KopalniaWiedzy.pl
-
Liczba zawartości
37704 -
Rejestracja
-
Ostatnia wizyta
nigdy -
Wygrane w rankingu
250
Zawartość dodana przez KopalniaWiedzy.pl
-
Zdaje się, że naukowcy znaleźli alternatywę dla botoksu i operacji plastycznych. Jest to zabieg, w ramach którego łącznie stosuje się emitujące intensywne światło diody LED i balsam z wyciągiem z zielonej herbaty. Metoda działa 10-krotnie szybciej niż same diody (Crystal Growth & Design). Andrei P. Sommer i Dan Zhu podkreślają, że fototerapia jest od ponad 40 lat stosowana w leczeniu ran. Ostatnio wykazano, że wykorzystanie LED-ów, podobnych do tych instalowanych w komputerach, pozwala zmniejszyć zmarszczki. Warunek? Tego typu pielęgnację trzeba prowadzić codziennie przez kilka miesięcy. Zastosowanie LED wydawało się dobrym pomysłem, lecz trzeba było jeszcze wymyślić, jak "spacyfikować" powstające w dużych ilościach wolne rodniki tlenowe. Poszukując rozwiązania problemu, naukowcy skorzystali z silnego przeciwutleniacza herbaty - galusanu epigalokatechiny. Swoją metodę testowali przez miesiąc na ochotniczce. W porównaniu do zastosowania samego naświetlania, skóra wyglądała bardziej młodzieńczo, a zmarszczki stały się płytsze i krótsze. Efekty były widoczne gołym okiem.
-
Steve Jobs odzyskuje siły i wraca do pracy. Prezes Apple'a pojawił się na prezentacji nowej linii iPodów. Podczas imprezy publicznie przyznał, że przeszedł przeszczep wątroby oraz poinformował, że dawca miał ponad 20 lat i zginął w wypadku samochodowym. Jak niektórzy z was wiedzą, pięć miesięcy temu przeszedłem operację przeszczepienia wątroby. Otrzymałem wątrobę dwudziestokilkuletniej osoby, która zginęła w wypadku samochodowym i oddała swoje organy. Nie byłoby mnie tutaj, gdyby nie taka hojność. Mam więc nadzieję, że wszyscy będziemy równie hojni i zgodzimy się oddać organy po naszej śmierci - powiedział Jobs. Operacja, którą przeszedł miała związek z rzadką formą raka trzustki, na którą Jobs leczył się w 2004 roku. Prezes pokazał również nowe iPody nano, które wyposażono w kamerę umożliwiającą nagrywanie filmów i bezpośrednie wrzucanie ich do serwisu YouTube. Poinformował również o wprowadzeniu usługi iTunes LP, dzięki której nabywcy całych albumów w serwisie iTunes otrzymają także klipy wideo, teksty utworów i inne dodatki. iTunes LP pozwala też na umieszczanie w Facebooku i Twitterze informacji o muzyce, którą się słucha.
-
Jutro, 25 września, rozpocznie się trzecia Małopolska Noc Naukowców. W Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu naukowcy, znani z laboratoriów i sal wykładowych, pokażą tej Nocy swoje drugie oblicze. Uczeni będą starali się pokazać nam, że "Nie taka świnia jak ją malują" czyli "Trzoda chlewna inaczej". Dowiemy się również "Dlaczego ciele ozorem miele, a krowa pyskiem się doi". Zainteresowani będą mogli sprawdzić "Co w jajku piszczy" i "wykluć sobie kurczaka" oraz dowiedzieć się, jakie są "Biochemiczne podstawy leczniczego działania roślin". Pomyślano też o miłośnikach doznań zmysłowych. Dla nich przygotowano prezentację pt."Wielkie gotowanie zupy dyniowej, warzywa mało znane" oraz "Podróż do ogrodu zmysłów". Kierowców z pewnością zainteresuje informacje jak można "Spojrzeć prawdzie w oczy", czyli w jaki sposób odtwarzane są wypadki drogowie, jak identyfikuje się ślady czy szuka narkotyków i alkoholu. Można będzie zapoznać się także z metodami badania mikrośladów i śladów biologicznych. A na Wydziale Chemii dowiedzą się, co nieco o samochodzie przyszłości i o tym, "co chemik może zrobić dla rozwoju motoryzacji". Osoby lubiące bujać w obłokach dowiedzą się, jak wygląda życie gwiazd i jak szuka się życia we wszechświecie. Nieco groźniej zrobi się, gdy doktor Krzysztof Chyży opowie o katastrofie tunguskiej i odpowie na pytanie czy możemy spać spokojnie, a doktor Ogłoza wprowadzi nas w świat kosmicznych katastrof. Fizycy pokażą natomiast, jak można badać budowę materiałów, zaprezentują świat w ciekłym azocie, sprawdzą czy można strzelać z wody oraz przekonają nas, że nadprzewodniki lewitują. Udowodnią nam tez, że nie są nudziarzami z laboratoriów prezentując kabaretową "Klątwę Newtona" czyli sensacyjną komedię z pogranicza fantastyki naukowej i surrealizmu. Miłośnicy wysokich napięć będą mogli dowiedzieć się, w jaki sposób wywołać burzę w laboratorium, obejrzeć wyładowania iskrowe oraz ślizgowe i zobaczyć transformator Tesli. Niewątpliwie sporą atrakcją będzie demonstracja eksperymentów prowadzonych na Wielkim Zderzaczu Hadronów oraz wyjaśnienie "jak przyspieszyć protony do 60 milionów elektronowoltów i użyć ich do leczenia nowotworów". Dowiemy się również, że materiały wykorzystywane w inżynierii biomedycznej mogą być zaskakująco inteligentne, a profesor Zalewski pokaże niekonwencjonalne źródła energii. Nie zapomniano też o najmłodszych. Dzieci będą mogły dowiedzieć się, "Czy maszyna umie myśleć" i poznać tajniki programowania robotów, a młodzież szkolna jest zachęcana do wzięcia udziału w warsztatach projektowania własnych przedmiotów i stron WWW. Prowadzone będą też zajęcia z udzielania pierwszej pomocy i warsztaty artystyczne. A najodważniejsi będą mogli sprawdzić, czy inteligencją dorównują naukowcom i zmierzyć się z nimi w turnieju szachowym.
-
Mężczyźni z długimi palcami serdecznymi częściej jeżdżą zbyt szybko, wyprzedzają na niebezpiecznych drogach i parkują w niedozwolonych miejscach. Badacze z Uniwersytetu w Moguncji przekonują, że zostali tak zaprogramowani przez wysoki poziom testosteronu w łonie matki, ponieważ to on wpływa na rozmiary palców (Accident Analysis and Prevention). Długi palec serdeczny oznacza nasiloną agresję i skłonność do podejmowania ryzyka. Panowie z tak ukształtowaną dłonią mogą się więc realizować we wszystkich dziedzinach wymagających ostrego konkurowania z innymi: od sportu poczynając, na finansach kończąc. Badacze wspominają też o tym, że prawdopodobnie są bardziej płodni. Wg Niemców, wystawienie na oddziaływanie testosteronu podczas życia płodowego zmienia sposób, w jaki mózg działa na późniejszych etapach życia. Oddziałuje też na wzrost palca serdecznego, stymulując receptory testosteronowe w kości. Akademicy z Moguncji zbadali 77 kierowców, których średnia wieku wynosiła 38 lat. Zeskanowano ich lewą dłoń, by określić różnicę w długości palców wskazującego i serdecznego. Wszyscy panowie musieli opowiedzieć o wykroczeniach drogowych, jakich dopuścili się w ciągu ostatnich 5 lat. Jedna trzecia przyznała się do punktów karnych (ich liczba wahała się od 1 do 20) i wykroczeń, w tym do zbyt szybkiej jazdy i prowadzenia pod wpływem alkoholu. Okazało się, że postępowanie niezgodne z prawem było bardziej prawdopodobne u panów z dłuższym palcem serdecznym.
-
Wygląda jak scena z horroru Hitchcocka, ale to najszczersza prawda. Sikora bogatka zabijająca i zjadająca nietoperze. Wcześniej mówiło się raczej o nietoperzach łapiących ptaki, a nie o sytuacji odwrotnej, lecz dr Péter Estók z Instytutu Ornitologii Maxa Plancka już od jakiegoś czasu dokumentuje te niezwykłe zachowania. Po raz pierwszy biolog natknął się na taki przypadek w 1996 r. w węgierskiej jaskini w Górach Bukowych (Bükk hegység). Po 10 latach w ciągu dwóch zim Estók i zajmujący się ekologią nietoperzy Björn Siemers nagrali tam 18 kolejnych przykładów zjadania przez sikory nietoperzy z rodzaju Pipistrellus. W sezonie 2004/05, gdy zima była surowa, zginęło 16 nietoperzy, a na przełomie roku 2005 i 2006, kiedy zima była łagodna i spadło niewiele śniegu, sikorki pożarły tylko dwa. Każdej zimy w okolicach jaskini mieszkało stado sikor, składające się z ok. 50 osobników. Ptaki wyszukiwały budzące się ze snu zimowego ssaki. Przeważnie zjadały je w jaskini, ale jak widać na jednym z filmów, czasem przenosiły się z kąskiem na pobliskie drzewa. Sikory nie zabijały nietoperzy przed rozpoczęciem jedzenia, ale ssaki ostatecznie umierały, kiedy ptaki otwierały im czaszkę – ujawnia Siemers. Ponieważ nietoperze nadal są mocno wychłodzone, poruszają się wolno, łatwo je więc pochwycić. Dla sikory jest to jednak spory wyczyn, jako że nietoperze z rodzaju Pipistrellus ważą ok. 5 g, a bogatki tylko 4-krotnie więcej. Kiedy badacze zapewnili sikorom inne pożywienie (ziarna słonecznika i kawałki bekonu), zmalała liczba dekapitacji nietoperzy. Podczas 10 dni obserwacji życie stracił tylko 1 nietoperz. Oznacza to, że ptaki polują na latające ssaki, gdy brakuje im zwykłego pożywienia, czyli gąsienic lub pająków. W ramach eksperymentu Estók i Siemers sprawdzali, czy sikory wpadają na nietoperze przez przypadek, czy celowo ich szukają. W tym celu odtwarzali dźwięki, wydawane przez wychodzące z hibernacji nietoperze, ustawiając głośniki tuż przy wejściu do pieczary. Okazało się, że sygnały te przyciągały sikory. Dla nietoperzy to dźwięki o niskiej częstotliwości, maksymalnie 15 kiloherców, lecz dla sikorek o bardzo wysokiej, powyżej wyznaczonego naukowo dla ich gatunku progu słyszalności. Mimo to ptaki reagowały na te dźwięki. Nie wiadomo, czy sikory z północno-wschodnich Węgier są izolowaną grupą, która nauczyła się polować na nietoperze, czy swoje zachowanie zmieniają w podobny sposób wszystkie sikory bogatki z Europy. Wiadomo jednak na pewno, że podczas 22 dni obserwacji naukowcy zaobserwowali kilkanaście takich przypadków. Jak zapewnia Estók, nie chodzi o agresję, a więc o walkę o przestrzeń do gniazdowania czy jakiekolwiek inne zasoby, ale o przetrwanie. Biolodzy znaleźli kilka trucheł i jednego nietoperza w stanie terminalnym. Sikory wydziobały mięśnie, tłuszcz, wnętrzności i mózg. Pozostawiły tylko skórę i kości. Jaskinia w Górach Bukowych jest dobrze oświetlona, dlatego sikory poruszają się tam bez trudu.
-
Dla naukowców ważne było, że zaatakowany gekon odrzuca swój ogon, co w wielu przypadkach pozwala mu uciec przed drapieżnikiem. Nikt jednak nie interesował się samym ogonem, który – już bez właściciela – nadal wije się, podskakuje i ucieka. Pozostaje aktywny nawet do 30 minut, w dodatku porusza się czasem w niewidywany dotąd sposób (Biology Letters). Wcześniejsze eksperymenty wykazały, że "tańczący" ogon mami napastnika, który sądzi, że ma nadal do czynienia z wybranym do upolowania kąskiem. Jaszczurka wykorzystuje odrzucenie ogona - autotomię - w dwojaki sposób. Nie tylko opóźnia pościg (lub pozbywa się go raz na zawsze), ale także staje się lżejsza, przez co może biec prędzej. Niestety, natura nie bez kozery wyposażyła gekony w ogon; gdy go zabraknie, skakanie i wspinanie stają się o wiele trudniejsze, a i znalezienie partnera/partnerki wymaga wzmożonego wysiłku. Profesor Anthony Russell z Uniwersytetu w Calgary i Timothy Higham z Clemson University postanowili dokładniej zbadać wzorce poruszania się porzuconego ogona. Za pomocą elektromiografii (EMG) i nagrywania szybkoklatkowego monitorowali "zachowanie" ogonów 4 okazów gekona tygrysiego (Eublepharis macularius). W odróżnieniu od ruchów zwierząt lub części ich ciała, które odbywają się bez kontroli mózgu, ogon gekona nie rzuca się rytmicznie, a przynajmniej nie tylko. Odkryliśmy, że ma intrygujący repertuar zróżnicowanych i wyjątkowo złożonych ruchów – tłumaczy Russell. Ruchy odrzuconego ogona badano dotąd w ramach jednego tylko studium, ale amerykańsko-kanadyjski zespół jako pierwszy połączył wzorce ruchu z aktywnością mięśniową. Odkrycia są niezmiernie ważne, ponieważ wszystko wskazuje na to, że gekoni ogon może stanowić użyteczny model do badania złożonych funkcji rdzenia kręgowego oraz skutków jego uszkodzenia. Odrzucenie ogona przez jaszczurkę jest kontrolowane przez znajdującą się w nim część rdzenia kręgowego. Odseparowany od reszty ciała ogon pozwala badać zagadnienie, w jaki sposób nerwy i mięśnie współpracują ze sobą, by generować skomplikowane ruchy bez udziału mózgu. Russell i Higham stwierdzili, że sygnały odpowiedzialne za ruchy pochodzą z końcówki ogona, co oznacza, że jest tam centrum kontrolne, tłumione w zwykłych okolicznościach (przed odrzuceniem ogona) przez ośrodki wyższe. Higham dodaje, że na razie nie znaleziono odpowiedzi na pytanie, co stanowi źródło stymulacji inicjującej ruchy ogona. Najbardziej prawdopodobne wyjaśnienie jest takie, że ogon polega na czuciowej informacji zwrotnej ze środowiska. Umiejscowione na jego powierzchni "czujniki" nakazują: teraz skacz, obracaj się wokół osi lub przemieszczaj w określonym kierunku.
-
Szczepionki przeciwnowotworowe są jednym z najbardziej obiecujących (choć dziś dostępnych wyłącznie jako leki eksperymentalne) sposobów leczenia w onkologii. Niestety, w niektórych przypadkach układ immunologiczny pacjenta, pomimo stymulacji, nie identyfikuje patologicznej tkanki jako źródła zagrożenia i nie podejmuje próby jej zniszczenia. Badacze z Mayo Clinic przedstawiają możliwą przyczynę takiego zjawiska. Leczenie nowotworów za pomocą szczepionek polega na podaniu do organizmu substancji silnie stymulujących układ immunologiczny, których zadaniem jest postawienie sił obronnych w stan podwyższonej gotowości. Pobudzony organizm ma wtedy większą szansę na wykrycie nieprawidłowych komórek i uruchomienie przeciwko nim skutecznej reakcji. Niestety, z nie do końca znanych przyczyn nie zawsze tak się dzieje, nawet pomimo pozornie prawidłowego funkcjonowania układu odpornościowego. Próby rozwiązania opisywanego problemu podjął się zespół dr. Richarda G. Vile'a. Badacze usiłowali celowo wywołać autoagresję organizmu myszy skierowaną przeciwko trzustce objętej procesem nowotworowym. Do wnętrza narządu wszczepiono w tym celu białko hsp70, znane jako środek silnie stymulujący reakcję immunologiczną. Zgodnie z oczekiwaniami organizm zwierzęcia błyskawicznie zareagował i zaczął zwalczać zarówno tkankę nowotworową, jak i zdrowe komórki. Bardzo szybko uruchomione zostały jednak mechanizmy zabezpieczające trzustkę przed całkowitym zniszczeniem. Interesujący jest jednak fakt, iż całkowitemu stłumieniu (supresji) uległa wyłącznie reakcja na zdrowe tkanki - atak na komórki nowotworowe został osłabiony nieznacznie. Wyraźnie świadczy to o selektywnym charakterze wyciszania reakcji immunologicznej. Zaobserwowane zjawisko może wyjaśniać, dlaczego w niektórych przypadkach nowotworów dochodzi do "zaakceptowania" elementów guza oraz zaniechania interwencji ze strony układu immunologicznego. Najprawdopodobniej organizm nie tylko nie zwalcza wówczas nowotworu, lecz nawet nadaje mu swoisty immunitet, który chroni go przed kolejnymi atakami. Nie tylko prowadzi to do przyśpieszenia rozwoju choroby, lecz także trwale blokuje skuteczność szczepionek przeciwnowotworowych. To badanie pokazuje ogromną złożoność, z jaką zarówno tkanka zdrowa, jak i guzy nowotworowe mogą chronić się przed zniszczeniem, ocenia dr Ivan Borrello, jeden z wydawców czasopisma Cancer Research, na łamach którego pojawiło się doniesienie o odkryciu. Dr Vile sugeruje z kolei, że zdobyta wiedza może ułatwić prace nad nowymi typami szczepionek, których działanie nie podlegałoby supresji ze strony organizmu obarczonego nowotworem.
-
Firma First Solar podpisała z Chinami umowę na budowę największej na świecie elektrowni słonecznej. Stanie ona w Ordos w Mongolii Wewnętrznej, a jej moc ma wynosić 2 gigawaty. Dotychczas nikt nie ogłosił planów powstania równie wydajnego systemu, wszystko więc wskazuje na to, że będziemy mieli do czynienia z największą tego typu instalacją. Obecnie amerykańska armia buduje 500-megawatową elektrownię słoneczną na pustyni Mojave. Samo First Solar chce budować w Kalifornii instalację o wydajności 550 megawatów, a firma Canadian Solar otrzymała z ChRL zamówienie na budowę 500-megawatowego obiektu. Budowa największej elektrowni rozpocznie się w czerwcu 2010 roku. Najpierw zakład osiągnie moc 30 megawatów. W drugiej fazie budowy zostanie on rozbudowany o 100 MW, a do 2014 roku przybędzie mu kolejnych 870 megawatów. Ostatnia, czwarta faza, w czasie której moc elektrowni zwiększy się o kolejne 1000 MW ma się zakończyć w 2019 roku. First Solar rozważa stworzenie, specjalnie na potrzeby gigantycznej inwestycji, fabryki paneli słonecznych w Ordos. Firma chce też poddawać zużyte panele recyklingowi. Chiny przeznaczyły 70 miliardów dolarów na unowocześnienie swojej energetyki.
-
Pochodzący z Nepalu 18-letni Milan Karki opracował z czterema kolegami z klasy nowy typ baterii słonecznej z ludzkich włosów. Wg niego, to doskonałe rozwiązanie problemu energetycznego krajów rozwijających się. Włosy miałyby być łatwo dostępnym przewodnikiem. Na początku chciałem zelektryfikować mój dom, potem moją wioskę. Teraz myślę o całym świecie – opowiada chłopak, który chodzi do szkoły w Katmandu. W jego wynalazku kosztowny krzem został zastąpiony włosami, które można zbierać we własnym zakresie bądź we współpracy z lokalnymi fryzjerami. Nepal jest jednym z najsłabiej rozwiniętych i najbiedniejszych krajów świata. Spora część obszarów wiejskich w ogóle nie ma dostępu do prądu, a w tych zelektryfikowanych też jest niewiele lepiej, ponieważ nie można z niego korzystać nawet do 16 godzin na dobę. Wszystko zaczęło się od szkolnego eksperymentu, lecz teraz chłopcy próbują skomercjalizować swoją baterię. Wysłali już kilka egzemplarzy do różnych dystryktów. Panel wytwarza napięcie rzędu 9 woltów, a koszt produkcji jednego to ok. 107 zł. Milan sądzi jednak, że gdyby urządzenia produkowano masowo, można by je sprzedawać o ponad 50% taniej. Oznacza to, że dałoby się je nabyć za ¼ ceny obecnie dostępnych paneli. Pomysł Nepalczyków bazuje na tym, że barwnik włosów, melanina, jest wrażliwy na światło i działa jak przewodnik. Za pomocą baterii słonecznej Milana można naładować choćby telefon komórkowy. Początkowo mieszkańcy jego rodzinnej wioski przyglądali się przedsięwzięciu ze zdziwieniem, a nawet strachem. Wiara w przesądy nie jest tu bowiem wcale taka rzadka. Wierzą w gusła i nie wierzą w naukę, ale teraz zmienili zdanie. Chłopaka zainspirowała książka Stephena Hawkinga, w której opisywał on metody pozyskiwania elektryczności statycznej z włosów. Co ważne, pół kilo włosów wystarcza na kilka miesięcy, a opakowanie baterii zaledwie na parę nocy. Ludzie z łatwością sami wymienią wykorzystane w panelach włosy, przez co nie będą one właściwie wymagać żadnego serwisowania.
-
Badania przeprowadzone przez Unię Europejską wykazały, że większość online'owych sklepów z elektroniką narusza prawa konsumenta. Na ich potrzeby przeanalizowano 369 sklepów z 26 krajów UE (nie brano pod uwagę tylko Słowacji) oraz Norwegii i Islandii. Okazało się, że nieprawidłowości znaleziono na 203 witrynach. Najczęściej brakowało informacji o tym, że towar zakupiony online można zwrócić w ciągu 7 dni. Urzędnicy sprawdzali, czy na stronach sklepów znajdują się wszystkie wymagane dane sprzedawcy, informacje o produkcie oraz prawach konsumenta. Aż 66% sklepów nie informowało, że towary zakupione na odległość można zwrócić w ciągu 7 dni bez podawania przyczyny zwrotu, a sprzedawca jest zobowiązany oddać całą kwotę za produkt. Wiele witryn nie informowało, że wadliwy towar może być wymieniony lub naprawiony przez dwa lata od daty sprzedaży. W przypadku 45% sklepów brakowało informacji o dodatkowych kosztach przesyłki lub informacje takie były trudno dostępne. Co trzeci sklep nie umieszcza pełnych informacji dotyczących nazwy, adresu lub adresu e-mail sprzedawcy. Eurourzędnicy skontaktują się ze wszystkimi sklepami, na witrynach których wystąpiły nieprawidłowości, i wezwą do ich usunięcia. Tym, którzy się nie dostosują, grożą grzywny. Europejski internetowy rynek elektroniki wart jest około 7 miliardów euro. Ocenia się, że 25% mieszkańców Starego Kontynentu co najmniej raz kupiło sprzęt elektroniczny za pośrednictwem Sieci.
-
Oglądając animację komputerową z ziewającym rozdzierająco szympansem, szympansy same zaczynają ziewać. O tym, że zarażają się nim od przedstawicieli swojego gatunku, wiedziano już wcześniej, novum jest jednak to, że identyczną reakcję wywołują obrazy widziane na monitorze (Proceedings of the Royal Society B). Dr Matthew Campbell i zespół z Yerkes National Primate Research Centre (Emory University) połączyli w pary 24 szympansy w wieku od 9 do 43 lat. Każda para oglądała na 19-calowym ekranie dwa krótkie filmiki w wersji 3D. Przedstawiały one animowane szympansy. Tylko w jednym pojawiały się ziewające zwierzęta. Prymatolodzy uważają, że szympansy nie naśladują zwyczajnie bohaterów nagrania, ale tworzą z nimi więź emocjonalną. Zaraźliwe ziewanie jest kontrolowane przez ten sam mechanizm, który sprawia, że emocje są zaraźliwe. Nasze wyniki silnie sugerują, że mamy do czynienia z empatyczną reakcją na animacje. W przyszłości Amerykanie zamierzają zwiększać i zmniejszać jakość animacji, by sprawdzić, czy realizm wpływa na wskaźnik zaraźliwego ziewania.
-
Jedną z metod zwiększenia wydajności komputerów jest połączenie elektroniki z materiałami biologicznymi. Eksperci z Lawrence Livermoore National Laboratory (LLNL) opracowali hybrydową platformę, która pozwala na tworzenie urządzeń bionanoelektronicznych wykorzystujących pokryte lipidami nanokable. Tego typu urządzenia mogą zrewolucjonizować medycynę i diagnostykę, gdyż pozwolą na łatwe łączenie urządzeń elektronicznych z ludzkim ciałem. Przyczynią się do znacznego postępu w protetyce, pozwalając np. na skonstruowanie sztucznego ślimaka ucha wewnętrznego. W dalszej przyszłości dzięki bioelektronice mogą powstać potężne komputery. Systemy biologiczne są w stanie przetwarzać różne informacje znacznie sprawniej niż najpotężniejszy superkomputer. Wystarczy wspomnieć o przetwarzaniu i rozpoznawaniu obrazów czy dźwięków. Dla każdego zdrowego zwierzęcia jest to zadanie banalnie łatwe, a przekracza możliwości współczesnych maszyn. Obwody elektroniczne korzystające ze złożonych komponentów biologicznych mogą być znacznie bardziej wydajne - mówi Aleksandr Noy, szef projektu badawczego w LLNL. Dotychczas próbowano łączyć mikroelektronikę z materiałami biologicznymi, nigdy jednak nie osiągnięto odpowiedniego poziomu integracji. Dzięki stworzeniu nanomateriałów o skali wielkości porównywalnej z wielkością molekuł biologicznych możemy silnie zintegrować te systemy - stwierdza Noy. Jego zespół wykorzystał powszechnie spotykane w komórkach błony lipidowe. Tworzą one stabilne, samoregenerujące się systemy, które są jednocześnie nieprzenikalnymi barierami dla jonów i niewielkich molekuł. Trzeba też wspomnieć, że błony te mogą zawierać olbrzymią liczbę maszyn złożonych z białek. Maszyny te przeprowadzają wiele operacji, takich jak rozpoznawanie, transport czy przesyłanie sygnałów w komórce - stwierdza Nipun Misra, jeden z członków zespołu badawczego. Naukowcy użyli dwuwarstwowej błony lipidowej, za pomocą której odizolowali nanokable w krzemowym tranzystorze od roztworu. Dzięki takiemu rozwiązaniu mogli wykorzystać pory w błonie do decydowania, którędy jony mogą przenikać do nanokabli. Pozwala to na kontrolowanie transportu jonów oraz działania białek w membranie. Eksperymenty wykazały bowiem, że zmieniając napięcie w bramce tranzystora można zamykać i otwierać pory.
-
Duże, ociężałe zwierzęta, takie jak słonie, poruszają się wydajniej niż małe i zwinne, np. myszy. Wszystko sprowadza się ponoć do bardziej wyprostowanej postawy tych pierwszych (PLoS ONE). Sądzimy, że ścięgna w nogach większych zwierząt mają lepszą pojemność sprężystą niż ich odpowiedniki u mniejszych gatunków. Ścięgna działają jak sprężyna. U większych, np. słoni, muszą być bardziej sprężyste, by dzięki odbiciu od podłoża odzyskać więcej energii do wykonania kolejnego kroku – tłumaczy dr Robert Nudds z Uniwersytetu w Manchesterze. Biolog, który współpracował z Jonathanem Coddem i Billem Sellersem z tej samej uczelni, podkreśla też, że wydajność nie rośnie w sposób ciągły wraz z powiększaniem się masy ciała. "Zwierzęta duże i małe dzieli zmiana skokowa. Sprowadza się to do postawy: u słoni wyprostowanej, u myszy przykucniętej". Akademicy z Manchesteru przejrzeli dostępne dane i porównali wydajność lokomocji, tj. stosunek zużytej energii metabolicznej do ilości ruchu, przy różnych wielkościach ciała. W miarę powiększania się gabarytów wzrost nie był stały, lecz skokowy, ponieważ u wszystkich małych zwierząt wydajność wynosiła 7%, a u wszystkich dużych 26%. Ludzie są gatunkiem dużym i poruszającym się w pozycji wyprostowanej, zatem nasza wydajność również wynosi 26%. Naukowcy już wcześniej wiedzieli, że duże zwierzęta poruszają się wydajniej od drobnych, ale dopiero teraz odkryto, że decydującym czynnikiem jest postawa.
-
Swego czasu Microsoft wywołał olbrzymie oburzenie stwierdzeniem, że Linux narusza ponad 200 jego patentów. Teraz zwolennicy Linuksa chcą wykorzystać część byłych patentów Microsoftu do ochrony opensource'owego systemu. Organizacja Open Invention Network (OIN) chce odkupić prawa do 22 patentów, które Microsoft sprzedał w bieżącym roku grupie Allied Security Trust (AST). Organizacja AST, w skład której wchodzą m.in. Google, HP, Verizon i Cisco kupiła prawa patentowe, by chronić swoich członków przed ewentualnymi pozwami. Patenty zostały sprzedane na prywatnej aukcji zorganizowanej przez Microsoft, a firma z Redmond informowała, że są one związane z technologiami wykorzystywanymi w Linuksie. Koncern jest posiadaczem ponad 50 000 patentów, z których ponad 200 jest ponoć naruszane przez Linuksa. OIN stara się odkupić przynajmniej część z nich i ma zamiar licencjonować je każdemu chętnemu pod warunkiem, że nie staną się one podstawą do wystąpienia sądowego przeciwko Linuksowi. OIN powstało w 2005 roku, a wśród jego członków są IBM, Sony, Red Hat, Google czy Tom Tom.
-
Wysoki poziom cholesterolu utrudnia kobietom osiągnięcie podniecenia seksualnego. Naukowcy mają nadzieję, że leki obniżające stężenie tego lipidu, np. statyny, mogą stanowić odpowiedź na zaburzenia seksualne u kobiet (ang. female sexual dysfunction, FSD). Dotąd wiedziano, że hiperlipidemia, czyli zespół zaburzeń metabolicznych przejawiających się podwyższonym stężeniem trójglicerydów i cholesterolu w surowicy, powoduje zaburzenia erekcji u mężczyzn. Dochodzi do tego, gdyż nadbudowywanie się blaszek miażdżycowych w ścianach tętnic zmniejsza dopływ krwi do ciał jamistych. Katherine Esposito i zespół z Seconda Università degli Studi di Napoli porównali funkcjonowanie seksualne kobiet przed menopauzą, z których część miała hiperlipidemię. Okazało się, że w porównaniu do kobiet z prawidłowym profilem lipidowym, panie z podwyższonym poziomem cholesterolu i trójglicerydów osiągały znacznie mniejsze pobudzenie i miały mniej orgazmów, o niższej satysafkcji czy gorszym nawilżeniu pochwy nie wspominając. Aż 32% przedstawicielek drugiej grupy spełniało kryteria FSD, podczas gdy podobną diagnozę można było postawić jedynie u 9% pań niezagrożonych miażdżycą. Warto odnotować, że samo pożądanie nie ulegało zmianom pod wpływem hiperlipidemii. W innym włoskim studium Annamaria Veronelli z Uniwersytetu Mediolańskiego zauważyła, że zaburzenia seksualne kobiet wiążą się z cukrzycą, otyłością i niedoczynnością tarczycy.
-
Nadmierne spożycie tłuszczu może ograniczyć zdolność organizmu do zużywania nadmiaru energii - twierdzą naukowcy z szwedzkiego Karolinska Institutet. Jak zaobserwowano podczas badań nad komórkami pobranymi od osób zdrowych oraz cierpiących na cukrzycę typu 2., ekspozycja na podwyższone stężenie kwasów tłuszczowych blokuje jeden z genów kluczowych dla regulacji tempa metabolizmu. Wydawać by się mogło, że dobrze odżywiony organizm powinien zużywać więcej energii, ponieważ jest to najprostszy sposób na zachowanie bilansu energetycznego. Wszystko wskazuje na to, że jest to przypuszczenie prawdziwe, lecz tylko do pewnego stopnia. Nadmierna podaż tłuszczu prowadzi bowiem do zaburzenia równowagi pomiędzy oszczędnością energii oraz koniecznością spalania "nadprogramowych" kalorii. Opisywany mechanizm jest znany już od pewnego czasu, dotychczas nikt nie wiedział dokładnie, dlaczego tak się dzieje. Aby to określić, badacze z Karolinska Institutet pobrali próbki mięśni szkieletowych od osób zdrowych oraz chorych na cukrzycę typu 2., a następnie zbadali tzw. wzór metylacji, czyli ilość i rozkład grup metylowych -CH3 przyłaczonych do określonych segmentów DNA komórki. Informacje na ten temat są niezwykle ważne, gdyż metylacja genów jest jedną z podstawowych metod wyciszania ich aktywności. Jak wykazali szwedzcy badacze, komórki mięśni osób chorych na cukrzycę typu 2. posiadają silnie zmetylowany gen PGC-1α, kodujący białko sprzyjające zużywaniu nadmiaru energii. Podobny efekt udało się wywołać w komórkach pobranych od osób zdrowych, jeżeli były one hodowane w pożywce zawierającej znaczne ilości kwasów tłuszczowych. W warunkach ustroju może to oznaczać, że utrzymujące się wysokie stężenie tłuszczu we krwi może zaburzać funkcję PGC-1α, czego efektem jest upośledzenie zdolności do spalania nadmiaru docierających do komórki źródeł energii. Wszystko wskazuje na to, że "odblokowanie" PGC-1α poprzez oderwanie grup metylowych mogłoby przywrócić organizmowi zdolność do spalania tłuszczu. Niestety, obecnie nikt nie wie, jak tego dokonać.
-
W dzisiejszych czasach trudno wyobrazić sobie dziedzinę, w której nie znalazłoby się zastosowania dla nanotechnologii. Na rozwoju tej nauki mogą skorzystać także mikrobiolodzy, o czym świadczy aparat zaprezentowany przez naukowców z Universitat Rovira i Virgili w hiszpańskiej Tarragonie. Stworzony przez Hiszpanów prototyp, opisany na łamach międzynadorowego wydania czasopisma Angewandte Chemie jest zdolny do wykrywania bakterii Salmonella typhi, odpowiedzialnych za ciężkie i trudne do wyleczenia infekcje u ludzi. Zaprezentowany aparat jest tak czuły, że nie stanowi dla niego większego problemu detekcja nawet pojedynczej komórki bakteryjnej znajduącej się w badanym materiale. Sercem opracowanego urządzenia są nanorurki o ścianach zbudowanych z pojedynczej warstwy atomów węgla. Ich wnętrze zostało zmodyfikowane na drodze chemicznej, a następnie przyłączono do niego aptamery - syntetyczne fragmenty RNA zaprojektowane w celu wybiórczego wiązania jednego z antygenów znajdujących się na powierzchni komórek S. typhi. Wykrywanie bakterii odbywa się dzięki pomiarowi zmian siły elektromotorycznej podczas przyłączenia się bakterii do aptamerów. Odczyt niezbędnych parametrów odbywa się w czasie rzeczywistym i jest na tyle precyzyjny, że możliwe jest dokładne określenie liczby komórek znajdujących się w badanej próbce. Istotny jest także fakt, iż opracowany sensor jest wysoce swoisty, tzn. nie wykrywa bakterii należących do gatunków innych niż S. typhi. Hiszpańscy badacze nie sprecyzowali, czy - i jeśli tak, to kiedy - ich wynalazek mógłby trafić na rynek. Jeżeli jednak będzie on tak skuteczny, jak wynika z dotychczasowych eksperymentów, możemy być niemal pewni, że jego jego komercjalizacja stanie się faktem.
-
W promocyjną podróż po USA ruszył Algaeus, czyli hybrydowa Toyota Prius zasilana paliwem z alg. Twórcy pojazdu, Toyota i Sapphire twierdzą, że jest on w stanie przejechać 150 mil na jednym galonie paliwa. Oznacza to, że samochód spala 1,56 litra na 100 kilometrów. Algaeus to Toyota prius wyposażona w dodatkowy akumulator, możliwość podłączenia do sieci oraz zaawansowany system zarządzania energią. Silnik pojazdu nie został w żaden sposób zmodyfikowany pod kątem wykorzystywanego paliwa. W miastach pojazd będzie korzystał tylko z silnika elektrycznego, a poza nimi - ze spalinowego i elektrycznego. Samochód, który wczoraj wyruszył z San Francisco, zakończy swoją podróż 18 września w Nowym Jorku.
-
W Laboratorium Badawczym Marynarki Wojennej USA trwają badania nad wykorzystaniem laserów do podwodnej komunikacji. Odpowiednio skoncentrowany promień lasera generuje pod wodą bańki powietrza, która pękając wydają dźwięk o głośności 220 decybeli. Amerykańscy specjaliści mówią, że system taki może przydać się zarówno w komunikacji pomiędzy łodziami podwodnymi, jak i pomiędzy łodziami a samolotami. Lasery o różnych długościach fali koncentrują wiązkę w różnych miejscach wody. Odpowiednio nimi manipulując można w bańkach powietrza zakodować wiadomość. To pozwoli na komunikację bez konieczności umieszczania osobnego sprzętu w wodzie. Obecnie, by komunikacja była możliwa, łodzie podwodne muszą się wynurzać lub też przesyłać sygnały za pomocą boi umieszczonej na powierzchni. Nowa technologia może zostać wykorzystana też do zbudowania sonara badającego dno.
-
Najnowsze badania kryminologiczne dowodzą, że ludzie bardzo różnią się pod względem oceny, co jest uczciwe, a co nie. Od tego w dużej mierze zależy wyrok, tymczasem już sama płeć jest ważnym czynnikiem opiniotwórczym. Choć to kobiety częściej uważają wątpliwe moralnie zachowania za nieetyczne, za winą oskarżonego głosują w takiej sytuacji raczej mężczyźni. Emily Finch i Stefan Fafinski z Brunel University poprosili ochotników, by zadecydowali, czy zachowanie oskarżonego było uczciwe, zgodnie ze standardami rozsądnych i uczciwych ludzi. Okazało się jednak, że uniwersalne standardy po prostu nie istnieją. W porównaniu do mężczyzn, kobiety wydają się posługiwać ostrzejszymi normami, ale nie idą za ciosem, uznając publicznie winę oskarżonego. Doskonale widać to na przytoczonych przez Brytyjczyków przykładach. Dla 92% pań nieuczciwością było zgłoszenie do ubezpieczyciela istniejącego wcześniej uszkodzenia samochodu, podobne sądy wygłaszało zaś 85% panów. Dla odmiany kogoś, kto oszukuje w ten sposób, skazałoby 55% mężczyzn i tylko 47% kobiet. Na ocenę czyjegoś zachowania silnie wpływał też wiek. Z wyjątkiem kilku zaledwie przypadków, osoby starsze krytyczniej postrzegały przedstawiane im postępki. Ludzie łagodniej oceniali nieuczciwe zagrania, jeśli w przeszłości samym zdarzyło im się tak zachować oraz gdy przestępstwa dotyczyły dużych bądź anonimowych firm. Akademicy z Brunel University zdobyli te dane, ankietując internautów. Na ich pytania odpowiedziało ponad 15 tys. ochotników. W ramach "Laboratorium Uczciwości" Finch i Fafinski badali postawy m.in. wobec oszustwa ubezpieczeniowego, udawanego włamania, kłamstwa w związku, studenckiego plagiatu czy okradzenia pracodawcy. Należało stwierdzić, czy dane zachowanie jest nieuczciwe, czy jego sprawca powinien zostać skazany i czy dana osoba dopuściła się podobnego czynu. Wszyscy oglądali wideoklip, na którym aktor przedstawiał jeden z 50 uwzględnionych scenariuszy. Sporym zaskoczeniem było to, że dla ponad 3% respondentów zabranie ze sklepu płyty DVD bez płacenia nie było niczym złym. A oto inne ciekawsze wyniki sondażu. Kradzież w miejscu pracy była dozwolona dla czterech na pięć osób. Ponad połowa sądziła, że można też zaakceptować działania opiekuna, który przekonuje starszego człowieka, by przed śmiercią zmienił swój testament na jego korzyść. Ośmiu na 10 ankietowanych przyznało, że kobieta wkładająca sukienkę na przyjęcie przed oddaniem jej w sklepie postępuje nieuczciwie. Niezwrócenie sprzedawcy uwagi, że wystawił zbyt niski rachunek, było nie fair tylko dla ok. 37% respondentów. Wygląda to dziwnie w zestawieniu z faktem, że dla 42% badanych internautów przed zważniem w supermarkecie nie powinno się odrywać łodyżek brokułów. Takie zróżnicowanie opinii, w dodatku nawet w przypadku podstawowych kwestii, oznacza spore kłopoty dla systemów prawnych bazujących na ławach przysięgłych. Naukowcy chcą powtórzyć eksperyment na fikcyjnej sali sądowej. Uważają, że w obecności sędziego, adwokatów i pod wpływem presji społecznej ochotnicy zmienią pogląd na to, co jest uczciwe/nieuczciwe.
-
Samochody z alternatywnym napędem mają coraz większe rzesze zwolenników. Toyota ogłosiła właśnie, że w sierpniu sprzedała dwumilionowy samochód z napędem hybrydowym. Obecnie w ofercie firmy znajduje się 13 modeli hybryd sprzedawanych pod markami Toyota i Lexus. Jeszcze w bieżącym roku zadebiutuje kolejna - Lexus HS 250h. Część z nich dostępna jest tylko w Japonii. Toyota to firma, która jako pierwsza zaoferowała na masowym rynku hybrydowy samochód. W 1997roku zadebiutował Prius. W ciągu ostatnich 12 lat pojawiły się trzy generacje tego pojazu. Na sprzedanie pierwszego miliona hybryd firma musiała czekać aż 10 lat. Sprzedaż kolejnego miliona zajęła nieco ponad 2 lata. Japońska firma ma nadzieję, że już wkrótce będzie co roku sprzedawała milion hybrydowych pojazdów. Z jej wyliczeń wynika, że od 1997 roku dzięki hybrydom do atmosfery trafiło o 11 milionów ton dwutlenku węgla mniej. Toyota chce, by w 2020 roku każdy model jej samochodu miał swój odpowiednik w modelu hybrydowym. Ponadto będą też oferowane modele tylko i wyłącznie hybrydowe.
-
Zamki błyskawiczne kojarzą się nam przede wszystkim z przemysłem odzieżowym. Jednak ze względu na łatwość ich użycia, niezwykle proste otwieranie i zamykanie, próbuje się je wykorzystywać również w innych działach przemysłu. Spotkać je można np. w układach elektronicznych samochodów czy samolotów. Problem jednak w tym, że standardowe syntetyczne zamki nie są odporne na wysokie temperatury i działanie środków chemicznych. Tymczasem w samochodzie stojącym na pełnym słońcu temperatura może osiągnąć 80 stopni Celsjusza. Zamki próbowano stosować w medycynie, jednak środki odkażające mogą je uszkadzać. Nie sprawdziły się również w budownictwie, gdzie wymagana jest duża wytrzymałość. Pojawiła się jednak nadzieja, że zamki błyskawiczne rozpowszechnią się poza przemysł odzieżowy. Na Uniwersytecie Technicznym w Monachium stworzono właśnie zamek ze stali sprężynowej, któremu niegroźne są chemikalia i temperatury sięgające 800 stopni Celsjusza. Jest on również w stanie wytrzymać nacisk 35 ton na metr kwadratowy w sytuacji, gdy siła przyłożona jest równolegle do jego powierzchni. Gdy natomiast jest ona skierowana prostopadle, Metaklett wytrzymuje nacisk 7 ton/m2. Kolejną dodatkową zaletą niezwykłego zamka jest fakt, że może zostać otwarty i zamknięty bez pomocy jakichkolwiek narzędzi. Niemieccy uczeni najpierw stworzyli olbrzymią liczbę komputerowych trójwymiarowych modeli zamka i testowali je za pomocą specjalistycznego oprogramowania. Rygorystyczne testy udało się przejść zaledwie dwóm projektom. Pierwszy z nich to jeden z 40 testowanych odmian zamka o nazwie Flamingo (nazwy pochodzą od kształtu zaczepów) oraz Entenknopf (kacza głowa). Oba zamki składają się z dwóch taśm o grubości zaledwie 0,2 milimetra każda. Zamki przydadzą się wszędzie tam, gdzie potrzebny jest szybki i łatwy dostęp, a jednocześnie pewne i stabilne zamknięcie. Już mówi się o wykorzystywaniu ich w systemach wentylacyjnych budynków.
-
Dr Nicholas Emler z University of Surrey dowodzi, że tym, co naprawdę odróżnia nas od zwierząt i czyni nas ludźmi, jest plotkowanie. Wg niego, to po to rozwinęliśmy język i to właśnie ta zdolność pozwoliła nam stworzyć złożone społeczeństwa. Psycholog przemawiał na Brytyjskim Festiwalu Nauki. Przekonywał, że plotka nie zasługuje na swoją negatywną opinię. Plotkowanie jest fundamentalne dla bycia człowiekiem. Umożliwia nam zdobywanie informacji o ludziach, których nigdy nie spotkaliśmy. Z plotką można dysponować danymi nt. 100 tys. osób, nawet się do nich nie zbliżając. Dr Emler nie twierdzi tak bezpodstawnie. Doszedł do tego rodzaju wniosków po przeprowadzeniu badań z udziałem 300 ochotników. Okazało się, że niemal 80% ich kontaktów to czas poświęcany wymianie informacji społecznych. Gdyby nie było to coś istotnego dla naszego rozwoju, nie tracilibyśmy przecież jako jednostki i gatunek tylu cennych zasobów. Pawiany i szympansy, niektórzy z naszych najbliższych krewnych, tworzą złożone społeczeństwa, gdyż poszczególne osobniki dużo o sobie nawzajem wiedzą. Ponieważ jednak nie umieją mówić, polegają na bezpośrednich obserwacjach i dlatego ich grupy ograniczają się do 50 członków.
-
Bakterie wytwarzające hydroksyapatyt (HA) można wykorzystać do uzyskania bardziej wytrzymałych implantów kości. Nową metodę opracowała profesor Lynne Macaskie z University of Birmingham. Podczas badań okazało się, że bakterie z rodzaju Serratia ściśle przylegają do różnych powierzchni, m.in. stopów tytanu, polipropylenu, porowatego szkła i pianki poliuretanowej, ponieważ tworzą biofilm zawierający biopolimery działające jak klej. Na tej warstwie tworzy się następnie powłoka z hydroksyapatytu. Aby dało się to wykorzystać w praktyce, warstwa HA musi ściśle przylegać. Materiał jest zatem suszony i podgrzewany (ma to zabić niepotrzebne już bakterie). Mikromanipulacyjna technika, którą wykorzystano do zmierzenia sił potrzebnych do rozerwania biokleju, wykazała, że by zniszczyć wysuszoną jego wersję, trzeba ciągnąć 20-krotnie mocniej niż w przypadku wersji świeżej. Po pokryciu hydroksyapatytem przyleganie stało się jeszcze kilkukrotnie silniejsze. Efektywność kleju zwiększała się, gdy powierzchnia nie była gładka, lecz lekko szorstka. Obecnie implanty kości uzyskuje się przez "nasprejowanie" hydroksyapatytu. Nie mogą się one jednak pochwalić dobrą wytrzymałością mechaniczną, poza tym sprej sięga tylko do widocznych obszarów. Z bakteriami nie ma tego problemu, bo dotrą wszędzie. Co więcej, bakteryjny HA ma lepsze właściwości niż minerał uzyskany chemicznie. Dzieje się tak, gdyż nanokryształy tego pierwszego są o wiele mniejsze i to właśnie to zapewnia im większą wytrzymałość. Bakterie są niszczone przez podgrzewanie, pozostawiając HA przylegający do danej powierzchni dzięki ich własnemu klejowi – przypomina to sos, który przywarł do patelni – podsumowuje prof. Macaskie.
-
Ludzie, którzy cierpią na bezsenność, mają w nocy podwyższone ciśnienie, co może prowadzić do problemów z sercem. W ramach eksperymentu porównano ciśnienie krwi osób niemogących spać i śpiących jak niemowlęta. Pomiarów dokonywano przez całą dobę. Eksperyment został zorganizowany przez naukowców z Université de Montréal, związanego z nim Centrum Zaburzeń Snu Sacré-Cœur de Montréal oraz Université Laval. Przez wiele lat chroniczna insomnia może negatywnie wpływać na serca zdrowych skądinąd osób. U ludzi, którzy śpią regularnie, ciśnienie krwi spada, co pozwala sercu odpocząć. Bezsenność podwyższa ciśnienie, zwiększając w perspektywie długoterminowej ryzyko chorób sercowo-naczyniowych i uszkodzenia mięśnia serca – tłumaczy prof. Paola A. Lanfranchi. Bezsenność, definiowana jako problem z zaśnięciem bądź pozostaniem w uśpieniu, jest zaburzeniem, z którym na jakimś etapie swojego życia zmaga się aż 48% populacji. Chcąc pomóc ludziom umęczonym przez brak odpoczynku, Kanadyjczycy zebrali grupę 13 osób z bezsennością i 13 śpiących dobrze. Wszyscy spędzili 40 godzin w laboratorium snu. Dwie noce przeznaczono na zaadaptowanie się, a jedna miała charakter eksperymentalny. Cykle ciśnienia krwi są połączone z cyklem snu-czuwania. Jako że ciśnienie krwi jest u ludzi z bezsennością podwyższone, pacjenci z widocznymi chorobami serca są szczególnie narażeni na postępy choroby – dowodzi Jacques Montplaisir z Wydziału Psychiatrii Uniwersytetu Montrealskiego.
