KopalniaWiedzy.pl

Jak donosi Journal of Sleep Research, powiedzenie „muszę się z tym przespać” ma swoje podstawy naukowe. Uczeni z University of Bristol przeprowadzili badania, których celem było sprawdzenie, czy w czasie krótkiej drzemki nasz mózg przetwarza podświadome informacje i jak wpływa to na nasze zachowanie i czas podejmowania decyzji. Okazało się, że drzemki pozytywnie wpływają na funkcje poznawcze mózgu i nawet krótki sen pozwala na przetworzenie danych, o istnieniu których nie zdajemy sobie sprawy. Wcześniejsze badania wykazały, że sen ułatwia rozwiązywanie problemów, gdyż budzimy się ze zwiększonymi zdolnościami poznawczymi. Nie było jednak jasne, czy do odniesienia korzyści potrzebny jest jakiś rodzaj pracy umysłowej przed snem lub w jego czasie. W badaniach wzięło udział 60 zdrowych ochotników w różnym wieku. Postawiono przed nimi dwa zadania. Pierwsze było ukryte i uczestnicy nie zdawali sobie sprawy z jego istnienia. Zadanie, które świadomie rozwiązywali, a które miało zamaskować prawdziwy problem, było odpowiedzenie na pytanie, czy na ekranie wyświetlono niebieski czy czerwony kwadrat. Po teście część uczestników położyła się na 90 minut spać. Później ponownie rozwiązywali zadanie. Aktywność mózgów badanych była monitorowana za pomocą EEG. Okazało się, że grupa, która przespała się przed ponownym wykonaniem testu, szybciej wykonała zadanie, o istnieniu którego nie wiedzieli. Sen nie wpłynął natomiast na świadomie wykonywane zadanie. Odkrycie sugeruje, że nawet krótki sen poprawia sposób przetwarzania informacji i funkcjonowanie mózgu. Niewykluczone, że informacje nabyte gdy jesteśmy obudzeni, są podczas snu przetwarzane z większą jakością niż w stanie czuwania. « powrót do artykułu

Naukowcy z Mayo Clinic odkryli, że estradiol, naturalnie występujący hormon sterydowy, można by wykorzystać w terapii  trójujemnego raka piersi. Trójujemny rak piersi charakteryzuje się brakiem ekspresji [3 receptorów] - receptora estrogenowego alfa, receptora progesteronowego, a także ludzkiego receptora nabłonkowego czynnika wzrostu 2, w skrócie HER2. Cechuje go wysoki wskaźnik wznowy, a jak dotąd poza chemią w skutecznej terapii tej choroby sprawdziło się niewiele leków - podkreśla dr John Hawse. W ramach wcześniejszych badań Amerykanie odkryli, że w ok. 25% trójujemnych raków piersi zachodzi ekspresja drugiej formy receptora estrogenowego - receptora estrogenowego beta (REβ). Podczas najnowszego studium Hawse i inni wykazali, że estradiol skutecznie hamuje wzrost trójujemnych guzów wykazujących ekspresję REβ. Odkryliśmy, że estradiol, który normalnie stymuluje wzrost komórek nowotworowych, w których zachodzi ekspresja receptora estrogenowego alfa (REα), wywiera odwrotny wpływ na trójujemne raki sutka. Należy jednak pamiętać, że do zahamowania wzrostu trójujemnego raka konieczne są REβ. Zespół z Mayo odkrył mechanizm, za pośrednictwem którego estradiol wywiera antyrakowy wpływ. Okazało się, że gdy estradiol wiąże się z REβ, stymuluje ekspresję białek zwanych cystatynami, które oddziałują zarówno na sąsiednie, jak i oddalone komórki rakowe. Mayo Clinic i Translational Breast Cancer Research Consortium planują wkrótce rozpocząć II fazę badań klinicznych nad skutecznością estradiolu w terapii kobiet z przerzutami trójujemnego raka piersi z ekspresją REβ. « powrót do artykułu

W Czarnobylu na Ukrainie w pobliżu sarkofagu, którym po awarii z 1986 r. obudowano reaktor, odsłonięto w piątek (5 października) elektrownię słoneczną. Trzy tysiące osiemset paneli produkuje energię do zasilania 2 tys. mieszkań. To nie jest po prostu kolejna elektrownia słoneczna - powiedział dyrektor generalny Solar Chernobyl LLC Evhen Variagin, podkreślając, że projekt ma duże znaczenie symboliczne. Jednomegawatowa elektrownia jest wspólnym przedsięwzięciem ukraińskiej firmy Rodina i niemieckiego Enerparc AG. Kosztowała ok. 1 mln euro. Warto przypomnieć, że ostatni z reaktorów elektrowni nuklearnej (nr 3), który sąsiaduje z tym uległym awarii w 1986 r., pracował do 2000 roku. Uruchomienie elektrowni słonecznej wpisuje się w trend inwestowania w źródła odnawialne na Ukrainie. Między styczniem a wrześniem br. moc elektryczna ze źródeł odnawialnych wzrosła u naszych wschodnich sąsiadów o ponad 500 MW.   « powrót do artykułu

Voyager 2 wykrył wzrost promieniowania kosmicznego pochodzącego spoza Układu Słonecznego. To oznacza, że sonda zbliża się do granic Układu Słonecznego. Wystrzelony w 1977 roku Voyager 2 znajduje się w odległości ponad 118 jednostek astronomicznych (17,7 miliarda kilometrów) od Ziemi. Od 11 lat sonda podróżuje przez najbardziej zewnętrzne regiony Układu Słonecznego. Dotarła do heliopauzy, a gdy ją opuści stanie się drugim, po Voyagerze 1, stworzonym przez człowieka pojazdem, który trafi do przestrzeni międzygwiezdnej. Jak informuje NASA, od końca sierpnia bieżącego roku Cosmic Ray Subsystem Voyager 2 zanotował 5-procentowy wzrost promieniowania kosmicznego. Podobne dane przekazał Low-Energy Charged Particle. We wrześniu 2013 roku NASA ostatecznie potwierdziła, że Voyager 1 znalazł się w przestrzeni międzygwiezdnej. Jak wówczas informowaliśmy, dane wykazały, że sonda weszła w przestrzeń międzygwiezdną 25 sierpnia 2012 roku. Trzy miesiące wcześniej Voyager 1 zarejestrował dane podobne do tych, jakie obecnie zarejestrowały instrumenty Voyagera 2. Trzeba jednak wziąć pod uwagę, że Voyater 2 znajduje się w innym miejscu niż Voyager 1, nie wiadomo więc, kiedy opuści heliopauzę. Istotny jest też fakt, że Voyager 2 zbliża się do heliopauzy 6 lat po Voyagerze 1, gdyż heliopauza porusza się w przód i w tył w 11-cyklu aktywności Słońca. Bez wątpienia obserwujemy zmianę środowiska wokół Voyagera 2. W najbliższych miesiącach wiele się dowiemy, ale wciąż nie wiemy, kiedy pojazd dotrze do heliopauzy. Jedyne, co mogę z pewnością stwierdzić to fakt, że jeszcze do niej nie dotarł, mówi Ed Stone z Caltechu, który pracuje przy misji Voyagera. « powrót do artykułu

Wieloletnie obserwacje mikrokwazara SS 433 pozwoliły zidentyfikować szczegóły procesów odpowiedzialnych za produkcję wysokoenergetycznego promieniowania i lepiej poznać jego odległych masywnych kuzynów: kwazary - informuje IFJ PAN. Podczas obserwacji mikrokwazaru SS 433 przeprowadzonych w obserwatorium High-Altitude Water Cherenkov Gamma-Ray Observatory (HAWC) po raz pierwszy zarejestrowano promieniowanie gamma o energiach powyżej 25 TeV. Uważna analiza danych doprowadziła z kolei do zaskakujących wniosków dotyczących miejsc i mechanizmów odpowiedzialnych za produkcję tego promieniowania. Wyniki badań zostały właśnie zaprezentowane na łamach prestiżowego czasopisma naukowego Nature. O badaniach poinformował PAP Instytut Fizyki Jądrowej Polskiej Akademii Nauk (IFJ PAN) w Krakowie, którego pracownicy uczestniczyli w badaniach. Kwazary - jak podkreśla IFJ PAN w przesłanej PAP informacji – należą do najbardziej niezwykłych, a jednocześnie najjaśniejszych obiektów Wszechświata. Siłą napędową kwazara jest znajdująca się w jego centrum supermasywna czarna dziura, otoczona dyskiem akrecyjnym, uformowanym przez spadającą materię. Kwazary są źródłami ekstremalnie intensywnego promieniowania elektromagnetycznego, które obejmuje niemal całe spektrum: od fal radiowych po wysokoenergetyczne promieniowanie gamma. Jednak – jako rodzaj galaktycznych jąder – kwazary z definicji są obiektami od nas odległymi. Najbliższy spośród nich, napędzany szaleńczo wirującymi wokół siebie supermasywnymi czarnymi dziurami Markarian 231, gości w jądrze galaktyki oddalonej o 600 milionów lat świetlnych. Nie jest to niestety dystans sprzyjający prowadzeniu wysokorozdzielczych obserwacji, które ułatwiłyby zrozumienie natury zachodzących tu procesów. Naukowcy mogą jednak uciec się do obserwacji... kwazarów w miniaturze. Jak zauważa IFJ PAN, to, co kwazar wyczynia w skali galaktyki, mikrokwazar robi w skali układu gwiazdowego. Czarne dziury Markariana 231 są gigantyczne: mniejsza ma masę 4 milionów mas Słońca, większa aż 150 milionów. Z kolei najbliższy nam mikrokwazar, znajdujący się w tle gwiazdozbioru Orła SS 433, jest układem podwójnym o radykalnie mniejszych rozmiarach. Znajduje się tu bardzo gęsty obiekt - prawdopodobnie czarna dziura o masie kilku słońc, będąca pozostałością po wybuchu supernowej. Pożera ona materię z dysku akrecyjnego zasilanego wiatrem gwiazdowym napływającym z pobliskiego nadolbrzyma o typie widmowym A (podobną gwiazdą, doskonale widoczną na nocnym niebie, jest Deneb, najjaśniejszy obiekt gwiazdozbioru Łabędzia). Całą tę malowniczą parę, wirującą wokół siebie w imponującym tempie 13 dni i otoczoną mgławicą W50, dzieli od Ziemi dystans zaledwie 18 tys. lat świetlnych. Zarówno kwazary, jak i mikrokwazary, mogą generować dżety, czyli bardzo wąskie i bardzo długie strugi materii, emitowane w obu kierunkach wzdłuż osi rotacji obiektu – tłumaczy cytowana w informacji prasowej dr hab. Sabrina Casanova, prof. IFJ PAN. Dżety są tworzone przez cząstki rozpędzone do prędkości nierzadko bliskich prędkości światła. Pod względem prędkości dżety z SS 433 nie są jednak specjalnie imponujące: osiągają zaledwie 26 proc. prędkości światła. Jak jednak podkreśla dr hab. Casanova, ważniejsze jest tu coś innego: Większość obserwowanych kwazarów ma dżety mniej lub bardziej, ale jednak skierowane w naszą stronę. Taka orientacja utrudnia rozróżnienie szczegółów. Natomiast mikrokwazar SS 433 był na tyle uprzejmy, że skierował swoje dżety nie ku nam, a niemal prostopadle do kierunku, w którym patrzymy. Zatem nie dość, że mamy obiekt niemal pod ręką, to jeszcze jest on ustawiony optymalnie, jeśli chodzi o obserwacje takich detali, jak miejsca, gdzie powstaje promieniowanie – stwierdza badaczka. SS 433 jest jednym z zaledwie kilkunastu kwazarów znajdujących się w naszej galaktyce - a do tego, jako jeden z nielicznych, emituje promieniowanie gamma. Przez 1017 dni promieniowanie to było rejestrowane w obserwatorium HAWC, pracującym na wysokości ponad 4100 m n.p.m. na zboczu meksykańskiego wulkanu Sierra Negra. Zbudowany tu detektor składa się z 300 stalowych zbiorników z wodą, wyposażonych w fotopowielacze wrażliwe na ulotne błyski świetlne, znane jako promieniowania Czerenkowa. Pojawia się ono w zbiorniku, gdy wpadnie do niego cząstka poruszająca się z prędkością większą od prędkości światła w wodzie. Kluczowe znaczenie ma fakt, że część błysków pochodzi od cząstek wygenerowanych wskutek zderzeń wysokoenergetycznych kwantów gamma z ziemską atmosferą. Odpowiednia analiza błysków w zbiornikach pozwala zidentyfikować ich przyczynę. W ten sposób każdej doby HAWC pośrednio rejestruje fotony gamma o energiach od 100 gigaelektronowoltów (GeV) do 100 teraelektronowoltów (TeV). Są to energie nawet trylion razy większe od energii fotonów światła widzialnego i kilkunastokrotnie większe od energii protonów w akceleratorze LHC. W trakcie obserwacji SS 433 (prowadzonych na granicy możliwości rozdzielczych HAWC) naukowcom udało się zarejestrować fotony o energiach powyżej 25 TeV, tj. od 3 do 10 razy większych od raportowanych w całej historii badań mikrokwazarów. Ku zaskoczeniu badaczy w zakresie wysokoenergetycznego promieniowania gamma najjaśniejszym obiektem w układzie wcale nie był sam SS 433 - lecz znajdujące się po jego obu stronach miejsca, w których dżety urywają się, zderzając z materią odrzuconą przez supernową. To nie koniec niespodzianek – dodaje cytowany w komunikacie dr Francisco Salesa Greus z IFJ PAN. Fotony gamma o energiach 25 TeV muszą być produkowane przez cząstki o jeszcze większych energiach. Mogłyby to być protony, ale wtedy musiałyby mieć ogromne energie, na poziomie 250 TeV. Ze zgromadzonych danych wynikało jednak, że ten mechanizm, nawet jeśli rzeczywiście działa, w przypadku SS 433 nie jest w stanie wygenerować odpowiedniej ilości promieniowania gamma – tłumaczy naukowiec. W trakcie dalszych prac dane z HAWC zestawiono z pomiarami SS 433 w pozostałych zakresach spektralnych z innych obserwatoriów. Ostatecznie udało się ustalić, że wysokoenergetyczne kwanty gamma – lub przynajmniej ich większość – muszą być emitowane przez elektrony w dżecie w trakcie ich zderzeń z wypełniającym cały kosmos niskoenergetycznym promieniowaniem mikrofalowym tła. Powyższy mechanizm - po raz pierwszy opisany właśnie w artykule w Nature – nie mógł być wykryty w obserwacjach kwazarów z dżetami skierowanymi ku Ziemi. Mikrokwazar SS 433 pomógł więc ujawnić nie tylko własne tajemnice, ale także tajemnice najjaśniejszych latarń Wszechświata. « powrót do artykułu

Zastosowanie obrazowania multispektralnego do materiałów z późnej starożytności - m.in. dziecięcych skarpetek znalezionych na wysypisku w mieście Antinoupolis - ujawniło, że w Egipcie w okresie rzymskim i później stosowano zaawansowane techniki farbowania i tkania. Naukowcy z Muzeum Brytyjskiego badali skarpetkę na lewą stopę, w której paluch oddzielono od pozostałych czterech palców. Okazało się, że zastosowano w niej 6-7 kolorów wełnianej przędzy. Datowanie radiowęglowe okazało, że element garderoby pochodzi z III-IV w. n.e. Specjaliści podkreślają, że generalnie wiele egipskich skarpet wyglądało podobnie (miały one dość jaskrawe barwy i przerwę między paluchem i palcami, tak by móc je nosić do sandałów). Analiza luminescencji poszczególnych barwników i cyfrowa mikroskopia, dzięki której można było zbadać włókna, pokazały, że by uzyskać 7 barw występujących w skarpetach, Egipcjanie mieszali 3 kolory barwników. Skarpetkę dziecięcą i dla dorosłego (na której nadal widać odcisk rzemyka sandałów) odkryto w Antinoupolis podczas wykopalisk prowadzonych w latach 1913-14 przez Johna de Moninsa Johnsona. W ramach studium, którego wyniki ukazały się w piśmie PLoS ONE, badano dziecięcą skarpetkę i 3 tkaniny meblowe z Wadi Sarga. « powrót do artykułu

Niektóre sztuczne słodziki i suplementy, które je zawierają, są toksyczne dla bakterii mikrobiomu. Zespół z Uniwersytetu Ben-Guriona w Beer Szewie i Uniwersytetu Technologicznego Nanyang w Sungapurze wykazał, że względna toksyczność występuje w przypadku aspartamu, sukralozy, sacharyny, acesulfamu K, neotamu i adwantamu, a także 10 suplementów sportowych zawierających te substancje. Zmodyfikowaliśmy [genetycznie] bioluminescencyjne bakterie E. coli, które świecą, gdy wykryją toksykanty i spełniają funkcję sondy będącej modelem złożonego systemu mikrobiologicznego [testowano 3 szczepy: TV1061, DPD2544 i DPD2794]. Zdobyliśmy kolejny dowód, że spożycie sztucznych słodzików wpływa niekorzystnie na aktywność mikrobiologiczną jelit, co z kolei może prowadzić do całego wachlarza problemów zdrowotnych - podkreśla prof. Ariel Kushmaro. Autorzy publikacji z pisma Molecules przypominają, że wcześniejsze badania zademonstrowały, że sztuczne słodziki to zanieczyszczenia środowiskowe, występujące m.in. w wodach powierzchniowych czy wodzie do picia. Prof. Kushmaro dodaje, że wykorzystany w studium bakteryjny panel bioluminescencyjny będzie można wykorzystać do wykrywania tych substancji w środowisku. « powrót do artykułu

NASA poinformowała, że pierwszy załogowy lot na Międzynarodową Stację Kosmiczną przeprowadzony za pomocą rakiety SpaceX odbędzie się w czerwcu przyszłego roku. Jeśli plan się powiedzie, będzie to pierwszy od 2011 załogowy lot w kosmos przeprowadzony z terenu USA. Od czasu wysłania na emeryturę floty wahadłowców amerykańscy astronauci latają na rosjskich Sojuzach. Na sierpień przyszłego roku zapowiedziano zaś start pojazdu Boeinga. Obie misje były już wielokrotnie przekładane, także i teraz nie ma gwarancji, że się one odbędą w zaplanowanym terminie. NASA zapowiedziała, że co miesiąc będzie informowała, czy terminy zostaną dotrzymane. To nowy sposób informowania o terminach misji. Jest on lepszy. Niezależnie jednak od tego, daty startów nigdy nie są pewne. Im bliżej startu tym z większym prawdopodobieństwem mogą się one zmienić, powiedział Phil McAlister z wydziału Commercial Spaceflight Development. To są nowe pojazdy i inżynierowie mają dużo pracy zanim przygotują je do lotu, dodał. Obie misje, ta SpaceX i ta Boeinga, są uznawane za testowe. W ramach każdej z nich na MSK poleci po dwóch astronautów, którzy pozostaną na Stacji przez dwa tygodnie. W przyszłości NASA chce wykorzystywać pojazdy SpaceX i Boeinga do standardowych, sześciomiesięcznych, misji na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Pierwszy test bezzałogowy kapsuły Crew Dragon umocowanej na rakiecie Falcon 9 zaplanowano na styczeń 2019 roku. Z kolei test pojazdu Starliner Boeinga i rakiety Atlas V odbędzie się w marcu. Umowa pomiędzy NASA a Roskosmosem wygasa w listopadzie 2019 roku. Jeśli Amerykanie nie chcą podpisywać nowej umowy na wynoszenie swoich astronautów w przestrzeń kosmiczną, muszą trzymać kciuki, by SpaceX i Boeingowi się udało. « powrót do artykułu

W 2013 roku w USA koszty zranień wyniosły... ponad 1,8 biliona USD. Naukowcy z Brown University i Pacific Institute for Research and Evaluation sporządzili szczegółowy raport dotyczący zranień, które nie zakończyły się śmiercią. Badacze, na czele których stał doktor Mark Zonfrillo, donoszą, że w 2013 roku niemal 10% Amerykanów trafiło do szpitali i szpitalnych oddziałów ratunkowych z powodu różnego rodzaju zranień. Ze zebranych statystyk wynika, że szpitale przyjęły 31.038.072 przypadki. Naukowcy ocenili nie tylko koszty leczenia, ale również koszty opieki w domu, transportu medycznego, leków, fizjoterapii, utraty czasu pracy, zmniejszonej jakości życia. Z zestawienia dowiadujemy się, że koszt spowodowanej zranieniem niepełnosprawności to 223 miliardy USD, a pogorszenie jakości życia wyceniono na 1,46 biliona dolarów. Naukowcy podkreślają, że należy przywiązywać wagę nie tylko do samej pomocy lekarskiej, ale również wszelkich innych kosztów związanych z wypadkiem. Dopiero wówczas można precyzyjnie ocenić, jakie koszty ponosi społeczeństwo z powodu zranień. Co więcej, większości wypadków można zapobiec. Potrzebne są tutaj działania zarówno edukacyjne, policyjne jak i ekonomiczne czy inżynieryjne. Co bowiem z tego, że stosujemy świetnie zaprojektowany wytrzymały dziecięcy fotelik samochodowy, jeśli nieprawidłowo go zamontujemy. Wiele zranień i wypadków to wynik tylko i wyłącznie bezmyślności ludzi, którzy nie używają kasków rowerowych czy w czasie jazdy korzystają z telefonu komórkowego. Wśród interesujących danych przytoczonych przez naukowców warto wymienić: – 12,08 miliona zranień było spowodowanych przez upadki lub przypadkowe uderzenia przedmiotami. Koszt takich zranień to 808 miliardów USD (średnio 66.857 USD na zranienie). Dodatkowo w 2013 roku mieliśmy do czynienia z 654.688 napadami, w czasie których doszło do uderzenia osoby przedmiotem lub jej popchnięcia. Tutaj koszty zamknęły się kwotą 67,66 miliarda USD (średnio 103.325 USD); – 3,08 miliona zranień było związanych z wypadkami samochodowymi. Tutaj koszt to 207 miliardów dolarów (średnio 67.136 USD); – 10.772 przypadków podtopienia czy sytuacji bliskiej utonięciu, w tym wypadki, próby samobójcze, próby zabójstwa i inne, kosztowało 3,89 miliarda USD (średnio 361.354 USD); – 74.072 zranienia związane z bronią palną to koszt 16,32 miliarda dolarów (średnio 220.380); – 439.963 celowe samookaleczenia kosztowały 30, 17 miliarda dolarów (średnio 68.894 USD); tutaj najbardziej rozpowszechnione były otrucia (63,8%), jednak były one też najmniej kosztowne (44.316 USD); samookaleczenia z wyłączeniem otruć kosztują zaś średnio 112.222 USD. – najmniej kosztowne były zranienia dzieci w wieku 1–11 lat. Średnia wyniosła tutaj 47.663 USD na każdy taki przypadek, co jest najniższą kwotą ze wszystkich grup wiekowych. Z kolei najbardziej ksoztowne były zranienia dzieci poniżej 1. roku życia (97.623 USD). – w gospodarstwach domowych znajdujących się wśród 25% najuboższych doszło do 30,8% zranień, czyli najwięcej ze wszystkich grup dochodowych. Z kolei w gospodarstwach z 25% najbogatszych koszt zranienia wynosił 64.950 USD na przypadek, podczas gdy średni koszt na wszystkie gospodarstwa domowe to 59.687 USD. – w przypadku 91,5% pacjentów leczenie zranień zakończyło się na oddziale ratunkowym, a pozostałych 8,5% musiało pozostać w szpitalu. Koszty pozostania w szpitalu były znacznie większe niż leczenia na SOR. O ile bowiem leczenie, pobyt i inne koszty związane z przyjęciem na oddział ratunkowy wyniosły średnio 33.184 USD, to już pozostanie w szpitalu spowodowało, że koszty te rosły do 343.535 dolarów, w tym 38.112 stanowiły koszty medyczne, a 305.423 to koszty utraty godzin pracy, zmniejszonej jakości życia czy niepełnosprawności. – wśród wspomnianych 8,5% pacjentów, którzy ostatecznie trafili do szpitala, 38,7% było leczonych w szpitalach na południu kraju, co odpowiada odsetkowi mieszkańców tam żyjących (37,4%). Zranienia osób z zachodniej części USA były o 11% bardziej kosztowne niż średnia, zarówno jeśli chodzi o bezpośrednie koszty medyczne (19,8%) jak i utratę pracy czy zmniejszoną jakość życia (10,4%). « powrót do artykułu

Policja w Gilbert w stanie Minnesota odbiera ostatnio telefony w sprawie ptaków, które wpadają na okna, samochody i wydają się zdezorientowane. Na swoim profilu na Facebooku stróże prawa poinformowali, że istnieje proste wytłumaczenie tego zjawiska: ptaki zjadają jagody, które w tym roku sfermentowały wcześniej niż zwykle przez wczesne mrozy. Wydaje się, że niektóre ptaki są bardziej "wstawione" od innych. Należy jednak pamiętać, że generalnie wątroba młodszych ptaków nie radzi sobie z toksynami tak dobrze jak wątroba starszych osobników. Nie ma potrzeby wzywać policji, bo ptaki powinny wytrzeźwieć w ciągu paru godzin. Sharon Stiteler, strażniczka ze Służby Parków Narodowych, powiedziała w wywiadzie udzielonym stacji KMSP-TV, że drozdy i jemiołuszki żerują na owocach, a gdy te wysychają, zawarty w nich cukier przekształca się w alkohol. « powrót do artykułu

Nifuroksazyd, antybiotyk opracowany w latach 60. ubiegłego wieku, może selektywnie zabijać komórki czerniaka, najbardziej śmiertelnego nowotworu skóry, donoszą naukowcy z Uniwersytetu w Edynburgu. Badania, których wyniki opublikowano w Cell Chemical Biology, wykazały, że antybiotyk ten może świetnie uzupełniać istniejące terapie czerniaka. W guzie nowotworowym mogą znajdować się komórki o różnych właściwościach. Jedne mogą być groźniejsze od innych, różniąc się zdolnością do proliferacji i opornością na leki. Wiele z najniebezpieczniejszych komórek czerniaka wytwarza duże ilości enzymu ALDH1 (dehydrogenaza aldehydowa 1). Naukowcy pracujący nad lekami przeciwko czerniakowi skupiają się głównie na blokowaniu ALDH1. Jednak autorzy najnowszych badań poszli o krok dalej i postanowili selektywnie zabijać komórki wytwarzające duże ilości ALDH1. Wykorzystali w tym celu nifuroksazyd, antybiotyk, który jest aktywowany przez ALDH1, co oznacza, ze staje się toksyczny wyłącznie wewnątrz komórek wytwarzających ten enzym. Naukowcy mają nadzieję, że ich metoda będzie uzupełnieniem dla istniejących metod zwanych inhibitorami BRAK i MEK. U części chorych pojawia się oporność na inhibitory BRAF i MEK i, jak się okazało, guzy oporne na te typy leczenia wykazują dużą produkcję ALDH1. Naukowcy z Edynburga traktowali w laboratorium komórki nowotworowe inhibitorami BRAF i MEK, co zwiększyło w guzach ilość komórek wytwarzających dużo ALDH1, przez co stały się one szczególnie wrażliwe na nifuroksazyd. Przeprowadzono udane testy na myszach oraz na hodowlach ludzkich komórek. Konieczne jest jeszcze udowodnienie, że metoda ta zadziała u ludzi. Nie będzie jednego magicznego leku, którym uda się wyleczyć czerniaka. Różnorodność tego nowotworu oznacza, że potrzebujemy terapii kombinowanych. Gdy ludziom podaje się inhibitory BRAK lub MEK, mogą pojawić się u nich guzy z wysokim poziomem ALDH, dlatego też sądzimy, że to ważny cel przyszłych terapii. Wykazaliśmy, że antybiotyk, używany głównie przeciwko bakteriom jelitowym, może zostać wykorzystany do zabijania komórek nowotworowych zawierających duże ilości ALDH1, mówi doktor Liz Patton, która stoi na czele zespołu badawczego. To wspaniałe, że lek ten jest już dopuszczony do użytku na ludziach. Nie został jednak zaprojektowany jako lek przeciwnowotworowy, tak więc musimy jeszcze sprawdzić, czy jest bezpiecznym i skutecznym środkiem do leczenia nowotworów. Na przykład musimy się przekonać, czy wniknie on w komórek nowotworowych w żywym organizmie i jakie dawki są bezpieczne, dodaje uczona. « powrót do artykułu

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Los Angeles (UCLA) odkryli wspólny proces, który ma miejsce na późnym etapie rozwoju drobnokomórkowych nowotworów prostaty i płuc. Istnienie wspólnego mechanizmu molekularnego daje nadzieję na stworzenie terapii, która będzie skuteczna nie tylko przeciwko nowotworom prostaty i płuc, ale przeciwko wszystkim nowotworom drobnokomórkowym. W zdrowej prostacie i zdrowych płucach mamy do czynienia z różnymi wzorcami ekspresji genów. Jednak gdy pojawia się nowotwór drobnokomórkowy, wzorce ekspresji są niemal identyczne. To odkrycie sugeruje, że guzy drobnokomórkowe ewoluują podobnie, niezależnie od tego, którego organu dotykają. Nowotwory, które stają się oporne na leczenie, bardzo często zmieniają się w nowotwory drobnokomórkowe. Taki typ choroby to bardzo zła prognoza dla pacjenta. Już wcześniej pojawiały się sugestie, że u podstaw nowotworów drobnokomórkowych różnych organów może skrywać się podobny mechanizm. Jednak dopiero zespołowi doktora Owena Witte'a z UCLA udało się go opisać. Przez długi czas uważano, że nowotwory drobnokomórkowe płuc, prostaty, pęcherza i innych tkanek łączy tylko nazwa. Onkolodzy leczyli je w różny sposób. Jednak w ostatnich latach naukowcy coraz częściej zdawali sobie sprawę, że nowotwory te są do siebie podobne. Nasza praca to potwierdza, mówi Witte. Uczeni badali potencjalne podobieństwa pomiędzy różnymi nowotworami przeszczepiając myszy komórki ludzkiego nowotworu prostaty zawierające pięć genów, zwanych PARCB. Okazało się, że w organizmie myszy komórki te wykazywały cechy charakterystyczne dla ludzkich drobrnokomórkowych guzów neuroendokrynnych (SCNC). Naukowcy zauważyli też, że aby w prostacie doszło do rozwoju drobnokomórkowego guza neuroendokrynnego, konieczne jest, by dwa geny supresorowe, TP53 i RB1, które chronią komórki przed zmienieniem się w komórki nowotworowe, zostały jednocześnie wyłączone wraz z wprowadzeniem PARCB. Dodatkowe testy potwierdziły uderzające podobieństwo pomiędzy komórkami PARCB-SCNC a drobnokomórkowym nowotworem prostaty u ludzi. Na przykład w obu przypadkach niemal identyczne były wzorce ekspresji RNA oraz włączania i wyłączania niektórych genów. Podobieństwa pomiędzy nowotworami PARCB-SCNC a ludzkim drobnokomórkowym nowotworem prostaty są nadzwyczajne. Jeśli dalibyśmy te dane jakiemukolwiek statystykowi i nie mówili, skąd pochodzą, pomyślałby, że to zestawy danych z tych samych komórek, mówi Witte. Na tym jednak badania się nie skończyły. Analiza bazy danych ekspresji genów ujawniła, że wzorce ekspresji w nowotworach PARCB-SCNC są niezwykle podobne do ekspresji genów nie tylko w nowotworze prostaty, ale i płuc. Później sprawdzono, czy geny PARCB mogą zamienić zdrowe komórki płuc człowieka w komórki nowotworowe. Okazało się, że mogą. Obecnie zespół Witte'a sprawdza, które geny kontrolują całą kaskadę zdarzeń prowadzących do pojawienia się nowotworu drobnokomórkowego. Nasze badania ujawniły istnienie 'regulatorów głównych genów', kluczowych protein kontrolujących ekspresję wielu genów w nowotworach drobnokomórkowych. Jeśli zbadamy te regulatory, to może uda się opracować nowe metody walki ze śmiertelnymi nowotworami, wyjaśnia Witte. « powrót do artykułu

Pływając podczas wakacji w jeziorze Vidöstern w Tånnö w regionie Jönköping w Szwecji, 8-letnia Saga Vanecek znalazła miecz z okresu przedwikińskiego. Początkowo mówiono, że broń ma 1000 lat, ale teraz eksperci z miejscowego muzeum (Jönköpings läns museum) sądzą, że liczy sobie 1500 lat. Nie codziennie zdarza się, by nastąpić w jeziorze na miecz - podkreśla Mikael Nordström z Muzeum. Przez suszę poziom wody w jeziorze był bardzo niski. Gdyby nie to, Saga zapewne nie dokonałaby swojego odkrycia. Najpierw jej ojciec sądził, że 8-latka znalazła nietypowo ukształtowaną gałąź. Po bliższych oględzinach okazało się jednak, że patyk ma rękojeść, dlatego sprawą zajęli się specjaliści z muzeum, którzy potwierdzili, że to doskonale zachowany miecz. Zarządzone wykopaliska nadal trwają. Jak dotąd archeolodzy natrafili na broszę, która pochodzi mniej więcej z tego samego okresu, co miecz i monetę z XVIII w. Po konserwacji miecz trafi na wystawę. Choć dziewczynka znalazła go dość dawno temu, wiadomość trzymano w tajemnicy, by dać archeologom więcej czasu na spokojną pracę. Miecz ma 85 cm długości i składa się zarówno z metalowych, jak i drewnianych elementów. Nie wiemy, skąd wziął się w jeziorze - mówi Nordström, dodając, że obecność broszy sugeruje jednak np. złożenie ofiary. « powrót do artykułu

Zażywanie niskich dawek aspiryny może obniżać ryzyko raka jajnika. Naukowcy stwierdzili, że w przypadku kobiet, które wspominały o codziennym przyjmowaniu niskich dawek aspiryny, ryzyko raka jajnika było o 23% niższe (w porównaniu do kobiet niezażywających aspiryny). Autorzy publikacji z JAMA Oncology odkryli także, że kobiety przyjmujące przez dłuższy czas duże ilości niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ) innych niż aspiryna, np. ibuprofenu czy naproksenu, były dla odmiany bardziej zagrożone rakiem jajnika (ryzyko okazało się o 19% wyższe). Akademicy wyjaśniają, że rak jajnika jest jednym z najbardziej śmiertelnych nowotworów ginekologicznych, bo brakuje strategii wczesnego wykrywania. Wydaje się, że w jego rozwoju pewną rolę odgrywa stan zapalny związany z owulacją. Co istotne, wykazano jednak, że leki przeciwzapalne takie jak aspiryna obniżają ryzyko pewnych nowotworów. W ramach studium zespół dr Shelley Tworoger z Centrum Moffitta (Uniwersytet Południowej Florydy), Instytutu Hunstmana (Uniwersytet Utah) oraz Szkoły Zdrowia Publicznego T.H. Chana (Uniwersytet Harvarda) przeanalizował dane ponad 200 tys. kobiet, uczestniczek Nurses' Health Study i Nurses' Health Study II. W grupie tej 1054 osoby zachorowały na raka jajnika. Naukowcy przyjrzeli się zażywaniu przez ochotniczki aspiryny (w 2 dawkach: 325 i 100 mg), NLPZ innych niż aspiryna oraz paracetamolu. Analizy wykazały, że o ile niskie dawki aspiryny były związane z obniżonym ryzykiem raka jajnika, o tyle standardowe już nie. Kobiety, które często zażywały NLPZ inne niż aspiryna (definiowano to jako co najmniej 10 tabletek tygodniowo na przestrzeni wielu lat), okazały się bardziej zagrożone tą chorobą. Warto przypomnieć, że wcześniej w tym roku na łamach Journal of the National Cancer Institute ukazał się inny artykuł Tworoger, w którym wykorzystano dane z 13 badań Ovarian Cancer Cohort Consortium (OC3). Objęły one ponad 750 tys. kobiet; u 3500 zdiagnozowano raka jajnika. Okazało się, że codzienne przyjmowanie aspiryny obniżało ryzyko raka nawet o 10%. « powrót do artykułu

Przed dwoma laty w USA rozpoczęto pilotażowy program o nazwie „Insect Allies”. Jego pomysłodawcy proponują, by do środowiska naturalnego wypuścić dużą liczbę insektów zarażonych wirusami, które wspomagałyby rośliny uprawne w walce ze szkodnikami, suszą czy zanieczyszczeniem środowiska. Program przewidziano na 4 lata i jest on finansowany kwotą 45 milionów USD przez DARPA (Agencja Badawcza Zaawansowanych Projektów Obronnych). Teraz, podczas panelu zorganizowanego przez pismo Science, pięciu europejskich naukowców ostrzegło, że jeśli opracowywana w ramach „Insect Allies” technika okaże się skuteczna, to może zostać wykorzystana do rozprzestrzenienia chorób na dowolne rośliny uprawne. Naukowcy ci ostrzegają, że „Insect Allies” może naruszać Konwencję o Broni Biologicznej. Zastrzeżenia europejskich naukowców dotykają szerszego problemu badań naukowych, które mogą być wykorzystane zarówno w dobrych, jak i złych intencjach. W ramach „Insect Allies” owady takie jak mszyce czy pluskwiaki miałyby stać się nosicielami genetycznie zmodyfikowanych wirusów, które do dorosłych roślin dostarczą pożądanych genów. Celem projektu jest stworzenie nowych metod ochrony roślin uprawnych. Takie działania byłyby szybsze i bardziej elastyczne niż opracowywanie w laboratoriach nowych odmian roślin. To bowiem może trwać całymi latami, mówi Blake Bextine, który z ramienia DARPA jest odpowiedzialny na projekt. Nad „Allied Insects” pracują naukowcy z Pennsylvania State University, Ohio State University, University of Texas i Boyce Thompson Institute. Krytycy projektu mówią, że może być on postrzegany jako próba stworzenia nowych środków przenoszenia czynników biologiczncyh. Ich zdaniem istnienia tego projektu nie można usprawiedliwić w świetle Konwencji o Broni Biologicznej. Ponadto, jak zauważa Silja Voenky z Uniwersytetu we Freiburgu, już istnieje sposób na dostarczanie do upraw takich zmodyfikowanych wirusów – opryski. Bextine odrzuca takie oskarżenia. DARPA nie rozwija ani broni biologicznej, ani środków jej przenoszenia. James Stack, patolog roślin z Kansas State University, który zasiada w panelu doradczym „Insec Allies" mówi, że zastrzeżenia krytyków są nonsensowne. Gdyby DARPA chciałaby opracować broń biologiczną, by obejść Konwencję, to nie ogłaszałaby wszem i wobec, że czeka na odpowiednie propozycje ze strony świata nauki. Bextine i Stack przyznają jednak, że tego typu badania mogą zostać użyte do złych celów. Niemal wszystkie badania nad nowoczesnymi technologiami niosą ze sobą ryzyko podwójnego wykorzystanie. Opracowanie technologii, której poszukujemy, jest skomplikowane, wymaga nie tylko doświadczenia w pracy z zaawansowanymi technologiami, ale i głębokiej wiedzy na temat systemu, który się bada. Istnieją łatwiejsze sposoby, by komuś zaszkodzić. Specjaliści pracujący przy „Insect Allies” wciąż nie wiedzą, jak rozwiązać problem, który przed nimi stoi. Niektórzy proponują wykorzystanie narzędzi do edycji genów, takich jak CRISPR. Inni twierdzą, że to nie będzie działało i próbują doprowadzić do ekspresji genów poza chromosamami. Inny problem to spowodowanie, by genetycznie zmodyfikowany wirus dotarł do odpowiedniej komórek w roślinie. Jak na razie w ramach „Insect Allies” nie powstał żaden artykuł naukowy. Jednak, jak zapewnia Bextine, wszystkie cztery zespoły przeprowadziły udane testy systemów, które spełniają wstępne założenia DARPA. « powrót do artykułu

Najstarsze szczątki człowieka na terenie Polski mają ponad 100 tys. lat. Są to kości dłoni należące do neandertalskiego dziecka, które zostały przetrawione przez dużego ptaka. Szczątki znaleziono w Jaskini Ciemnej (woj. małopolskie). Do tej pory za najstarsze szczątki ludzkie z obszaru Polski, również należące do neandertalczyka, uznawano te pochodzące z Jaskini Stajnia w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Były to trzy zęby trzonowe, których wiek oszacowano na ok. 52-42 tys. lat. Odkryte przez nasz zespół kości w Jaskini Ciemnej są najstarszymi ludzkimi szczątkami z obszaru Polski. Mają około 115 tys. lat - powiedział w rozmowie z PAP prof. Paweł Valde-Nowak z Instytutu Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Badania wykopaliskowe w Jaskini Ciemnej prowadzone są w ramach grantu Narodowego Centrum Nauki, we współpracy z Muzeum Archeologicznym w Krakowie i Instytutem Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN. Informacja na temat znaleziska ukaże się w tym roku w czasopiśmie Journal of Paleolithic Archaeology. Z analiz wynika, że są to paliczki - kości dłoni neandertalskiego dziecka. Taką identyfikację potwierdziło dwóch antropologów, dr hab. Anita Szczepanek z Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie i prof. Erik Trinkaus z Washington University w St. Louis. Uwagę naukowców zwróciła charakterystyczna, porowata powierzchnia kości, usiana dziesiątkami dziurek, przywodząca na myśl sitko. Z analiz wynika, że jest to efekt przejścia obu kości przez system trawienny dużego ptaka. To pierwszy taki znany przykład z epoki lodowcowej - opowiada prof. Valde-Nowak. Naukowiec przypuszcza, że ptak mógł zaatakować młodego neandertalczyka (prawdopodobnie w wieku ok. 5-7 lat) i częściowo go skonsumować. Mógł też pożywić się zmarłym. Według naukowców żadnej z tych opcji nie da się obecnie wykluczyć. Kostki mają nie więcej, niż 1 cm długości. Zachowane są w bardzo złym stanie, dlatego naukowcy nie będą mogli wykonać analiz DNA. "Nie mamy jednak wątpliwości, że są to szczątki neandertalskie, bo pochodzą z bardzo głębokiej warstwy jaskini, znajdującej się kilka metrów pod współczesną powierzchnią. Zachowały się w niej też typowe narzędzia kamienne, używane przez neandertalczyka" - dodaje prof. Valde-Nowak. Naukowiec zastrzega, że nie musi to wcale oznaczać, że paliczki trafiły do jaskini w momencie, gdy mieszkali w niej neandertalczycy, gdyż ci mogli ją wykorzystywać sezonowo. Do odkrycia paliczków doszło kilka lat temu (badania wykopaliskowe w Jaskini Ciemnej trwają już kilka dekad). Szczątki były przemieszane z innymi kośćmi zwierzęcymi. Dopiero w tym roku podczas szczegółowej analizy w czasie prac laboratoryjnych dostrzeżono, że należą do człowieka. To unikatowe odkrycie – podkreśla naukowiec. Z terenów Polski do naszych czasów zachowały się tylko pojedyncze fragmenty kopalnych kości należących do krewnych człowieka współczesnego (Homo sapiens). Prof. Valde-Nowak zaznaczył też, że w naszym kraju nieznane są żadne szczątki należące do gatunków ludzkich poprzedzających człowieka neandertalskiego, np. do Homo erectus. Szczątki neandertalczyka z terenu Polski możemy policzyć na palcach jednej dłoni! - zaznacza prof. Valde-Nowak. Są to trzy zęby z Jaskini Stajnia, dwa właśnie odkryte paliczki w Jaskini Ciemnej oraz znaleziony, również w ostatnim czasie w Ciemnej, ząb z tego samego okresu, co szczątki z Jaskini Stajnia - wylicza archeolog. Prof. Valde-Nowak przypomina, że neandertalczycy (Homo neanderthalensis) – bardzo bliscy krewni człowieka współczesnego (Homo sapiens), pojawili się na terenie Polski, podobnie jak w całej Europie, zapewne już ok. 300 tys. lat temu. Najstarsze narzędzia kamienne, których używali, odkryte nad Wisłą, mają ponad 200 tys. lat. Do tej pory odkryto ich już tysiące. Są to głównie noże-zgrzebła, czyli narzędzia o funkcji tnącej i skrobiącej. Odkryto je na terenie południowej Polski, gdyż panowały tam względnie dobre warunki do życia neandertalczyków. Północna część obecnej Polski była zajęta przez lądolód. Nadal trwa dyskusja, jak długo neandertalczyk zamieszkiwał Europę, w tym Polskę. Niestety nie mamy mocnych argumentów w tej dyskusji. Nie mamy też żadnych dowodów na to, że oba gatunki ludzi współegzystowały ze sobą na terenie Polski, co udało się potwierdzić w Zachodniej Europie – dodaje archeolog. Neandertalczycy na naszym kontynencie wymarli w większości ok. 35 tys. lat temu. Jednak w 2006 r. naukowcy opublikowali artykuł w Nature, w którym przekonywali, że udało im się odkryć ich szczątki sprzed 24 tys. lat – były to najprawdopodobniej jedne z ostatnich osobników tego gatunku. Naukowcy uznają neandertalczyka za „brata”, a nie przodka człowieka współczesnego – należał do wygasłej linii homo sapiens. Długi czas gatunek ten przedstawiono w mało przychylny sposób – jako istoty na poły zwierzęce i prymitywne. Badania z ostatnich lat wskazują, że ten gatunek człowieka ma więcej wspólnego z nami, niż pierwotnie uważano. Naukowcy często nie są w stanie rozróżnić, jakie narzędzia wykonał człowiek współczesny, a jakie neandertalczyk. Badacze ustalili też, że neandertalczycy byli autorami części rysunków naskalnych znanych z europejskich jaskiń – tych, których wiek szacuje się na ponad 64 tys. lat. Z kolei dzięki badaniom DNA udało się ustalić, że człowiek współczesny krzyżował się z neandertalczykiem. « powrót do artykułu

Przed dwoma laty nad Antarktyką zarejestrowano zjawisko, którego fizycy wciąż nie potrafią jednoznacznie wyjaśnić. Niewykluczone, że nie pasuje ono do Modelu Standardowego. W marcu 2016 roku należący do NASA Antarctic Impulsive Transient Antenna (ANITA), dryfujący nad Antarktyką balon z anteną wykrywającą promieniowanie kosmiczne, zarejestrował dwa impulsy promieniowania kosmicznego, które... pochodziły z Ziemi. Od tamtej pory zaproponowano szereg wyjaśnień tego zjawiska. Mówiono o sterylnych neutrino i o nietypowym rozkładzie ciemnej materii we wnętrzu Ziemi. Astrofizycy z Penn State University opublikowali artykuł, w którym informują, że to, co zarejestrowała ANITA nie jest jedynym zjawiskiem tego typu. Okazało się, że trzykrotnie podobne impulsy wykryło IceCube, umieszczone w lodzie Antarktyki obserwatorium neutrin. Z artykułu autorstwa Dereka Foxa, Steinna Sigurdsonna i innych dowiadujemy się też, że szansa, iż zaobserwowane zjawisko jest zgodne z Modelem Standardowym wynosi 1/3.500.000. Fox, Sigurdsson i ich koledzy sprawdzili dane z innych detektorów, poszukując w nich sygnałów podobnych do tych, jakie zarejestrowała ANITA. Gdy okazało się, że promieniowanie kosmiczne pochodzące z Ziemi zostało trzykrotnie zarejestrowane przez IceCube, naukowcy zdali sobie sprawę, że wpadli na trop czegoś, co może zmienić współczesną fizykę. To skłoniło mnie do poważnego przyjrzenia się danym z ANITA. Właśnie po to jest się fizykiem. By łamać modele, ustalać nowe stałe, dowiadywać się o świecie czegoś, czego nie wiemy, mówi Fox. Nawet jeśli Model Standardowy świetnie wyjaśnia nam szereg zjawisk, to ma on wiele luk. Na przykład nie pasuje do niego istnienie ciemniej materii, masa neutrino czy asymetria materii i antymaterii we wszechświecie, mówi Seyda Ipek, fizyk cząstek z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Irvine. Nadzieją na jakiś przełom w fizyce był Wielki Zderzacz Hadronów. Urządzenie wykryło bozon Higgsa, brakujący element Modelu Standardowego, i na tym się skończyło. Tymczasem fizycy na całym świecie szukają nowych idei, które pozwoliłyby lepiej zrozumieć wszechświat. Teraz część naukowców twierdzi, że artykuł fizyków z Penn State dostarcza solidnych podstaw dających nadzieję, że w końcu w fizyce wydarzy się coś nowego. Od samego początku było jasne, że jeśli wydarzenia zarejestrowane przez ANITA są spowodowane cząstkami, które przebyły tysiące kilometrów przez naszą planetę, to cząstki te z bardzo dużym prawdopodobieństwem nie należą do Modelu Standardowego, stwierdza Mauricio Bustamante, astrofizyk z Uniwersytetu w Kopenhadze. Opublikowany artykuł to pierwsze solidne wyliczenie prawdopodobieństwa, które pokazuje, jak mało możliwe jest, że mamy tu do czynienia z czymś, co zgadza się z Modelem Standardowym, dodaje. Podobnego zdania jest Bill Louis, fizyk neutrino z Los Alamos National Laboratory. Jeśli wspomniane sygnały pochodziłyby od cząstek z Modelu Standardowego, to cząstkami tymi byłyby neutrino. Żadne inna cząstka nie przedostałaby się przez cały przekrój naszej planety. Jednak, jak mówi Louis, neutrino zdolne do przelecenia przez przekrój Ziemi mają tak małą energię, że nie powinny zostać wykryte przez ANITA i IceCube. Te o większych energiach, które mogłyby zostać zarejestrowane, zostałyby wcześniej przechwycone przez Ziemię. Zdaniem Louisa artykuł z Penn State wskazuje, że to, co wywołało zarejestrowane sygnały jest zgodne z teorią o supersymetrii. Zdaniem autorów artykułu, najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem pojawienia się zarejestrowanych sygnałów jest istnienie sleptonów stau. Wedle teorii o supersymetrii są one supersymetrycznymi partnerami leptonów tau Modelu Standardowego. Louis dodaje, że na obecnym etapie badań tak dokładne wskazanie na konkretne cząstki jest nieco naciągane. Autorzy z Penn State dokonali solidnych obliczeń wskazujących, że najprawdopodobniej żadna znana cząstka nie mogła przebyć Ziemi w taki sposób, jak te zarejestrowane. Jednak wciąż nie ma całkowitej pewności. Na pewno zaś mamy za mało danych, by wskazywać na konkretną cząstkę. Fox zgadza się z tym, co mówi Louis. Jako obserwator nie mam możliwości definitywnego stwierdzenia,  że to stau. Analizowałem dane, próbując dowiedzieć się czegoś nowego o wszechświecie i trafiłem na dziwaczne zjawisko. Potem wraz z kolegami przejrzeliśmy literaturę fachową, by sprawdzić, czy ktoś już tego nie wyjaśnił. Znaleźliśmy artykuły, w tym jeden sprzed 14 lat, których autorzy przewidywali coś podobnego, dodaje. Okazuje się, że niektórzy fizycy teoretycy przewidywali, iż sleptony stau mogą dawać takie właśnie sygnały w detektorach neutrin. Jako, że prace te były pisane na długo zanim ANITA zarejestrowała sygnały, nie można wykluczyć, iż fizycy ci byli na dobrym tropie. Fox nie wyklucza, że jeśli naukowcy pracujący przy IceCube sięgną głębiej do swoich archiwów, to znajdą tam kolejne sygnały, których wcześniej nie zauważono. Louis i Bustamante uważają, że NASA powinna przeprowadzić więcej badań za pomocą ANITA i spróbować zarejestrować kolejne sygnały tego typu. Musimy być pewni, że zjawiska te nie są związane z jakimiś nieznanymi nam czynnikami, na przykład z nierozpoznanymi właściwościami lodu Antarktyki. Potrzebujemy kolejnych instrumentów, które wykryłyby podobne sygnały, mówi Bustamante. Jeśli dokonane dotychczas obserwacje się potwierdzą, może okazać się, że ANITA może mieć większy wkład w naukę niż Wielki Zderzacz Hadronów (LHC). Każdy przypadek zaobserwowania cząstek nienależących do Modelu Standardowego będzie przełomem, gdyż pokaże nam, gdzie mamy poszukiwać fizyki spoza Modelu Standardowego. W LHC bardzo trudno byłoby uzyskać i wykryć cząstki supersymetryczne, stwierdza Ipek. Naukowcy dodają, że dzięki danym z ANITA można będzie ewentualnie tak dostroić LHC by Zderzacz zaczął badań supersymetryczne cząstki. « powrót do artykułu

Długoterminowa ekspozycja na bakterie wywołujące choroby przyzębia (Porphyromonas gingivalis) powoduje stan zapalny i degenerację neuronów myszy, które przypominają skutki choroby Alzheimera (ChA) u ludzi. Wyniki uzyskane przez zespół z Uniwersytetu Illinois w Chicago sugerują, że choroby przyzębia, którym można z powodzeniem zapobiegać, mogą inicjować zmiany związane z alzheimerem, na które obecnie nie ma lekarstwa. Inne badania wskazywały na ścisły związek między chorobą przyzębia i upośledzeniem funkcji poznawczych, ale nasze studium jako pierwsze zademonstrowało, że ekspozycja na bakterie wywołujące choroby przyzębia prowadzi do powstawania blaszek starczych (amyloidowych), które przyspieszają rozwój neuropatologii występujących u pacjentów z ChA - podkreśla dr Keiko Watanabe. To było duże zaskoczenie. Nie spodziewaliśmy się, że patogen przyzębia będzie miał tak duży wpływ na mózg lub że [zaobserwowane] skutki będą tak mocno przypominać chorobę Alzheimera. Podczas eksperymentów naukowcy wywoływali przewlekłe zapalenie przyzębia u 10 myszy typu dzikiego. Utworzyli też równoliczną grupę kontrolną. Po 22 tygodniach powtarzalnej doustnej aplikacji P. gingivalis zespół porównywał tkankę mózgu gryzoni. Okazało się, że u myszy wystawionych na przewlekłe oddziaływanie P. gingivalis występowała o wiele większa akumulacja beta-amyloidu. W grupie tej stwierdzono także silniejszy stan zapalny mózgu i mniej nietkniętych neuronów w hipokampie. Oprócz tego w tkance mózgowej myszy z grupy eksperymentalnej zidentyfikowano DNA bakterii periodontopatycznych. W hipokampie za pomocą różnych metod wykryto gingipainy, czyli cysteinowe proteazy produkowane przez P. gingivalis. Znajdowały się one w jądrze i w rejonach okołojądrowych mikrogleju, astrocytów i neuronów. Były też widoczne zewnątrzkomórkowo. W porównaniu do grupy kontrolnej, stwierdzono znacznie wyższy poziom ekspresji cytokin prozapalnych IL-6, IL-1β i TNFα. Nasze dane nie tylko demonstrują translokację bakterii z jamy ustnej do mózgu, ale i skutki neurologiczne przewlekłego zakażenia, które przypominają ChA. Autorzy publikacji z pisma PLoS ONE uważają, że wyniki są tak ważne po części dlatego, że w eksperymentach wykorzystano zwierzęta typu dzikiego, podczas gdy zwykle w badaniach nad ChA wykorzystuje się raczej myszy transgenicznie, które zmodyfikowano genetycznie w taki sposób, by dochodziło u nich do silniejszej ekspresji genów związanych z blaszkami amyloidowymi (taki zabieg umożliwia rozwój choroby). Wykorzystanie zwierząt typu dzikiego wzmocniło znaczenie naszego studium, bo gryzonie nie były predysponowane do rozwoju ChA. « powrót do artykułu

Najstarszą i nieznaną do tej pory wersję polskiego przekładu Koranu wydadzą filolodzy z Centrum Badań Kitabistycznych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Autorami przekładu są Ignacy Domeyko oraz ks. Dionizy Chlewiński. Znak wodny na kartach rękopisu wskazuje na 1821 rok. Powszechnie funkcjonuje przekonanie, że Koran na język polski przetłumaczył po raz pierwszy młody Tatar Jan Murza Tarak Buczacki. Jego przekład ukazał się w formie drukowanej w 1858 roku. "Jego fragmenty przechowywane są w Bibliotece Kórnickiej. Chodzi o pierwsze 11 sur (rozdziałów - PAP) w formie szczotki drukarskiej z 1848 roku" - przypomniała w rozmowie z PAP filolog z UMK w Toruniu dr hab. Joanna Kulwicka-Kamińska. Jest jednak jeszcze starsza wersja Koranu - ustalili eksperci. W archiwum częściowo spalonego dworku swoich przodków w Czombrowie znalazła ją - "fragmenty jakiegoś rękopisu przekładu Koranu" - historyk sztuki Joanna Puchalska. "Nie wiedziała, co to jest" - powiedziała dr hab. Kulwicka-Kamińska. Rękopis trafił do Związku Tatarów Rzeczpospolitej, gdzie jednak nie udało się go zidentyfikować. Później rękopis przekazano do prof. Czesława Łapicza z Centrum Badań Kitabistycznych UMK. "On porównał ten przekład z tym, który już był znany - i stwierdził, że to pierwowzór, najwcześniejsza wersja tego tłumaczenia, które ukazało się pod nazwiskiem Jana Murzy Tarak Buczackiego. Według nas pochodzi on z 1. połowy XIX w., co potwierdzają znaki wodne i nasze badania języka tego tekstu, czyli warstwy polszczyzny północnokresowej" - dodała Kulwicka-Kamińska. Prof. Łapicz w rozmowie z PAP podkreślił, że trudności związane z ustaleniem autorstwa wiązały się z członkostwem rzeczywistych tłumaczy w Towarzystwie Filomatów. Ani cenzura wileńska, ani car rosyjski Mikołaj I nie chcieli zgodzić się na wydanie publikacji osób związanych z tym środowiskiem. "Prawdziwymi autorami są Ignacy Domeyko oraz ks. Dionizy Chlewiński. Obaj należeli do koła filomatów. Byli represjonowani po procesie filomatów i po powstaniu listopadowym" - wskazał Łapicz. Znany jest badaczom wcześniejszy przekład Koranu, dokonany przez Tatarów polskich (z II połowy XVI wieku) w formie tefsiru. Jest to tłumaczenie na język polski, ale zapisane alfabetem arabskim. "Treść tego przekładu byłaby dla nich zrozumiała, bo była po polsku, ale wielu nie mogło tego odczytać, bo alfabet był hermetyczny. Filomaci swoje tłumaczenie dedykowali Tatarom, żeby mieli dostęp do najważniejszej dla nich księgi i mogli zachować wiarę przodków. Dlatego obecne znalezisko jest tak ważne" - wskazał Łapicz. Rękopis polskiego przekładu Koranu został znaleziony w podworskim archiwum z Czombrowa kilka lat temu. Teraz ma zostać wydany. "Chcemy opublikować znalezioną część rękopisu z komentarzem filologiczno-historycznym w zestawieniu z tymi samymi surami z wydania drukowanego z 1858 r. Chodzi o pokazanie różnic. Drukowana wersja z 1858 roku zawiera bowiem wiele zmian w stosunku do pierwotnego tłumaczenia w warstwie językowej i tłumaczeniowej. W publikacji zaznaczymy również, że wcześniej były wzmianki o tym, że Domeyko tłumaczył Koran, ale do tego momentu nie było jednak żadnego rękopisu, śladu potwierdzającego ten trop - poza korespondencją i podaniami składanymi do cara o zgodę na druk przekładu. Całe odkrycie polega na tym, że pojawił się rękopis ze znakami wodnymi. Sury tego Koranu (od 69 do 111) zostaną wydane najpóźniej w pierwszej połowie 2019 roku" - wyjaśniła Kulwicka-Kamińska. Dziedziczka dworu w Czombrowie odkryła już wcześniej, że był on pierwowzorem Soplicowa znanego z "Pana Tadeusza". "Z tym dworkiem związany był dziadek Mickiewicza; później - jego córka, czyli matka Mickiewicza, która była tam panną apteczkową (osobą dbającą o zdrowie dworu - PAP). Z zachowanych dokumentów, korespondencji oraz historii udało się jej stworzyć wiarygodną opowieść, która ukazała się w postaci dwóch książek i wielu artykułów, że Czombrów jest pierwowzorem Soplicowa, a pewne wątki z "Pana Tadeusza" pokrywają się z historią tego miejsca" - zakończyła filolog z UMK. Filolodzy z UMK wciąż mają nadzieję na znalezienie całości rękopisu tłumaczenia autorstwa Domeyki oraz ks. Chlewińskiego. « powrót do artykułu

Pogoń za robieniem ekstremalnych selfie doprowadziła w latach 2011-17 do śmierci aż 259 osób. Badacze z amerykańskiej Narodowej Biblioteki Medycznej uważają, że by zmniejszyć liczbę takich zgonów, należałoby wprowadzić punkty z zakazem wykonywania selfie (no selfie zones). Wyznaczano by je na szczytach gór czy na wysokich budynkach, gdzie dochodziło do wypadków. Wcześniejsze badania, takie jak to przeprowadzone w 2016 r. przez zespół Hemanka Lamby z Carnegie Mellon University, bazowały na wpisach z Wikipedii czy Twittera, ale badacze z US National Library of Medicine stwierdzili, że mogą one nie oddawać rzeczywistości. Tym razem przeanalizowano doniesienia medialne. Amerykanie stwierdzili, że zgony związane z selfie są najczęstsze w Indiach, Rosji, USA i Pakistanie, a 72,5% ofiar stanowią mężczyźni. Trend wydaje się przybierać na sile; o ile bowiem w 2011 r. były tylko 3 doniesienia o zgonach mających związek z selfie, o tyle w latach 2016 i 2017 statystyki wzrosły już do, odpowiednio, 98 i 93 przypadków. Naukowcy uważają, że może ich być więcej, ale dokładną liczbę trudno ustalić, gdyż selfie nie figuruje w dokumentach jako przyczyna zgonu. Liczba zgonów selfie jest, wg naukowców, niedoszacowana. Dzieje się tak m.in. dlatego, że niektóre wypadki są klasyfikowane jako zwykłe wypadki drogowe. Ważne więc, by ocenić prawdziwą skalę problemu i przyczyny [...], tak by móc opracować właściwe środki zaradcze. « powrót do artykułu

Wczoraj w wieku 96 lat zmarł wybitny fizyk Leon Lederman, twórca terminu „boska cząstka”. O śmierci naukowca poinformowało Fermilab, którego Lederman był dyrektorem w latach 1978–1989. To za jego rządów zbudowano Tevatron, który w latach 1983–2010 był najpotężniejszym zderzaczem cząstek. W 1988 roku Lederman wraz z dwoma innymi naukowcami został laureatem Nagrody Nobla z fizyki. Przyznano im ją za dokonane 22 lata wcześniej odkrycie, że neutrino występują w więcej niż jednym rodzaju. Obecnie wiemy, że są trzy rodzaje neutrino. Później Lederman stał na czele zespołu, który odkrył kwarka dolnego. W 1993 roku ukazała się jego książka za tytułowana: "Boska cząstka: jeśli wszechświat jest odpowiedzią, to jak brzmi pytanie?". Boską cząstką nazwał Lederman bozon Higgsa, ostatni brakujący element modelu standardowego cząstek. Niektórzy fizycy wyśmiewali nowy termin, gdyż łączył on religię i naukę, a ich zdaniem są to rzeczy, sobie przeciwstawne. W swojej książce Lederman wyjaśniał, że wybrał taki termin z dwóch powodów. Po pierwsze wydawca nie pozwoliłby mu na użycie bardziej dosadnego terminu. Po drugie, jak pisał, istnieje tutaj pewna łączność z inną, znacznie starszą, książką. I zacytował ustęp z Księgi Rodzaju. « powrót do artykułu

Na stanowisku archeologicznym na wyspie Pulau Ay w archipelagu Banda odkryto fragmenty ceramiki z resztkami gałki muszkatołowej sprzed ok. 3500 lat. Wygląda więc na to, że ludzie wykorzystywali nasiona muszkatołowca korzennego w roli przyprawy o 2000 lat wcześniej niż dotąd sądzono. Międzynarodowymi badaniami i wykopaliskami z 2007 i 2009 r. kierował prof. Peter Lape, antropolog z University of Washington i kurator z Burke Museum. Stanowisko z Pulau Ay było zamieszkane 3,5-2,3 tys. lat temu. Odnaleziono tu kości, kamienne narzędzia czy gliniane naczynia. Artefakty pokazują, jak z biegiem czasu zmieniało się wykorzystanie produktów z morza, ceramiki oraz udomowionych zwierząt. W ciągu pierwszych 500 lat osadnictwa ludzie przechodzili od głównie rybnej diety do jedzenia bazującego przede wszystkim na wieprzowinie. Najpierw posługiwali się cienkościennymi naczyniami do przechowywania płynów, które pozwalały przetrwać na ubogiej w wodę wyspie. Kilkaset lat później - równolegle do kości świń - w zapisie archeologicznym pojawiła się ceramika z grubszymi ściankami, która była lepiej dostosowana do gotowania. Stanowisko pokazuje nam, jak ludzie przystosowywali się do życia na tej małej tropikalnej wyspie etapami - od tymczasowych obozów rybackich po stałe osadnictwo. Fascynująco jest też znaleźć dowody tak wczesnego wykorzystania gałki muszkatołowej, przyprawy, która zmieniła świat parę tysięcy lat później [do XIV w., a może i wcześniej, kupcy pokonujący duże odległości podróżowali do wysp Banda, by pozyskać gałkę]. Resztki gałki odkryto na ceramice, na której znajdowały się również pozostałości 6 innych roślin, w tym sago i pochrzynu skrzydlatego. Pulau Ay to mała wyspa, na której nie ma rdzennych ssaków i wody powierzchniowej. Nie pozwala więc ona na stałe osadnictwo populacji, która nie byłaby tak zaawansowana technologicznie, by przechowywać wodę i hodować zwierzęta. Dane z dodatkowych stanowisk archeologicznych pokazały, że przez tysiące lat Pulau Ay była regularnie odwiedzana przez ludzi korzystających z bogatych zasobów tutejszej rafy, a bardziej stałe osadnictwo pojawiło się dopiero we wczesnym neolicie. Najprawdopodobniej ojczyzną gości była najbliższa duża wyspa - zlokalizowana 100 km na wschód Seram. Najlepszymi kandydatami na pierwszych osadników wydają się ludzie, którzy posiedli wiedzę o Pulau Ay oraz umiejętności żeglowania pozwalające na regularne powroty. Ok. 2300 lat temu miejsce zostało w dużej mierze bądź całkowicie porzucone. Na archipelagu Banda nie znaleziono dotąd żadnych innych miejsc, które datowałyby się na okres 2,3-1,5 tys. lat temu. « powrót do artykułu

Astronomowie informują o możliwym odkryciu pierwszego znanego nam księżyca poza Układem Słonecznym. Podkreślają jednak, że jest zbyt wcześnie, by jednoznacznie udowodnić jego istnienie. Alex Teachey i David M. Kipping z Columbia University przeanalizowali najnowsze dane z Teleskopu Keplera i zauważyli coś, co może być ksieżycem krążącym wokół planety Kepler-1625b. Naukowcy poprosili następnie o dostęp do Teleskopu Hubble'a, który jest czterokrotnie bardziej precyzyjny od Keplera. Uzyskali zgodę i mogli korzystać z Hubble'a przez 40 godzin. Około 3,5 godziny po tym, jak Hubble zaobserwował przejście Kepler-1625b na tle własnej gwiazdy, uczeni zauważyli krótki niewielki spadek jasności gwiazdy. Oba sygnały wyglądały jakby księżyc "podążał za planetą tak, jak pies idzie na smyczy za właścicielem", stwierdził Kipping. Kepler-1625b to planeta wielkości Jowisza, a Teachey i Kipping oceniają, że jej księżyc jest wielkości Neptuna. Zanim odkryjemy naprawdę małe księżyce powinniśmy zauważyć właśnie coś takiego. Obaj naukowcy zauważyli też, egzoplaneta przeszła na tle swojej gwiazdy o około 80 minut wcześniej, niż się spodziewano. To sugeruje, że planeta obiega gwiazdę w różnym czasie, co z kolei może być pośrednim dowodem na istnienie księżyca. Oczywiście jest też możliwe, że na czas obiegu orbity wpływa inna planeta, mówi Teachey. Warto tutaj jednak zauważyć, że jak dotychczas Kepler nie odkrył drugiej planety w układzie Kepler-1625. Dlatego też naukowcy uważają, że istnienie księżyca jest najlepszym wyjaśnieniem różnych czasów obiegu gwiazdy. Teachey i Kipping już poprosili o dostęp do Hubble'a w maju 2019 roku, by mogli obserwować kolejne przejście Kepler-1625b. Tymczasem, zdaniem amerykańsko-australijskiego zespołu naukowego, na egzoksiężycach może istnieć życie. « powrót do artykułu

Scott Sheppard z Carnegie Institution for Science, Chad Trujillo z Northern Arizona University i David Tholen z University of Hawaii na nowo zdefiniowali granice Układu Słonecznego. Odkryli bowiem nowy, ekstremalnie odległy obiekt znajdujący się daleko za Plutonem. Co interesujące, orbita tego obiektu wspiera hipotezę o istnieniu 9. planety Układu Słonecznego – Planety X. Informacje o obiekcie 2015 TG387 zostały przekazane przez Minor Planet Center Międzynarodowej Unii Astronomicznej. Pełne szczegóły odkrycia zostaną opisane na łamach Astronomical Journal. 2015 TG387 został zauważony w odległości 80 jednostek astronomicznych od Słońca. Dla porównania, Pluton znajduje się w odległości 34 j.a. Obiekt ma bardzo wydłużoną orbitę i nigdy nie zbliża się do naszej gwiazdy na odległość mniejszą niż 65 j.a. Bardziej odległe peryhelium (punkt orbity najbliższy Słońcu) mają w Układzie Słonecznym tylko dwa znane nam obiekty: 2012 VP113 (80 j.a.) oraz Sedna (76 j.a.). Jednak, jako że półoś wielka orbity 2015 TG387 jest dłuższa niż 2012 VP113 i Sedny, wędruje on znacznie dalej od Słońca. Z obliczeń wynika, że jego aphelium (najbardziej oddalony od Słońca punkt orbity) znajduje się w gigantycznej odległości około 2300 j.a. Nowo odkryty obiekt jest jednym z nielicznych, które nigdy nie zbliżają się na tyle do wielkich planet Układu Słonecznego by w znaczący sposób odczuwać ich oddziaływanie grawitacyjne. Te tak zwane obiekty wewnętrznego Obłoku Oorta są odizolowane od większości masy Układu Słonecznego, co czyni je wyjątkowo interesującymi. Mogą być próbnikami, dzięki którym zrozumiemy, co dzieje się na krawędziach Układu Słonecznego, mówi Sheppard. Obiekt 2012 VP113, który ma najbardziej odległe perihelium od Słońca, również został odkryty przez Shepparda i Trujillo. Sądzimy, że na krawędziach Układu Słonecznego mogą znajdować się tysiące małych obiektów podobnych do 2015 TG387, ale są tak odległe, że trudno je zobaczyć. Odkryliśmy 2015 TG387 gdyż jest blisko swojego peryhelium. Okrąża on Słońce w ciągu 40 000 lat i przez 99% tego czasu jest dla nas niewidoczny. Wspomniany obiekt został odkryty w ramach poszukiwań Planety X. Te odległe obiekty są jak okruchy chleba prowadzące nas do Planety X. Im więcej ich znajdziemy, tym lepiej zrozumiemy krawędzie Układu Słonecznego i, co możliwe, planetę, która kształtuje orbity tych obiektów. Jej odkrycie przedefiniowałoby wiedzę o ewolucji Układu Słonecznego, dodaje Sheppard. 2015 TG387 ma średnicę około 300 kilometrów. Jej peryhelium znajduje się w okolicy peryhelium 2012 VP113, Sedny i większości innych znanych odległych obiektów transneptunowych. To zaś sugeruje, że coś ukształtowało ich orbity w podobny sposób. « powrót do artykułu

Na licytacji Whisky Sale domu aukcyjnego Bonhams padł rekord ceny za butelkę whisky. Macallan Valerio Adami 1926, którą przez 60 lat leżakowano, a następnie zabutelkowano, sprzedano za 848.750 funtów. Inną butelkę Macallan Valerio Adami 1926 zlicytowano 18 maja w hongkońskiej filii Bonhams za 8.636.250 dolarów hongkońskich. Przed laty destylarnia Macallan zamówiła etykiety do limitowanej edycji 24 butelek (po 12 każdego rodzaju) u 2 przedstawicieli pop-artu: Petera Thomasa Blake'a i Valeria Adamiego. Sprzedana butelka nosi numer 5. Zlicytowano ją w komplecie z drewnianym stelażem (tantalusem). W 1994 r. poprzedni właściciel kupił whisky bezpośrednio z destylarni. Nie wiadomo, ile za nią zapłacił. Trudno powiedzieć, ile z 12 butelek Macallan Valerio Adami 1926 nadal istnieje. Jedna uległa ponoć zniszczeniu w trzęsieniu ziemi w Japonii z 2011 r., a co najmniej jedną otwarto i wypito. « powrót do artykułu