono samą reakcję przeciwciał na obecność różnych szczepów H3N2, następnie zaś zmierzono poziom przeciwciał, które neutralizowały i tych, które nie neutralizowały wirusa. Przeciwciała, które neutralizują, pomagają zapobiec zachorowaniu, natomiast przeciwciała, które nie neutralizują, pomagają już po infekcji. Okazało się, że w krwi osób w wieku 3-10 lat występowało najwięcej przeciwciał neutralizujących współcześnie występujące szczepy H3N2. U większości osób w średnim wieku, urodzonych pod koniec lat 60. i w latach 70. występowały przeciwciała, które nie neutralizowały wirusa, zatem nie zapobiegały zachorowaniu. Większość osób urodzonych w tamtym czasie zyskało odporność na wirusy H3N2, które bardzo różniły się od współczesnych szczepów. U takich osób, gdy dojdzie do kontaktu z wirusem, powstają przeciwciała działające na te regiony współczesnych szczepów, które zostały odziedziczone po starszych szczepach. A takie przeciwciała zwykle nie zapobiegają zachorowaniu, stwierdzają naukowcy. Uczeni nie wykluczają, że to właśnie obecność u osób w średnim wieku dużej liczby nieneutralizujących przeciwciał jest przyczyną, dla której H3N2 wciąż krąży w ludzkiej populacji. Ponadto ich badania mogą też wyjaśniać, dlaczego w sezonie 2017/2018 doszło do niezwykle dużej liczby zachorowań wśród osób w średnim wieku w porównaniu z zachorowaniami wśród dzieci i młodych dorosłych. « powrót do artykułu

Zakończoną w niedzielę szóstą edycję Europejskich Zawodów Łazików Marsjańskich (ERC 2020) wygrał zespół ERIG e.V z Niemiec. Na drugim miejscu uplasowała się czeska RoverOva, a brązowy medal przypadł w udziale – po raz pierwszy w historii ERC – dwóm drużynom: DJS Antariksh z Indii i Robocol z Kolumbii. Warto przypomnieć, że w tegorocznym finale rywalizowało ze sobą 26 zespołów z 14 krajów. Jak wcześniej informowaliśmy, 6. edycja zawodów odbywała się w nowej, hybrydowej formule. Łącząc się ze swoich krajów, uczestnicy zdalnie sterowali robotem, który poruszał się po usypanym w Kielcach największym sztucznym torze marsjańskim na świecie. Ekipy wzięły udział w 2 konkurencjach terenowych (odzwierciedlają one zadania wykonywane przez łaziki na powierzchni Marsa). Były takie zespoły, np. z Niemiec czy Hiszpanii, które chciały przyjechać do Kielc, ale pozostali mogli mieć z tym problemy. Dlatego musieliśmy podjąć decyzję o ujednoliceniu warunków zawodów dla wszystkich – powiedział w wywiadzie udzielonym Polskiej Agencji Prasowej prezes Europejskiej Fundacji Kosmicznej, Łukasz Wilczyński. Podobną instalację, czyli zdalne sterowanie, robot jest gdzieś w warunkach bardzo oddalonych, robi jedynie amerykańska DARPA. Ona prowadzi konkurs poszukiwania najnowszych technologii dla amerykańskiego wojska. My tym poziomem weszliśmy już na tę półkę konkursów, które robi DARPA. Dlatego organizacja tegorocznych zawodów była dla nas olbrzymim wyzwaniem - dodał Wilczyński. W tym roku po raz pierwszy zostały przyznane dodatkowe nagrody i wyróżnienia. Z pełną listą nagrodzonych i wyróżnionych drużyn ERC 2020 można się zapoznać tutaj. Rozstrzygnięty został również pierwszy w historii ERC e-turniej sportowy ERC Rover Mechanic Challenge, oparty na symulatorze naprawy łazików marsjańskich. Uczestnicy wcielili się w rolę mechaników w jednej z pierwszych kolonii na Marsie, a ich zadaniem była konserwacja robotów marsjańskich z wykorzystaniem dostępnych narzędzi i zasobów. Zwycięzcą rozgrywek okazał się Ishat Raihan Jamil, który w nagrodę otrzymał możliwość zdalnego przejazdu łazikiem po torze marsjańskim ERC. « powrót do artykułu

Norweska państwowa firma Statnett, odpowiedzialna za budowę i utrzymanie sieci energetycznej, odkryła na dnie Morza Północnego wrak niemieckiego lekkiego krążownika Karlsruhe, zatopionego w 1940 roku. Niemiecką jednostkę zauważono w 2017 roku. W sierpniu bieżącego roku postanowiono przyjrzeć się lepiej znalezisku. Do jego zbadania wysłano zdalnie sterowany pojazd. Gdy zauważyliśmy, że jednostka została storpedowana, zdaliśmy sobie sprawę, że pochodzi ona z czasów wojny. Widoczne były też działa, więc jasnym się stało, że mamy do czynienia z dużym okrętem, mówi inżynier Ole Petter Hobberstad, odpowiedzialny za prowadzenie projektu. Wrak leży na głębokości 490 metrów, w odległości 24 kilometrów od portu Kristiansand. Krążownik Karlsruhe został zwodowany w 1927 roku. Miał 174 metry długości, a jego maksymalna prędkość wynosiła 32 węzły (59 km/h), czyli dość sporo, jak na tamte czasy. Jego uzbrojenie stanowiło m.in. dziewięć 15-centymetrowych dział. W roku 1930 okręt służył jako jednostka szkoleniowa, w 1936 brał udział w patrolach u wybrzeży Hiszpanii w czasie wojny domowej. Po wybuchu II wojny światowej został przekształcony w jednostkę bojową i 9 kwietnia 1940 roku był okrętem flagowym grupy bojowej, która wzięła udział w inwazji Niemiec na Norwegię. Głównym celem ataku był port Kristiansand. Okręt odegrał ważną rolę w istotnym momencie najnowszej historii Norwegii, mówi archeolog Frode Kvalo z Norweskiego Muzeum Morskiego w Oslo. Wiadomo, że w czasie ataku Karlsruhe został trafiony pociskami norweskiej artylerii, nie wiemy jednak, na ile mu one zaszkodziły. Tego samego dnia, po zdobyciu Kristiansand krążownik skierował się w stronę Niemiec. Wówczas został trafiony torpedami przez brytyjski okręt podwodny Truant. Dwie godziny później dowódca rozkazał załodze opuścić uszkodzony okręt, który został następnie zatopiony przez niemiecką torpedę. Karlsruhe to imponujące znalezisko. Większość dużych okrętów wojennych, ze względu na swoją budowę, obraca się stępką do góry gdy tonie. Jednak Karlsruhe zatonął nie obracając się i spoczywa na kilu. Nie licząc dzioba, który wyleciał w powietrze, gdy niemiecka torpeda trafiła w magazyn z amunicją, okręt jest praktycznie nietknięty, mówi Kvalo. « powrót do artykułu

Profesor Paweł Gancarczyk z Instytutu Sztuki PAN otrzymał nominację do prestiżowej organizacji naukowej Academia Europaea. To szansa na szeroką promocję polskich badań muzykologicznych na forum międzynarodowym – ocenia naukowiec. Academia Europaea – powołana w 1988 roku z inicjatywy Royal Society organizacja – zrzesza wybitnych ekspertów z wszystkich dziedzin nauki, w tym laureatów Nagrody Nobla. Academia Europea zajmuje się opiniowaniem i doradzaniem w tematyce naukowej (współpracuje m.in. z Komisją Europejską). Powołanie traktuję jako wyraz zaufania okazany przez badaczy muzykologii i historii sztuki. To oni głosowali za moim przystąpieniem do Academia Europaea, co świadczy o tym, że moja międzynarodowa działalność jest dostrzegana – komentuje prof. Paweł Gancarczyk cytowany w komunikacie Polskiej Akademii Nauk. Wyróżniony badacz kieruje Zakładem Muzykologii w Instytucie Sztuki PAN. Pracuje też jako redaktor naczelny magazynu „Muzyka” i serii „Ikonografia Muzyczna. Studia i Materiały”. Jest wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Instytutu Sztuki PAN i wiceprzewodniczącym Komitetu Nauk o Sztuce PAN. Przystąpienie do tej społeczności to szansa na dalsze rozwijanie kontaktów międzynarodowych – np. poprzez wspólną organizację konferencji. To z kolei pozwoli na dalsze promowanie polskiej muzykologii na świecie – zauważa profesor Gancarczyk. Wśród polskich członków Academia Europaea są także m.in. profesorowie: Janusz Bujnicki, Agnieszka Chacińska, Tomasz Dietl, Jerzy Duszyński, Michał Kleiber, Marta Miączyńska, Marcin Nowotny czy Maciej Żylicz. Instytut Sztuki PAN to interdyscyplinarna instytucja naukowa, w której prowadzone są badania i dokumentacje z zakresu historii sztuki, muzykologii, teatrologii, filmoznawstwa i antropologii kultury. Instytut może się pochwalić największą w Polsce i jedną z największych w Europie kolekcją archiwów. Prowadzi prace nad digitalizacją historycznych materiałów dźwiękowych i fotografii. « powrót do artykułu

Podczas rocznych wykopalisk ratowniczych w pobliżu Ostii odkryto duży basen z IV w. p.n.e. Nieopodal zbiornika o długości 48 i szerokości 12 m płynie Tyber. Nie wiadomo, jaką basen spełniał rolę. To znalezisko zaskoczyło naszych archeologów - podkreśla Daniela Porro, szefowa Soprintendenza Speciale Archeologia, Belle Arti e Paesaggio di Roma. W mule natrafiono na belkę z fragmentem napisu w języku etruskim. Najstarsze znaleziska ze stanowiska pochodzą z początku V w. p.n.e. - dodaje Porro. Archeolodzy zastanawiają się, do czego basen służył. Ponieważ na jednym z jego krańców znajduje się kamienna rampa, dywagowano, że mógł być częścią warsztatu szkutniczego. Nie natrafiono jednak na kanał, który łączyłby zbiornik z rzeką. Pojawił się też pomysł, że zbiornik, który znajduje się między Via Ostiense i Via di Malafede, mógł być wykorzystywany do hodowli ryb. Brakuje jednak specjalnego obszaru do składania ikry. Specjaliści z Soprintendenza Speciale di Roma dodają, że niewykluczone, że zbiornik spełniał jeszcze inną funkcję i gromadzono w nim, na przykład, obornik. Analiza rampy nie ujawniła kolein. Wygląda więc na to, że korzystali z niej ludzie wchodzący i wychodzący z wody. Mógł to być basen do pływania, ale w takim przypadku dno zwykle wykładano marmurem lub innym wysokiej jakości kamieniem, a tu po prostu ubito ziemię. Pojawiła się też sugestia, że basen wykorzystywano podczas ceremonii religijnych czy rytuałów. Jest on jednak znacznie większy od znanych zbiorników pełniących taką funkcję. Nie ma też dowodów, które wskazywałyby na istnienie w pobliżu sanktuarium/świątyni. Basen mógł być połączony z siecią akweduktów w regionie i stanowić część starożytnego systemu zaopatrzenia w wodę. « powrót do artykułu

Dzięki wytrwałości dwóch badaczek w kibucu Ketura w Izraelu udało się uzyskać daktyle z palmy daktylowej, która wyrosła z nasiona sprzed ok. 2 tys. lat (znaleziono je na stanowisku archeologicznym na Pustyni Judzkiej). Złotobrązowe owoce o lekko pomarszczonej skórce są podobno bardzo smaczne - ciągnące się i subtelnie słodkie. Zebranie daktyli było kulminacją 15 lat pracy. Przywrócenie czegoś do życia ze stanu uśpienia jest bardzo symboliczne w trudnych czasach zmiany klimatu, zanieczyszczenia [środowiska] i wymierania gatunków w alarmującym tempie - podkreśla dr Sarah Sallon, szefowa Centrum Badawczego Medycyny Naturalnej im. Louisa L. Boricka w Hadassah Hospital w Jerozolimie. W artykule, który w lutym tego roku ukazał się w piśmie Science Advances, naukowcy podkreślali, że Królestwo Judy było szczególne znane z jakości daktyli. Tzw. daktyle judzkie, rosnące na plantacjach wokół Jerycha i Morza Martwego, zostały dostrzeżone przez starożytnych historyków, którzy docenili ich wielkość, słodycz, możność długiego przechowywania oraz właściwości medyczne (na przykład Pliniusz Starszy pisał, że ich sok jest wyjątkowo słodki, przypomina wino i miód). Dowody wskazują, że uprawa judzkich daktyli była kontynuowana także pod panowaniem Bizancjum i Arabów (IV-XI w.), dalsze fale podboju okazały się jednak tak destrukcyjne, że do XIX w. po historycznych plantacjach nie zachował się już żaden ślad. Dr Sallon, która specjalizuje się w gastroenterologii pediatrycznej, postanowiła wskrzesić i wykorzystać dawną wiedzę we współczesnej medycynie. W archiwum w Jerozolimie dotarła do informacji, że daktyle są dobre na trawienie i że kiedyś uzdrowiciele stosowali je na poprawę pamięci. Daktyle uznawano też za afrodyzjak. Lekarka współpracowała z dr Elaine Solowey, która prowadzi Centrum Zrównoważonego Rolnictwa w Arava Institute for Environmental Studies. Sallon pozyskała nasiona daktyli, które znaleziono w latach 60. XX w. podczas wykopalisk w Masadzie. W styczniu 2005 r. dr Solowey wsadziła nasiona do doniczek. Nie miała zbyt wielkich oczekiwań, ale nie przeszkodziło jej to w zastosowaniu kilku ogrodniczych trików. Ku swojemu zaskoczeniu parę tygodni później zobaczyła, że ziemia pękła i pojawił się malutki pęd. Po latach Matuzalema, bo tak nazwano roślinę, można podziwiać w pobliżu biura Elaine. Ponieważ Matuzalem okazał się osobnikiem męskim (palma daktylowa należy do roślin dwupiennych, w przypadku których kwiaty męskie i żeńskie występują na różnych osobnikach), dr Sallon musiała się znowu udać na poszukiwania. Ponownie zdobyła nasiona ze stanowisk archeologicznych z Pustyni Judzkiej; z 32 dobrze zachowanych nasion z Masady, Kumran, Wadi Makukh i Wadi Kelt wykiełkowało 6. Roślinom nadano biblijne imiona. I tak z nasiona z Masady wyrósł Adam, z nasion z Kumran - Jonasz, Uriel, Boaz i Judyta, a z nasiona z Wadi Makukh - Hanna. Dzięki datowaniu radiowęglowemu wiadomo było, że nasiono, które dało początek Hannie, pochodzi z I-IV w. Choć już samo wykiełkowanie tak starych nasion było wielkim sukcesem, naukowców czekała kolejna miła niespodzianka. Po 6 latach wzrostu Hanna zakwitła. Wtedy zaczęła się walka z czasem. Solowey zebrała pyłek Matuzalema i przeniosła go na kwiaty Hanny. Chcieliśmy, żeby Matuzalem został "ojcem". Na szczęście wszystko poszło dobrze i udało się uzyskać daktyle. Koneserom owoce Hanny najbardziej przypominały daktyle zahidi - iracką odmianę, znaną z łagodnej słodyczy i orzechowego smaku. Po zbiorach nie było zbyt wiele czasu na delektowanie się smakiem. Owoce zostały bowiem szybko zabrane do mierzenia i ważenia. Daktyle zapakowano pojedynczo w folię aluminiową, ułożono na lodzie i wysłano do instytutu badawczego Ministerstwa Rolnictwa. « powrót do artykułu

Szef jednego z największych koncernów wydobywczych na świecie oraz dwóch innych wysokich rangą dyrektorów zostało zmuszonych do rezygnacji po tym, jak koncern Rio Tinto wysadził w powietrze dwie wyjątkowe jaskinie ze śladami bytności człowieka sprzed 46 000 lat. Niemal cztery miesiące po skandalicznym wydarzeniu, kiedy to – zresztą za zgodą urzędników – zniszczono nie tylko wyjątkowe stanowiska archeologiczne, ale i święte miejsce Aborygenów, inwestorzy zmusili do odejścia dyrektora wykonawczego koncernu Jeana-Sebastiena Jacquesa, dyrektora ds. wydobycia Chrisa Salisbury'ego oraz dyrektor ds. komunikacji korporacyjnej Simone Niven. Początkowo zarząd chciał ukarać całą trójkę jedynie odebraniem krótkoterminowych bonusów. Jednak grupa inwestorów zażądała wyrzucenia całej trójki. Odejdą oni z pracy, ale zachowają wszelkie prawa do bonusów długoterminowych. Salisbury i Niven utracili stanowiska już teraz, a z firmy odejdą z końcem roku. Jacques pozostanie na stanowisku do czasu znalezienia następcy, albo do 31 marca przyszłego roku. W zależności od tego, co nastąpi wcześniej. Przypomnijmy, że zniszczone przez koncern jaskinie znajdowały się w regionie Pilbara, gdzie znaleziono najstarsze na Ziemi ślady życia lądowego. W 2013 roku koncern dostał zgodę na przeprowadzenie eksplozji, a decyzja nie została zmieniona, mimo że rok później w jaskiniach dokonano kolejnych ważnych odkryć. Od dziedzictwa kulturowego i wyjątkowych zabytków ważniejszy okazał się fakt, że dzięki zniszczeniu jaskiń Rio Tinto mogło rozpocząć eksploatację wysokiej jakości złóż żelaza wartości milionów dolarów. « powrót do artykułu

Jedna z najpopularniejszych obecnie aplikacji, Tik Tok, może paść ofiarą wielkiej polityki, a konkretnie wojny handlowej i sporów o bezpieczeństwo pomiędzy USA a Chinami. Najpierw administracja prezydenta USA zapowiedziała blokadę Tik Toka jeśli firma pozostanie w rękach chińskich, a gdy rozpoczęły się gorączkowe poszukiwania nabywcy, okazało się, że nie wiadomo, czy na sprzedaż firmy pozwalają chińskie przepisy. Problemy Tik Toka zaczęły się w chwili, gdy Biały Dom zaczął wysyłać sygnały, że z obawy o bezpieczeństwo narodowe może zakazać używania aplikacji. Tik Toka pobrano w USA dziesiątki milionów razy i administracja prezydencka zaczęła obawiać się, iż dane jej użytkowników trafiają do rządu w Pekinie, a sama aplikacja wykorzystywana jest do szpiegowania użytkowników. Po groźbach przyszedł czas na czyny i 6 sierpnia prezydent Trump podpisał rozporządzenie wykonawcze, w którym nakazał zablokowanie Tik Toka w dniu 20 września. Tydzień później okres ten przedłużono do początku października. Zatem za około 3 tygodnie Tik Tok albo zostanie sprzedany przedsiębiorstwu, które nie budzi zastrzeżeń Białego Domu, albo zostanie zablokowany w USA. Jako, że wartość Tik Toka jest szacowana nawet na 30 miliardów USD, wiadomym było, że zainteresowane mogą być tylko wielkie koncerny. Swoje oferty złożyły podobno Microsoft z Walmartem oraz Oracle z jeszcze jedną, nieujawnioną z nazwy, firmą z USA. Podobno pod koniec sierpnia niemal osiągnięto porozumienie o sprzedaży, gdy nagle na przeszkodzie stanęły nowe chińskie przepisy. Rząd w Pekinie przyjął otóż rozwiązania, zgodnie z którymi na sprzedaż technologii wykorzystujących sztuczną inteligencję, a z takich technologii korzysta Tik Tok, zgodę musi wyrazić chiński rząd. To stanowi olbrzymią przeszkodę, gdyż obecnie nie wiadomo, ani czy technologie Tik Toka są objęte tymi przepisami, ani czy rząd w Pekinie wyrazi zgodę na sprzedaż. A jeśli nawet tak, to jak szybko taką zgodę można zdobyć. Tymczasem prezydent Trump zapowiedział właśnie, że nie przewiduje kolejnego wydłużenia terminu, w którym Tik Tok zostanie zablokowany. Obecnie nie wiadomo, jak cała sytuacja wpłynie na wycenę rynkową aplikacji i na chęci ewentualnych kupujących. Jednocześnie w sprawie tej złożono dwa pozwy sądowe. Jeden przeciwko rządowi USA złożył właściciel Tik Toka, firma ByteDance. Twierdzi ona, że rząd Chin nie ma dostępu do danych użytkowników, zatem całe postępowanie Białego Domu jest nieuzasadnione. Drugi pozew to pozew jednego z pracowników Tik Toka, w którym oskarża on prezydenta Trumpa oraz sekretarza ds. handlu Wilbura Rossa, że swoimi działania odbierają mu źródło utrzymania. « powrót do artykułu

NASA poinformowała, że będzie płaciła prywatnym firmom za próbki skał, gruntu, pyłu i innych materiałów przywiezionych z Księżyca. Administrator Agencji, Jim Bridenstine napisał w komentarzu do ogłoszenia, że plany takie nie naruszają międzynarodowego traktatu z 1967 roku, zgodnie z którym państwa nie mogą rościć obie praw własności do przestrzeni pozaziemskiej i naturalnych obiektów, które tam się znajdują. Inicjatywa NASA, skierowana do prywatnych przedsiębiorstw, które planują wysyłać robotyczne misje na Księżyc, to część szerszego planu. Zdaniem Bridenstine'a należy ustalić „normy zachowania” w przestrzeni kosmicznej oraz umożliwić prywatnym firmom pozyskiwanie surowców na Księżycu w celu wspierania przyszłych misji kosmicznych. NASA uważa, że wydobyte surowce powinny być własnością przedsiębiorstwa, które je pozyskało. W ramach prowadzonego przez NASA programu Artemis, amerykańscy astronauci mają do roku 2024 powrócić na Księżyc. Ma to być prekursor przyszłej załogowej misji na Marsa. Na początku chcemy kupić trochę próbek księżycowego gruntu, by wykazać, że takie działania są możliwe, mówi Bridenstine. Z czasem NASA może być zainteresowana zakupem innych materiałów, takich jak np. lód, które zostaną znalezione na Srebrnym Globie. W maju NASA wystąpiła z inicjatywą rozpoczęcia globalnej debaty i zarysowania podstawowych ram dotyczących zasad pracy człowieka na Księżycu. Z czasem miałyby one stać się podstawą do podpisania międzynarodowego paktu o eksploracji Księżyca, nazwanego roboczo Artemis Accords. Pakt taki miały dawać prywatnym firmom prawo do zasobów, które wydobędą na Księżycu, a z których mogą powstawać elementy baz księżycowych czy paliwo do rakiet z nich startujących. Chcą zapłacić firmom za skały, które te pozyskają na Księżycu. Od firm zależy, czy uznają, iż proponowana cena warta jest kosztów i ryzyka związanego z pozyskaniem i sprzedaży skały, mówi Joanne Gabrynowicz, która w przeszłości była wydawcą pisma Journal of Space Law. « powrót do artykułu

Eksperymentalna terapia, która ma na celu modyfikację mikrobiomu skóry, bezpiecznie zmniejszyła nasilenie atopowego zapalenia skóry (AZS) i poprawiła jakość życia dzieci. Poprawa utrzymywała się do 8 miesięcy od zakończenia leczenia. Wyniki badań zespołu z amerykańskich Narodowych Instytutów Zdrowia ukazały się w piśmie Science Translational Medicine. W eksperymentalnej terapii wykorzystywane są żywe szczepy Roseomonas mucosa (bakterii występującej normalnie na skórze), które wyizolowano od zdrowych ochotników i hodowano w kontrolowanych warunkach laboratoryjnych. Przez 4 miesiące uczestnicy testów klinicznych lub ich opiekunowie spryskiwali preparatem rejony skóry objęte AZS. Wyniki uzyskane podczas wczesnych faz badań sugerują, że terapia z R. mucosa może przynieść ulgę niektórym dzieciom. Co ważne, eliminuje się w ten sposób konieczność codziennego leczenia - podkreśla Anthony S. Fauci, dyrektor Narodowego Instytutu Alergii i Chorób Infekcyjnych (NIAID). W 2016 r. naukowcy z NIAID donieśli, że szczepy R. mucosa wyizolowane ze zdrowej ludzkiej skóry dały korzystne rezultaty zarówno w przypadku hodowli komórkowych, jak i mysich modeli AZS. Bazując na wynikach przedklinicznych, zespół z NIAID wdrożył fazy I/II badań klinicznych (chodziło o ocenę bezpieczeństwa i potencjalnych korzyści terapeutycznych u ludzi z AZS). Wyniki pośrednie, które zaprezentowano w 2018 r. dla 10 dorosłych i 5 dzieci w wieku 9-14 lat, wskazywały, że terapia jest bezpieczna i wiąże się ze zmniejszeniem ciężkości AZS. Od tej pory do testów zwerbowano jeszcze 15 dzieci; dzięki temu uzyskano 20-osobową próbę dzieci w wieku 3-16 lat z łagodnym-ciężkim AZS. Dwa razy w tygodniu przez trzy miesiące i codziennie przez dodatkowy miesiąc dzieci lub ich opiekunowie spryskiwali zmienione chorobowo miejsca roztworem zawierającym żywe R. mucosa. W przypadku 15 dzieci dawka żywych bakterii rosła stopniowo z miesiąca na miesiąc. W przypadku pozostałych 5 dzieci przez cały 4-miesięczny okres terapii dawka R. mucosa pozostawała taka sama. Bez względu na strategię dawkowania, z terapią nie powiązano żadnych poważnych skutków ubocznych. W wyniku stosowania terapii większość badanych dzieci doświadczyła znaczącej poprawy [stanu] skóry i sampoczucia. Co ważne, terapeutyczne bakterie pozostawały na skórze i zapewniały korzyści po zakończeniu terapii - cieszy się dr Ian Myles. Dzięki terapii u 17 dzieci odnotowano ponad 50% poprawę w zakresie nasilenia AZS. Poprawa wystąpiła we wszystkich leczonych rejonach skóry, w tym po wewnętrznej stronie łokci i kolan, na dłoniach, tułowiu i szyi. Naukowcy zaobserwowali poprawę funkcjonowania bariery skórnej. Dodatkowo większość dzieci potrzebowała mniejszych ilości kortykosteroidów, odczuwała mniejszy świąd i wspominała o lepszej jakości życia. Te korzystne zjawiska utrzymywały się po zakończeniu terapii; terapeutyczne szczepy R. mucosa występowały na skórze nawet do 8 miesięcy. W następnym etapie badań zespół z NIAID chciał sprawdzić, w jaki sposób terapia R. mucosa zmniejsza objawy AZS. Okazało się, że leczoną skórę cechuje podwyższona różnorodność mikroorganizmów oraz niższy poziom gronowca złocistego (Staphylococcus aureus), czyli bakterii nasilającej symptomy atopowego zapalenia skóry. Dla skóry ludzi z AZS charakterystyczne są również niedobory pewnych lipidów. Przeprowadziwszy eksperymenty z komórkami i zwierzęcymi modelami atopowego zapalenia skóry, Amerykanie odkryli, że specyficzny zestaw lipidów wytwarzanych przez szczepy R. mucosa wyizolowane ze zdrowej skóry może m.in. indukować procesy naprawy skóry. Po terapii ochotnicy studium mieli podwyższony poziom tych lipidów. Zespół dodaje, że konieczne są dalsze badania, które pozwolą lepiej uchwycić mechanizm terapii i wyjaśnią, czy czynniki np. genetyczne mogą wyjaśnić, czemu niektórzy pacjenci nie wykazywali poprawy. « powrót do artykułu

Sztuczna inteligencja w zastosowaniach wojskowych kojarzy się z autonomicznymi systemami broni czy androidami jak Terminator. Jednak amerykańscy eksperci twierdzą, że rzeczywistość będzie mniej spektakularna, a potęga militarnej SI nie będzie opierała się na zabójczych robotach. Pułkownik Brad Boyd, szef Joint Warfighting Operations w Joint Artificial Intelligence Center (JAIC) amerykańskiego Departamentu Obrony mówi, że znacznie ważniejsze od budowy najlepszej broni autonomicznej jest wykorzystanie sztucznej inteligencji do gromadzenia, analizowanie oraz przesyłania danych oraz ich wykorzystania podczas treningu nowych bądź udoskonalania starych systemów. Najbardziej intensywnie pracujemy nad infrastrukturą, bo to ona zdecyduje, kto za 20 lat wygra wojnę, powiedział Boyd podczas konferencji prasowej. I nie chodzi tu o to, kto będzie miał najlepsze algorytmy, one za 20 lat i tak będą przestarzałe. Chodzi o to, kto będzie dysponował najlepszą infrastrukturą bo z niej wciąż będziemy korzystali za 50 lat. W ubiegłym miesiącu JAIC przyznało firmie Deloitte Consulting kontrakt o wartości do 106 milionów dolarów. Za te pieniądze w ciągu czterech lat ma powstać specjalna platforma dla chmur obliczeniowych – Joint Common Foundation (JCF) – zaprojektowana pod kątem potrzeb Pentagonu. Zadaniem Deloitte Consulting jest znalezienie odpowiednich kontrahentów, którzy wykonają poszczególne elementy JCF. JCF będzie działała jak scentralizowany hub zawierający dane i narzędzia, dzięki którym kontrahenci Pentagonu będą tworzyli i testowali produkty na potrzeby amerykańskich sił zbrojnych. Zbudowana z myślą o współpracy z przemysłem platforma ma być pomyślana tak, by była możliwa jej integracja z innymi elementami, takimi jak np. chmura JEDI, którą kosztem 10 miliardów USD ma dla Pentagonu stworzyć Microsoft. Umieszczenie wszystkich danych i narzędzi w jednym wspólnym repozytorium, jakim ma być JCF, ułatwi tworzenie i testowanie nowych algorytmów. SI ma kolosalny apetyt na dane. Właściwie nie ma momentu, w którym można powiedzieć, że algorytm SI został ukończony. On jest ciągle udoskonalany i testowany, mówi Nand Mulchandani, p.o. dyrektora JAIC. Również wdrożenie algorytmu nie jest łatwe, gdyż jego wydajność i możliwości mogą zależeć od lokalizacji geograficznej, w której jest wdrażany. Nie możesz wdrożyć algorytmu w jednej części świata i oczekiwać, że będzie działał w innej części. Trzeba mu zapewnić dostęp do lokalnych danych, by przystosować się do specyficznej lokalizacji czy zadań. Mulchandani nazywa ten proces cyklem ponownego treningu i stwierdza to coś, w czym musimy być naprawdę dobrzy. « powrót do artykułu

Aparat, który zostanie umieszczony na teleskopie Vera C. Rubin Observatory, wykonał pierwsze testowe fotografie, ustalając tym samym nowy światowy rekord rozdzielczości pojedynczego zdjęcia. W czasie testów urządzenie wielkości SUV-a wykonało fotografie o rozdzielczości 3200 megapikseli. To rozdzielczość tak duża, że pozwala na zarejestrowanie piłeczki golfowej z odległości 25 kilometrów. Próby aparatu zostały przeprowadzone w SLAC National Accelerator Laboratory, gdzie urządzenie jest budowane. Nie fotografowano podczas nich odległych piłeczek golfowych, a bliżej położone przedmioty, jak np. powierzchnię brokuła. Wykonanie tych zdjęć to duże osiągnięcie. Mamy bardzo wyśrubowaną specyfikację i naprawdę z każdego milimetra kwadratowego wycisnęliśmy wszystko, co możliwe, zwiększając w ten sposób możliwości badawcze, mówi Aaron Roodman, który jest odpowiedzialny za złożenie i przetestowanie aparatu. Płaszczyzna ogniskowa aparatu ma szerokość 60 centymetrów i składa się ze 189 czujników CCD o rozdzielczości 16 megapikseli każdy. CCD wraz z towarzyszącą im elektroniką zostały połączone w grupy po 9 CCD w każdej. Powstało w ten sposób 21 modułów, które wraz z 4 dodatkowymi modułami, które służą pozycjonowaniu aparatu, umieszczono na podstawie. Każdy z takich modułów kosztował około 3 milionów dolarów. Każdy z pikseli ma szerokość około 10 mikrometrów, a całość jest niezwykle płaska. Nierówności na całej płaszczyźnie ogniskowej nie przekraczają 1/10 grubości ludzkiego włosa. Dzięki tak małym pikselom i tak płaskiej powierzchni, możliwe jest wykonywanie zdjęć w niezwykle wysokiej rozdzielczości. W połączeniu z możliwościami lustra teleskopu Vera C. Rubin Observatory pozwoli na rejestrowanie obiektów, które są 100 milionów razy mniej jasne, niż minimalna jasność wymagana, by zauważyło je ludzkie oko. To właśnie te możliwości sprawiają, że środowisko naukowe z niecierpliwością czeka na uruchomienie nowego obserwatorium. W ciągu 10 lat aparat wykona zdjęcia około 20 miliardów galaktyk. To zwiększy naszą wiedzę o ewolucji galaktyk, pozwoli na bardzo precyzyjne przetestowanie modeli ciemnej materii i ciemnej energii. To obserwatorium będzie niezwykłym miejscem, gdzie można będzie badać zarówno nasz Układ Słoneczny, jak i obiekty znajdujące się na skraju obserwowalnego wszechświata, mówi Steven Ritz z University of California, który jest głównym naukowcem projektu aparatu.   « powrót do artykułu

Leśniczy z Nadleśnictwa Elbląg znalazł w czasie pracy w lesie fragmenty naczyń ceramicznych. Gdy specjaliści obejrzeli znalezisko orzekli, że najprawdopodobniej naczynia są pozostałościami po neolitycznej osadzie. Kilka tygodni później rozpoczęły się prace sondażowe, które potwierdziły wstępne wnioski. Podczas wstępnych wykopalisk znaleziono kolejne fragmenty naczyń, odłupki krzemienne, kamienne narzędzia, rozcieracz i żarna. Już teraz archeolodzy sądzą, że mają do czynienia z osadą kultury rzucewskiej, która istniała w III i na początku II tysiąclecia p.n.e. na południowo-wschodnich wybrzeżach Morza Bałtyckiego. Kultura ta znana jest z obróbki bursztynu w wyspecjalizowanych warsztatach oraz urozmaiconej gospodarki żywnościowej, w tym ze sporadycznych polowań na foki. Niedawno informowaliśmy o analizie, która rzuciła światło na dietę paleolitycznych mieszkańców Rzucewa. Jeśli rzeczywiście mamy do czynienia osadą, to znalezisko nabiera olbrzymiego znaczenia. Dotychczas bowiem na obszarze Polski, Litwy i Obwodu Kaliningradzkiego odkryto zaledwie kilka osad kultury rzucewskiej. Ponadto większość badań była prowadzona przed wojną, przez niemieckich archeologów nadzorujących prace nad budową linii kolejowej. Obecnie miejsce znaleziska trzymane jest w tajemnicy. Nadleśnictwo zapowiada, że dopóki miejsce niezostanie dokładnie przebadane, jego lokalizacja nie będzie ujawniona. Archeolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego zapowiedzieli, że powrócą na miejsce odkrycia w 2021 roku. « powrót do artykułu

Przed tygodniem nakładem Wydawnictwa Insignis ukazała się książka Pawła Kapusty pt. "Pandemia. Raport z frontu". To boleśnie prawdziwy obraz tego, jak wyglądały pierwsze dni zmagań z pandemią w Polsce, która - jak zapewniali politycy – była krajem doskonale przygotowanym do zmierzenia się ze śmiercionośnym wirusem. Reporter zapisuje relacje uczestników tych wydarzeń, którzy mimo obaw o własne zdrowie i życie nieśli pomoc zarażonym, którzy stawali do pracy, bo ktoś musiał zająć się sprzedażą czy rozkładaniem towarów, a ktoś inny musiał uczyć dzieci. Nie zabrakło też opowieści ofiary wirusa:         Kiedy książka była już przygotowywana do druku, koronawirusem zaraził się autor i tak powstał ostatni raport – emocjonalny zapis jego osobistych zmagań z niejasnymi procedurami, z niewydolnym systemem opieki medycznej. Ten fragment czyta sam autor: Zapytaliśmy Pawła Kapustę, które z historii opisanych w książce najbardziej zapadły mu w pamięć, które go zdziwiły, poruszyły czy były wręcz niewiarygodne. Oto jego odpowiedzi: Zapraszamy do księgarń!

Z raportu „Living planet report 2020” [PDF] przygotowanego przez WWF i Zoological Society London dowiadujemy się, że pomiędzy rokiem 1970 a 2016 liczba dziko żyjących ssaków, ptaków, płazów, gadów i ryb zmniejszyła się aż o 64%. Raport został przygotowany w oparciu o badania 20 811 populacji dzikich zwierząt z 4392 gatunków. Dane na ich temat zebrano z niemal 4000 źródeł. Większość z nich jest publicznie dostępnych i można je znaleźć w literaturze naukowej lub online'owych bazach danych. Jak czytamy w podsumowaniu raportu bioróżnorodność jest podstawowym czynnikiem do utrzymania się człowieka na Ziemi, a dostępne dowody są jednoznaczne. Ulega ona zniszczeniu w bezprecedensowym tempie. Od czasu rewolucji przemysłowej ludzie coraz bardziej niszczą lasy, mokradła, tereny trawiaste i inne ważne ekosystemy, zagrażając w ten sposób samej ludzkości. Dotychczas w znaczącym stopniu zmieniliśmy 75% powierzchni lądów wolnej od lodu, większa część oceanów jest zanieczyszczona, utraciliśmy też 85% powierzchni mokradeł. Sytuacja z roku na rok się pogarsza. Jeszcze do roku 1970 ludzkość zużywała zasoby Ziemi na tyle wolno, że planeta była w stanie je odtworzyć.Jednak od 50 lat tempo zużywania zasobów jest szybsze, niż tempo ich regeneracji. Na przykład w bieżącym roku Earth Overshoot Day, czyli dzień, w którym zużyliśmy wszystkie zasoby, jakie Ziemia jest w stanie zastąpić do końca roku, nastąpił już 22 sierpnia. To i tak wyjątkowo późno, gdyż z powodu pandemii gospodarka pracowała na wolniejszych obrotach. Najbardziej niszczącym elementem działalności człowieka jest zmiana użycia ziemi i wód. Powodujemy takie modyfikacje terenów, na których żyją gatunki, że ich habitaty zostają albo całkowicie zniszczone, albo też zostają pofragmentowane i zdegradowane. W każdym z pięciu wyodrębnionych regionów (Ameryka Północna, Europa i Azja Środkowa, region Azji i Pacyfiku, Afryka oraz Ameryka Łacińska i Karaiby) zmiany te były odpowiedzialne za od 43% (Azja-Pacyfik) do 57,9% (Europa i Azja Środkowa) zniszczeń ekosystemu. Kolejnym poważnym problemem jest nadmierne eksploatacja gatunków, od polowań i połowów, poprzez kłusownictwo. Jeszcze inny problem to wprowadzanie gatunków inwazyjnych na nowe tereny. Gatunki takie konkurują z gatunkami rodzimymi o żywność czy przestrzeń życiową, mogą też dziesiątkować gatunki rodzime czy to poprzez polowania czy wprowadzając do ich ekosystemów nowe choroby. Zanieczyszczenie środowiska jest jednym z mniejszych problemów. Odpowiada ono za od 2,3% (Ameryka Południowa i Karaiby) po 11% (Azja-Pacyfik) utraty bioróżnorodności. Ostatnim z wymienionych powodów utraty bioróżnorodności są zmiany klimatyczne. W tej chwili odpowiadają one za od 4% (Europa/Azja Centralna) do 12,5% (Ameryka Południowa i Karaiby) utraty bioróżnorodności. Nie we wszystkich regionach świata utrata bioróżnorodności jest taka sama. Najgorzej jest tam, gdzie dotychczas bioróżnorodność była największa. W Ameryce Południowej i na Karaibach doszło do 94% spadku, w Afryce spadek sięgnął 65%, region Azji i Pacyfiku odnotował 45-procentowy spadek, w Ameryce Północnej wyniósł on 33%, a w Europie i Azji Środkowej – 24%. Niestety, mimo – jakby się pozornie wydawało – rosnącej świadomości ludzkości, coraz bardziej niszczymy Ziemię. Od 30 lat monitorujemy sytuację i stwierdzamy, że spadek bioróżnorodności przyspiesza. Wszystko idzie w złym kierunku, mówi dyrektor generalny WWF International, Marco Lambertini. W raporcie z 2016 roku (obejmującym lata 1970–2012) spadek populacji dzikich zwierząt wynosił 58%. W ciągu zaledwie 4 lat liczba dzikich zwierząt spadła aż o 6 punktów procentowych. A trzeba pamiętać, że te 4 lata to mgnienie oka w porównaniu z milionami lat, jakie gatunki te przetrwały na Ziemi. « powrót do artykułu

W Sakkarze w szybie grobowym znaleziono 13 drewnianych trumien, które pozostawały zamknięte przez ok. 2500 lat (od momentu pochówku). Niektóre zachowały się tak dobrze, że widać, jak zostały pomalowane. Wg Ministerstwa Turystyki i Starożytności, trumny były ułożone jedna na drugiej. Odkrycia dokonano na głębokości 11 metrów. Natrafiono także na zamknięte nisze. Minister Khaled Al-Anani powiedział, że niewykluczone, że zostaną znalezione kolejne trumny. Na razie nie wiadomo, kim byli pochowani tu ludzie. Wykopaliska są kontynuowane. Ministerstwo zapowiedziało serię promocyjnych filmów na temat odkrycia. To największa liczba trumien, jaką znaleziono w pojedynczym miejscu pochówku od października zeszłego roku. Przypomnijmy, że 19 października 2019 r. egipska Służba Starożytności zaprezentowała 30 pięknie zdobionych drewnianych trumien kobiet, mężczyzn i dzieci. Znaleziono je w Tebach w nekropolii Asasif. Leżały zaledwie metr pod powierzchnią ziemi. Dwie z nich otwarto na konferencji prasowej. Oczom zgromadzonych ukazały się idealnie zachowane mumie. Trumny datują się na XXII dynastię. Ułożono je w dwóch warstwach. W pierwszej znajdowało się 18 trumien, w drugiej 12. W 23 pogrzebano mężczyzn, w 5 kobiety, a w 2 dzieci.   « powrót do artykułu

W czerwonym propolisie, zebranym w ulach z brazylijskiego północno-wschodniego wybrzeża, zidentyfikowano 2 nowe substancje o działaniu przeciwnowotworowym. Podczas testów znacząco ograniczały one namnażanie komórek nowotworów jajnika, piersi i mózgu. Wyniki badań naukowców z Uniwersytetów São Paulo i Campinas opublikowano w Journal of Natural Products. Dwie z ośmiu substancji wyizolowanych po raz pierwszy z czerwonego propolisu wykazywały właściwości cytotoksyczne w stosunku do komórek nowotworów jajnika, piersi i glejaka. Wykonaliśmy testy in vitro z tymi trzema rodzajami nowotworów, ponieważ są one oporne na działanie wielu różnych leków i z tego powodu trudno je leczyć - opowiada prof. Roberto Berlinck z Uniwersytetu w São Paulo. Wg Berlincka, polifenole z czerwonego propolisu są nową klasą związków przeciwnowotworowych; hamują one wzrost guza i wywołują śmierć komórek nowotworowych. W jednym z naszych testów [propolon B i propolonon A] wypadały lepiej od znanego antybiotyku o działaniu cytostatycznym - doksorubicyny. W ramach testów określano działanie cytotoksyczne w stosunku do lekoopornej linii komórkowej raka jajnika. Brazylijczycy wyizolowali z czerwonego propolisu propolony (A-D), propolonony (A-C) i propolol A. Wcześniej wykazano, że czerwony propolis ma właściwości bakteriobójcze, przeciwgrzybiczne, przeciwzapalne oraz immunomodulacyjne. Pszczoły produkują propolis, by chronić ul, nieprzypadkowo więc żywica [połączona z woskowatą wydzieliną owadów] działa bakteriobójczo i przeciwgrzybicznie. Wspominali o tym wcześniej naukowcy analizujący surowy czerwony propolis. W naszym studium zademonstrowaliśmy przeciwnowotworowe działanie specyficznych związków wyizolowanych z czerwonego propolisu. Propolis to połączenie głównie woskowatej wydzieliny owadów i żywicy zebranej z roślin. Ma różną barwę: od czarnej i brązowej, przez czerwoną i żółtą, po zieloną. Jego skład chemiczny jest niezwykle złożony. Polski propolis pochodzi głównie z pączków liściowych topoli czarnej (Populus nigra), brzozy (Betula) oraz olchy (Alnus). Czerwony propolis jest rzadszy od zielonego, żółtego czy brązowego. Brazylia należy do największych producentów kitu pszczelego. Czerwony propolis występuje w kilku stanach północno-wschodniej Brazylii. W Alagoas jest wytwarzany przez pszczoły miodne zbierające czerwonawą żywicę Dalbergia ecastaphyllum. Chcemy zbadać, jak pszczoły przetwarzają żywicę. Czy ją modyfikują, czy wykorzystują w pierwotnej postaci - podkreśla Berlinck. Berlinck dodaje, że polifenole nie są jednak dobrymi kandydatami do rozwoju leków. Niestety, polifenole wiążą się z wieloma rodzajami białek, podczas gdy lek musi obierać na cel specyficzne białko. Być może właśnie dlatego czerwony propolis działa na tak wiele sposobów (wpływa na kilka układów). « powrót do artykułu

Badacze z USA i Chin stworzyli dysk twardy wykorzystujący białka jedwabiu. Urządzenie może przechowywać do 64 GB danych na cal kwadratowy i jest odporne na zmiany temperatury, wilgotność, promieniowanie gamma i silne pola magnetyczne. Nie może ono konkurować prędkością pracy czy gęstością zapisu z tradycyjnymi dyskami twardymi, jednak dzięki swoim unikatowym właściwościom może znaleźć zastosowanie w elektronice wszczepianej do wnętrza ciała. Zespół naukowy prowadzony przez Tigera Tao z Chińskiej Akademii Nauk w Szanghaju, Mengkuna Liu z nowojorskiego Stony Brook University oraz Wei Li z University of Texas stworzył specjalny wariant techniki wykorzystującej skaningowy mikroskop pola bliskiego (SNOM), dzięki któremu możliwe stało się zapisanie informacji na warstwie protein jedwabiu. Do produkcji dysków posłużył naturalny jedwab, którego wodny roztwór nałożono cienką warstwą na podłoże z krzemu lub złota. Następnie za pomocą SNOM i lasera na jedwabiu zapisano dane, wykorzystując w tym celu wywołane laserem zmiany topologiczne i/lub zmiany fazy jedwabiu. Metoda pozwala na wielokrotne usuwanie i zapisywanie danych. Jak mówi Mengkun Liu, technika taka ma wiele zalet. Cienką warstwę jedwabiu można z łatwością nakładać na różne podłoża, w tym na podłoża miękkie oraz o zagiętych kształtach. Dane zapisane na jedwabiu można odczytywać na dwa różne sposoby. Jeden z nich wykorzystuje topografię zapisanego materiału, traktując wzniesienia jako „1”, a brak wzniesień jako „0”. Druga, bardziej innowacyjne metoda, to wykorzystanie lasera do odczytu. Jest to jednak zmodyfikowana technika laserowa. Dzięki zmianie mocy lasera można bowiem uzyskać całą skalę szarości z danego punktu danych, co oznacza,że można w nim zapisać więcej informacji niż binarne „0” i „1”. Nie mniej ważną cechą jest fakt, że jedwab, jako materiał organiczny, dobrze łączy się z wieloma systemami biologicznymi, w tym z biomarkerami we krwi. Zatem informacje z tych biomarkerów mogą być zakodowane i przechowywane w bazującym na jedwabiu dysku twardym. Liu już zapowiada, że w najbliższej przyszłości rozpoczną się prace nad zaimplementowaniem nowego dysku w żywym organizmie. « powrót do artykułu

Od 1993 roku działania naukowców i ekologów zapobiegły wymarciu co najmniej 28 gatunków ssaków i ptaków, uważają uczeni z Newcastle University i BirdLife International. Wyniki badań międzynarodowego zespołu naukowego zostały opublikowane w piśmie Conservation Letters. Ich autorzy oceniali, ile gatunków ssaków i ptaków by wyginęło, gdyby nie podjęto działań ochronnych. Gatunkami, które zostały w ten sposób uratowane są m.in. portorykańska endemiczna papuga amazonka niebieskoskrzydła, koń Przewalskiego, żyjący w Brazylii ptak mrówiaczek ciemnoskrzydły, ryś iberyjski czy zamieszkujący Nową Zelandię ptak szczudłak czarny. Fakt, że gatunki te wciąż istnieją, zawdzięczamy intensywnym działaniom mającym na celu ich ochronę. Jednak los tych gatunków jest wciąż niepewny. Większość z nich jest krytycznie zagrożonych. Szacuje się na przykład, że żyje mniej niż 30 osobników mrówiaczka ciemoskrzydłego, dla którego głównym zagrożeniem jest wycinka lasów deszczowych. Badania wykazały, że gdyby nie działania na rzecz ochrony, to od roku 1993 wyginęłoby od 21 do 32 gatunków ptaków i od 7 do 16 gatunków ssaków. Naukowcy określili też, jakie działania przyniosły największy skutek. Okazuje się, że w przypadku 21 gatunków ptaków ważne było zwalczanie gatunków inwazyjnych, w przypadku 20 gatunków istotną rolę odegrała hodowla w niewoli, a w przypadku 19 – ochrona habitatów. Jeśli zaś chodzi o ssaki to 14 gatunków przetrwało dzięki wprowadzeniu odpowiednich przepisów, a 9 dzięki reintrodukcji i hodowli w niewoli. Zespół naukowy, na którego czele stali doktor Rike Bolem i profesor Phil McGowen z Newcastle University oraz doktor Suart Butchard z BirdLife International posłużył się danymi przekazanymi przez 137 ekspertów zajmujących się populacjami dzikich zwierząt, zagrożeniami i trendami w tych populacjach. Na podstawie dostarczonych danych oszacowano prawdopodobieństwo, z jakim bez działań ochronnych dany gatunek by wyginął. Jednym z takich ocalonych gatunków jest amazonka niebieskoskrzydła z Portoryko. Liczebność tego niegdyś powszechnie występującego gatunku spadła w 1975 roku do 13 osobników żyjących na wolności. Od 2006 roku podejmowane są wysiłki w celu reintrodukcji gatunku w Rio Abajo State Park. W 2017 roku huragany zabiły całą oryginalną populację, pozostawiając przy życiu tylko populację reintrodukowaną. Bez reintrodukcji amazonka niebieskoskrzydła wyginęłaby na wolności. Inna jest historia konia Przewalskiego. Gatunek ten wyginął na wolności w latach 60. ubiegłego wieku. W latach 90. podjęto wysiłki na rzecz reintrodukcji, a w 1996 roku urodził się pierwszy koń Przewalskiego na wolności. Obecnie dzika populacja tego gatunku liczy ponad 760 osobników. Nie zawsze jednak informacje są tak optymistyczne. Bardzo szybko spada populacja krytycznie zagrożonego morświna kalifornijskiego, a ekologom i naukowcom udało się jedynie spowolnić ten spadek. Bez wzmożenia wysiłków oraz woli politycznej decydentów gatunek może wkrótce wyginąć. To niezwykle pocieszające, że niektóre badane przez nas gatunki odradzają się. To pokazuje, że wysiłki na rzecz ratowania bioróżnorodności przynoszą efekt. Widzimy, że możliwe jest zapobieżenie wymieraniu gatunków, mówi Bolam. Profesor McGowan przypomina jednak, że w tym samym czasie wyginęło lub prawdopodobnie wyginęło aż 15 gatunków ptaków i ssaków. « powrót do artykułu

Naukowcy z Laboratorium Twarzy Liverpool John Moores University (LJM) zrekonstruowali twarz prominentnej postaci ze średniowiecznej Anglii - Johna z Wheathampstead, który był 2-krotnie (w latach 1420-40 i 1452-65) opatem benedyktyńskiego klasztoru. Jak podkreślają specjaliści, najlepiej znanym i najbardziej wpływowym ze wszystkich 40 opatów. Jego szkielet odnaleziono w listopadzie 2017 r. podczas badań archeologicznych związanych z budową nowego punktu obsługi zwiedzających w Katedrze w St Albans. Szkielet nie był kompletny, ale czaszka zachowała się dobrze, dlatego od początku uznawano, że jest idealnym obiektem do rekonstrukcji twarzy. Ostatecznie analizą szczątków kostnych zajęła się dr Emma Pomeroy (kiedyś LJM, obecnie Wydział Archeologii Uniwersytetu w Cambridge). Dane ze źródeł dokumentalnych na temat trybu życia czy chorób zapewnił zaś historyk średniowiecza, prof. James Clark z Uniwersytetu w Exeter. Sama wiedza anatomiczna nie wystarczy, by określić cechy indywidualne, takie jak kolor oczu czy włosów. Rozwiązywanie tych kwestii w oparciu o dane genetyczne pozyskiwane z próbek w tym wieku i w tym stanie rozkładu pozostaje działaniem eksperymentalnym, ale bogactwo szczegółów biograficznych dot. opata Johna pomogło wypełnić szereg luk. Jak napisał na blogu Katedry w St Albans prof. Clark, źródła sugerują, że John z Wheathampstead był znany z zaczerwienionej cery. Od wieku pięćdziesięciu kilku lat miał przewlekłe problemy ze zdrowiem. Dotyczyły one śledziony, nerek, wątroby i żołądka. Chodził tylko z czyjąś pomocą albo o lasce. Autor jego nekrologu wspominał, że w ostatnich latach życia był wyniszczony chorobami. Nie znaleziono wskazówek co do koloru oczu, ale z dużą dozą pewności można zakładać, że opat był człowiekiem o zaczerwienionej twarzy i że czas mocno odcisnął na niej swoje piętno. Źródła nie podają jego wieku, lecz daty związane z karierą duchownego oraz fakty dotyczące uniwersyteckiego wykształcenia wskazują, że urodził się nie później niż ok. 1390 r., a najprawdopodobniej nieco wcześniej. Gdy zmarł w 1465 r., musiał się więc zbliżać do osiemdziesiątki. By określić, w co mężczyzna mógł być ubrany i jak był uczesany, zespół wykorzystał portrety z tamtego okresu. Naukowcy podkreślają, że takie rekonstrukcje pomagają lepiej poznać średniowieczną Anglię. Twarz opata to druga odtworzona XV-wieczna twarz. Wcześniej ekipa z Face Lab LJM zaprezentowała światu twarz króla Ryszarda III. Warto też wspomnieć, że opat to drugi duchowny ze średniowiecznej Anglii, którego fizjonomię zrekonstruowano. Twarz Simona Sudbury'ego, arcybiskupa Canterbury, który zginął podczas powstania Wata Tylera, modelowano w 3D w 2011 r. Jak wspomniano wcześniej, szkielet opata Johna odkryto w listopadzie 2017 r. Znaleziono go z 3 ołowianymi bullami, które Marcin V dał mu na potwierdzenie przywilejów papieskich nabytych dla klasztoru w 1423 r. (w ten sposób potwierdzono jego tożsamość). Szkielet opata przetrwał in situ, ponieważ pochowano go na zewnątrz kościoła w kaplicy, którą zbudował w ostatnich latach życia. Choć budowlę rozebrano krótko po zamknięciu klasztoru w 1539 r., szczątków nie przeniesiono. Rekonstrukcję ufundowała organizacja Friends of St Albans Cathedral. « powrót do artykułu