KopalniaWiedzy.pl

W Hadrianopolis w Paflagonii odkryto żelazną maskę, która ok. 1800 lat temu należała do rzymskiego kawalerzysty. Archeolodzy natrafili na nią podczas wykopalisk ufortyfikowanej struktury. Archeolodzy pracują na tym stanowisku od 2003 r. Dotąd odkryli 14 struktur, w tym 2 łaźnie, 2 świątynie, willę czy ufortyfikowany budynek na planie kwadratu. W oparciu o forteczną ścianę przypuszczamy, że budynek pełnił funkcje wojskowe. Żelazną maskę odkryliśmy podczas wykopalisk prowadzonych właśnie w tym miejscu - opowiada dr Ersin Çelikbaş z Uniwersytetu w Karabüku. Podobne znaleziska i stratygraficzne położenie sugerują, że maska pochodzi z III w. n.e. Archeolodzy uważają, że w Hadrianopolis mógł stacjonować rzymski garnizon. Çelikbaş wyjaśnia, że Rzym chciał chronić imperium, budując na jego krańcach bazy zabezpieczające przed różnymi zagrożeniami pochodzącymi z regionu Morza Czarnego. Wydaje się, że Hadrianopolis było jednym z takich ośrodków. Wykopaliska mają być kontynuowane. « powrót do artykułu

W zeszłym roku podczas lockdownu Jim Irvine udał się na spacer po polu swojego ojca w Ruthland. Jego uwagę przyciągnęła rozrzucona rzymska ceramika. Później zauważył wyróżniki roślinne budynku, a wreszcie mozaikę. Irvine skontaktował się z archeologami z Leicestershire County Council. Gdy na miejscu zjawili się Richard Clark i Peter Liddle, potwierdzili wagę znaleziska. Dobrze zachowana mozaika przedstawiała postaci ludzkie, konie i rydwany. Zważywszy na wagę odkrycia, udało się pozyskać środki na pilne badania archeologiczne, które zostały przeprowadzone w sierpniu 2020 r. przez Służbę Archeologiczną Uniwersytetu w Leicester (ULAS). Dzięki kolejnym funduszom z Historic England, posługując się georadarem, ustalono, że znajdował się tu kompleks budynków. Choć jego stan był bardzo dobry, dalsze analizy wykazały, że ze względu na płytkie położenie ryzyko uszkodzenia podczas przyszłych prac polowych jest wysokie. Biorąc to wszystko pod uwagę, rozpoczęto starania, by uznać stanowisko za zabytek archeologiczny (pod koniec listopada 2021 r. procedura się zakończyła). Ostatnie wykopaliska, w których wzięli przedstawiciele ULAS oraz Szkoły Archeologii i Historii Starożytnej (SAAH), w tym studenci, miały miejsce rok po początkowym odkryciu. Pozostałości mozaiki mierzą 11 na niemal 7 m. Podczas jej odsłaniania w pewnym momencie stało się jasne, że sceny przedstawiają pojedynek Achillesa i Hektora. To unikat w skali Wielkiej Brytanii. W Europie takie przedstawienia również są rzadkie. Naukowcy wskazują, że historię opowiedziano w 3 panelach w stylu, który przywodzi na myśl komiks. Na pierwszym panelu widać pojedynek Achillesa i Hektora w zaprzężonych w konie rydwanach. Środkowy panel przedstawia Achillesa, który ciągnie ciało Hektora za rydwanem oraz ojca Hektora Priama, który prosi o wydanie ciała zwyciężonego. Na ostatnim panelu widnieje scena wymiany Hektora za wagę jego ciała w złocie. Widać, że mozaika jest dziełem uzdolnionego artysty. Gama wykorzystanych kolorów, przywiązanie do szczegółów i sposób, w jaki niektóre postaci wykraczają poza gilosz, sugerują, że wzorem dla tego dzieła mógł być należący do właściciela willi iluminowany manuskrypt. Ciekawych informacji dostarczyło także badanie warstw nad mozaiką. Okazało się, że gdy pomieszczenie przestało być wykorzystywane jako jadalnia/pokój rozrywkowy, wielokrotnie palił się tu ogień, przez co mozaika została uszkodzona. Powyżej znajdowały się warstwy gruzu: to skutek stopniowego walenia się budynku albo celowego wyburzenia. Na wierzchu odkryto 2 szkielety. Ludzi tych pochowano w obrębie pomieszczenia, co sugeruje, że było nadal widoczne nad powierzchnią gruntu. Na razie naukowcy czekają na wyniki datowania pochówków. Pomieszczenie z mozaiką stanowiło część dużej willi, wykorzystywanej między III a IV w. n.e. Podczas wspomnianych wcześniej badań geofizycznych i archeologicznych odkryto szereg innych budynków, w tym stodoły, możliwą łaźnię oraz okrągłe struktury. Całość była otoczona rowami granicznymi. Rodzinna wycieczka przez pola zmieniła się w niezwykłe odkrycie. Gdy znalazłem w pszenicy niezwykłą ceramikę, zacząłem głębiej drążyć tę kwestię. Przyglądając się zdjęciu satelitarnemu, dostrzegłem wyraźne wyróżniki roślinne - jakby ktoś narysował coś kredą na ekranie. W tym momencie doznałem olśnienia. Tak zaczęła się ta historia. Odkrycie archeologiczne wypełniło większość mojego wolnego czasu w zeszłym roku - podkreśla Jim Irvine. Willa, jej mozaika i otaczający kompleks stanowią najbardziej wyróżniające się znalezisko w najnowszej historii archeologicznej Ruthland - dodaje Richard Clark, archeolog hrabstw Leicestershire i Rutland. Naukowcy zapowiadają, że znaleziska będą nadal badane przez ULAS, Historic England oraz innych brytyjskich specjalistów, w tym Davida Neala, czołowego eksperta od mozaiki. W związku z przyznaniem miejscu statusu zabytku archeologicznego Historic England współpracuje z właścicielem pola, by pomóc mu w przekształceniu ziemi w pastwisko. Na przyszły rok planowany jest kolejny sezon wykopalisk. Na wzór herosów Achilles z 1. panelu jest nagi i zauważalnie większy od przeciwnika. Jego konie - Balios i Ksantos - są różnie  umaszczone. Widzimy tutaj scenę walki na rydwanach. Tymczasem w Iliadzie Achilles i Hektor walczyli pieszo. Zresztą starożytni Grecy nie wyobrażali sobie pojedynków na rydwanach. Służyły one wyłącznie do rozbijania szyków piechoty. Mimo że drugi panel jest uszkodzony, widać wleczone za Achillesowym rydwanem krwawiące ciało Hektora. Scenie tej przygląda się król Troi Priam. Achilles dzierży czerwoną tarczę, w którą w poprzednim panelu był wyposażony Hektor (tym samym wróciła ona do prawowitego właściciela). W materiale filmowym o mozaice mowa jest także o pistrixie (wężu czy potworze morskim). Wg narratorki, potwór morski może symbolizować wodę, prawdopodobnie morze, albo stanowić personifikację rzeki Skamander. Ostatni panel przedstawia Priama, który dostarcza okup za ciało syna. Na środku stoi służący z wagą na ramionach. Z jednej strony znajduje się ciało Hektora, a po drugiej złoty talerz, do którego Priam dokłada kolejne złote naczynia. Lewa połowa panelu jest mocno spalona, ale przyglądając się układowi kamieni, da się dostrzec zarys dzierżącego włócznię i tarczę siedzącego Achillesa. Towarzyszą mu dwaj stojący greccy żołnierze. Ubrania postaci na trzecim panelu przypominają rzymskie ubrania z okresu powstania mozaiki. Już same rozmiary mozaiki czynią ją niezwykle interesującym zabytkiem. Jednak to nie wszystko. Przedstawia ona bowiem alternatywną wersję wykupienia ciała Hektora przez Priama. W Iliadzie Herod pisze, że Achilles jeszcze żywemu  Hektorowi zapowiada, że nie odda jego ciała rodzinie, nawet gdyby oferowali równą wagę w złocie. Później zmienia zdanie i oddaje zabitego Hektora Priamowi w zamian za złoto i cenne tkaniny. Homer nie wspomina tutaj o wymianie ciała z jego wagę w złocie. Tymczasem na mozaice widzimy scenę, w której na jednej szali leży ciało Hektora, na drugą zaś Priam kładzie złoto. Taki obraz spopularyzował jeden z najwybitniejszych twórców greckiej tragedii, Ajschylos, w zaginionym obecnie dziele opowiadającym o tych wydarzeniach. I, jak widzimy, obraz ten był popularny nawet 700-800 lat później na rubieżach Imperium Romanum.   « powrót do artykułu

"Echoes" to interaktywna instalacja autorstwa Mathiasa Gmachla. Powstała z ok. 4,5 t stali i mierzy ponad 17 m. Przedstawia podświetlonego walenia. Gdy widz za bardzo się do niego zbliży i przekroczy pewną granicę, światła rzeźby przygasają, a ścieżka dźwiękowa przycicha do momentu, aż człowiek odejdzie na "bezpieczną" odległość. Zabieg ten ma pokazać, co się dzieje, gdy ludzie zawłaszczają przestrzeń, której inni mieszkańcy Ziemi potrzebują, by przetrwać. Oceany mają swoje własne środowisko dźwiękowe, które jest kluczowe do tego, by zwierzęta morskie mogły wykorzystywać dźwięk do komunikacji, orientacji i unikania zagrożeń. Ludzka działalność staje się coraz głośniejsza, co [...] prowadzi do zmian fizjologicznych i behawioralnych u morskiej fauny. W niektórych przypadkach kończy się to śmiercią - podkreślono w opisie projektu, udostępnionym przez Gmachla na Facebooku. Wymyśliłem, by umieścić zagrożone zwierzęta w mieście i stworzyć ludziom przestrzeń do refleksji nad kwestią naszej przyszłości. Uważam, że to prosty sposób na przekazanie, czym jest wyginięcie: wszystko cichnie i zanika - tłumaczy artysta. Od początku prac Gmachl wiedział, że chce wzorować powstającą strukturę na rocznym płetwalu błękitnym. To krytyczny, związany z usamodzielnieniem, czas w życiu tego zwierzęcia. Projekt powstał we współpracy z Dzielnicą Muzeów (MuseumsQuartier) w Wiedniu i Lugano Arte e Cultura. Do 11 czerwca instalacja znajdowała się w stolicy Austrii, a od 25 czerwca do 12 października walenia można było podziwiać w Parco Ciani w Lugano. Obecnie "Echoes: A Voice From Uncharted Waters" stanowi ozdobę 12. edycji festiwalu Luminothérapie w Montrealu. O innych projektach tego twórcy można poczytać na stronie Loop.pH.   « powrót do artykułu

Międzynarodowy zespół naukowy, na którego czele stoją uczeni z Holandii, informuje, że nie znalazł śladów ciemnej materii w galaktyce AGC 114905. Obecnie powszechne jest przekonanie, że galaktyki mogą istnieć wyłącznie dzięki ciemnej materii, której oddziaływanie utrzymuje je razem. Przed dwoma laty Pavel Mancera Piña i jego zespół z Uniwersytetu w Groningen poinformowali o zidentyfikowaniu sześciu galaktyk, zawierających niewiele lub nie zawierających w ogóle ciemnej materii. Wówczas usłyszeli od swoich kolegów, by lepiej poszukali, a przekonają się, że musi tam ona być. Teraz, po prowadzonych przez 40 godzin obserwacjach za pomocą Very Large Array (VLA) uczeni potwierdzili to, co zauważyli wcześniej – istnienie galaktyk bez ciemnej materii. AGC 114905 znajduje się w odległości 250 milionów lat świetlnych od Ziemi. To skrajnie rozproszona galaktyka (UDG – ultra diffuse galaxy) karłowata, ale określenie „karłowata” odnosi się w jej przypadku do jasności, a nie wielkości. Galaktyka jest bowiem wielkości Drogi Mlecznej, ale zawiera około 1000-krotnie mniej gwiazd. Przeprowadzone obserwacje i analizy przeczą przekonaniu, jakoby wszystkie galaktyki, a już na pewno karłowate UDG, mogły istnieć tylko dzięki utrzymującej je razem ciemnej materii. Pomiędzy lipcem a październikiem 2020 roku naukowcy przez 40 godzin zbierali za pomocą VLA dane dotyczące ruchu gazu w tej galaktyce. Na podstawie obserwacji stworzyli grafikę pokazującą odległość gazu od galaktyki na osi X oraz jego prędkość obrotową na osi Y. To standardowy sposób badania obecności ciemnej materii. Tymczasem analiza wykazała, że ruch gazu w AGC 114905 można całkowicie wyjaśnić odwołując się wyłącznie do widocznej materii. Tego oczekiwaliśmy i spodziewaliśmy się, gdyż potwierdza to nasze wcześniejsze obserwacje. Problem jednak pozostaje, gdyż obecnie obowiązujące teorie mówią, że AGC 114905musi zawierać ciemną materię. Nasze obserwacje wskazują, że jej tam nie ma. Po kolejnych badaniach mamy zatem coraz większą rozbieżność między teorią a obserwacjami, stwierdza Pavel Mancera Piña. Naukowcy próbują więc wyjaśnić, co stało się z ciemną materią. Wedle jednej z wysuniętych przez nich hipotez, AGC 114905 mogłaby zostać pozbawiona ciemnej materii przez wielkie sąsiadujące z nią galaktyki. Problem w tym, że nie ma takich galaktyk. Zeby wyjaśnić ten brak ciemnej materii na gruncie powszechnie akceptowanego modelu kosmologicznego Lambda-CDM musielibyśmy wprowadzić do niego parametry o ekstremalnych wartościach, znajdujących się daleko poza akceptowanym zakresem. Również na gruncie alternatywnego modelu – zmodyfikowanej dynamiki newtonowskiej – nie jesteśmy w stanie wyjaśnić ruchu gazu w tej galaktyce. Uczeni mówią, że istnieje pewne założenie, które mogłoby zmienić wnioski z ich badań. Założeniem tym jest kąt, pod jakim sądzą, że obserwowali AGC 114905. Jednak kąt ten musiałby się bardzo mocno różnić od naszych założeń, by we wnioskach było miejsce na istnienie ciemnej materii, mówi współautor badań Tom Oosterloo. Tymczasem zespół badań kolejną UDG. Jeśli i tam nie znajdzie śladów ciemnej materii, będzie to bardzo silnym potwierdzeniem dotychczasowych spostrzeżeń. Warto tutaj przypomnieć, że już 3 lata temu donosiliśmy, że zespół z Yale University odkrył pierwszą galaktykę bez ciemnej materii. Metoda wykorzystana przez Holendrów jest bardziej wiarygodna i odporna na zakłócenia. « powrót do artykułu

Badania nad rodzicami z Rosji i USA oraz nad literaturą dziecięcą w obu krajach pokazują różnice kulturowe w podejściu do wychowania dzieci w obu krajach. Naukowcy zauważyli, że rosyjscy rodzice z większym prawdopodobieństwem niż amerykańscy czytają swoim dzieciom historie, w których opisywane są negatywne emocje, jak strach, złość czy smutek. W USA kładzie się nacisk na wartość emocji pozytywnych, jak szczęście czy duma, mówi współautorka badań, profesor psychologii Amy Halberstadt. W Rosji jest to bardziej zróżnicowane. Wydaje się, że rosyjska kultura ceni wszystkie emocje, w tym negatywne, i jest dla niej ważne, by od nich się uczyć, stwierdza profesor psychologii Yulia Chentsova-Dutton z Georgetown University. Jako że historie, które słyszymy i czytamy jako dzieci często mówią o emocjach, które później cenimy, chcieliśmy zobaczyć, jak w tej kwestii różnią się obie kultury, dodaje. Naukowcy przeprowadzili dwa badania. W pierwszym z nich udział wzięło 322 rodziców, któe miały dzieci w wieku poniżej 10 lat. Należeli oni do trzech grup: 72 rodziców urodziło się w USA i tam mieszkało, 72 rodziców urodziło się w Rosji, ale mieszkało w USA, 178 rodziców urodziło się w Rosji i mieszkało w Rosji. Naukowcy poprosili tych rodziców, by opisali, do jakiego stopnia książki, które czytają swoim dzieciom, zawierają 10 różnych emocji: 6 pozytywnych i 4 negatywne. Nie było różnicy pomiędzy grupami jeśli chodzi o częstotliwość pojawiania się w literaturze emocji pozytywnych. Każdy lubi książki z takimi emocjami, zauważa Anita Adams z University of Kentucky. Jednak rosyjscy rodzice czytali dzieciom książki z większą liczbą negatywnych emocji. Z kolei rodzice rosyjsko-amerykańscy znajdowali się gdzieś pomiędzy tymi grupami". Kiedy uczeni poprosili rodziców o ocenę ocenę smutku, okazało się, że rosyjscy rodzice bardziej cenili smutek niż rodzice amerykańscy. "To nadawanie smutkowi większej wartości wydaje się jedną z przyczyn, dla których rodzice ci w większym stopniu angażują się ze swoimi dziećmi w emocje negatywne, wyjaśnia Halberstadt. Podczas drugich badań uczeni przeanalizowali 40 najlepiej sprzedających się książek dla dzieci w wieku przedszkolnym w USA i Rosji. Analizowali zarówno tekst, jak i ilustracje, by ocenić zakres i częstotliwość pojawiania się w nich emocji negatywnych i pozytywnych. Stwierdzili, że w rosyjskich książkach dla dzieci znajdziemy szersze spektrum emocji. Tekst w rosyjskiej literaturze dziecięcej częściej opisywał złość i smutek niż tekst w literaturze amerykańskiej. Z kolei ilustracje w rosyjskich książkach dla dzieci częściej przedstawiały szczęście, złość i strach, niż w książkach amerykańskich. Nasze badania pokazują, jak różnie w przeżywanie emocji ze swoimi dziećmi angażują się rodzice rosyjscy i amerykańscy. Wydaje się, że rosyjscy rodzice z większym prawdopodobieństwem mają szansę na wspieranie swoich dzieci w przeżywaniu trudnych emocji jak gniew czy smutek, dodają uczeni. Zauważają, że przyszłe badania mogłoby pokazać, jaki wpływ ma to na wyposażenie dzieci w narzędzia do radzenia sobie z negatywnymi emocjami. Szczegóły badań opisano w artykule And they all lived unhappily ever after: Positive and negative emotions in American and Russian picture books. « powrót do artykułu

Michał Styczyński z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego odkrył, że bakterie z Antarktyki wytwarzają naturalną substancję z grupy melanin. Można by ją wykorzystać w kremach z filtrem UV, zastępując syntetyczny oksybenzon, który przyczynia się do wymierania koralowców. Środek ten zaburza gospodarkę hormonalną parzydełkowców, uniemożliwiając im rozmnażanie się. Uczony zauważył, że pod wpływem odpowiedniego stresu środowiskowego bakterie wytwarzają substancję z grupy melanin. Może ona potencjalnie posłużyć do zastąpienia nią oksybenzonu. Antarktyka jest jednym z najbardziej ekstremalnych regionów na Ziemi. Charakteryzuje się ona bardzo niskimi temperaturami, dochodzącymi do -90 °C, wysoką ekspozycją na promieniowanie UV, niską dostępnością substancji odżywczych, a także obecnością silnie zasolonych zbiorników wodnych. Organizmy występujące w tak skrajnych warunkach musiały wykształcić szereg cech adaptacyjnych umożliwiających im przeżycie. Zimnolubne bakterie, określane jako psychrofile lub psychrotoleranty, wytwarzają m.in. specyficzne metabolity wtórne, takie jak barwniki ochronne, dzięki którym mogą optymalnie funkcjonować w polarnym środowisku, mówi Styczyński. Naturalną melaninę można by wytwarzać na skalę przemysłową namnażając bakterie w laboratorium i poddając je następnie odpowiedniej stymulacji. Jednak to nie jedyna zaleta bakterii arktycznych. Badania wykazały, że wytwarzają one też karotenoidy posiadające bardzo silne właściwości przeciwutleniające. Również i one mogą odegrać ważną rolę. Wytwarzane przez bakterie związki, ze względu na swoją specyficzną, wielonienasyconą strukturę i wynikające z niej właściwości przeciwutleniające, zapobiegają szkodliwemu działaniu promieniowania UV. Ponadto odgrywają one istotną rolę w kontrolowaniu płynności błon i chronią komórki bakteryjne przed uszkodzeniem na skutek zamarzania. Tego rodzaju substancje mają zdolność wychwytywania wolnych rodników, dlatego są w centrum zainteresowania laboratoriów produkujących preparaty kosmetyczne do pielęgnacji skóry o działaniu przeciwstarzeniowym. Na rynku obowiązują jednak ścisłe normy i restrykcje, które definiują zawartość zanieczyszczeń pochodzących z syntezy chemicznej. Nasze odkrycia wskazują, że przemysł kosmetyczny mógłby na dużo większą skalę korzystać z substancji pochodzenia naturalnego, dodaje Michał Styczyński. Niezwykle ważną cechą bakterii antarktycznych jest fakt, że łatwo jest je hodować. Ze względu na ich fizjologię organizmy te mają niewielkie wymagania odnośnie temperatury i dostępności pokarmu. Nie ma żadnych większych przeszkód natury technologicznej, by tą drogą pozyskiwać naturalne substancje na skalę przemysłową. Bakterie z Antarktydy mogą też wspomagać wzrost roślin. Mogą zwiększać dostępność mikroelementów, co można wykorzystać w rolnictwie. W praktyce można więc wykorzystać szczepy bakterii do zwiększania jakości i biomasy roślin uprawnych, chronić je przed chorobami, a także redukować ilość stosowanych nawozów chemicznych, wyjaśnia naukowiec. Komercjalizacją odkryć ma zająć się spółka Biotemist, utworzona przy Uniwersytecie Warszawskim. « powrót do artykułu

NASA wybrała trzy firmy, które mają opracować koncepcje komercyjnych stacji kosmicznych i innych podobnych instalacji w przestrzeni pozaziemskiej. Podpisanie umów Space Act Agreement ma na celu ułatwienie rozwoju komercyjnego rynku na niskiej orbicie okołoziemskiej. Wybrane przedsiębiorstwa otrzymają w pierwszym etapie finansowania 415,6 miliona dolarów. Umowy Space Act Agreement zostały podpisane z Blue Origin (umowa opiewa na 130 milionów USD), Nanoracks LLC (160 milionów USD) oraz Notrthrop Grumman Systems Corporation (125,6 miliona USD). Celem NASA jest zapewnienie stałej obecności USA na niskiej orbicie okołoziemskiej nie tylko na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, ale również na innych platformach. Współpraca i dofinansowanie przez NASA ma zachęcić prywatne amerykańskie firmy do budowy niezależnych komercyjnych stacji kosmicznych, z których będą mogły korzystać zarówno agendy rządowe, jak i klienci prywatni. Prywatne firmy zapewniają obecnie transport na niską orbitę okołoziemską. Teraz nawiązujemy z amerykańskimi przedsiębiorstwami współpracę, której celem jest powstanie miejsc, które ludzie będą mogli odwiedzać, żyć na nich i pracować. Dla dobra ludzkości NASA nadal będzie wyznaczała więc drogi w kosmosie, ułatwiając jednocześnie komercyjną działalność w przestrzeni kosmicznej, powiedział Bill Nelson, administrator NASA. W ramach obecnie podpisanych umów NASA dofinansuje pierwszą z dwóch faz projektu przeniesienia aktywności z Międzynarodowej Stacji Kosmicznej do stacji komercyjnych. W pierwszej fazie prywatne firmy we współpracy z NASA mają przygotować projekty stacji kosmicznych umieszczonych na niskiej orbicie okołoziemskiej. Stacje te mają spełniać wymagania zarówno sektora rządowego jak i prywatnego. Faza tam ma trwać jeszcze w roku 2025. Pierwsza z wymienionych firm, Blue Origin, współpracuje już z Sierra Space nad komercyjną stacją Orbital Reef, która ma zostać uruchomiona jeszcze w obecnej dekadzie. Partnerami tego projektu są m.in. Boeing, Redwire Space, Genesis Engineering oraz Arizona State University. Projekt Orbital Reef zakłada, że będzie to park biznesowy o wielorakim przeznaczeniu. Stacja ma służyć różnym potrzebom biznesowym i ma mieć możliwość rozbudowywania w miarę pojawiania się nowych potrzeb. Ma zostać przygotowana pod kątem sektora prywatnego, rządowego i naukowego. Z kolei Nanoracks, we współpracy z firmami Voyager Space i Lockheed Martin, pracuje nad Starlabem. Ta stacja ma być zbudowana w całości na Ziemi i zostać wystrzelona w 2027 roku. Ma to być komercyjna stacja przeznaczona do prowadzenia zaawansowanych badań naukowych. Pomieści do czterech astronautów i będzie stale zamieszkana. Na jej pokładzie znajdzie się George Washington Carver Science Park składający się z czterech głównych elementów: laboratorium biologicznego, laboratorium hodowli roślin, laboratorium badań fizycznych i laboratorium badań materiałowych. Ponadto znajdzie się tam też miejsce na prowadzenie innych prac badawczych. Starlab zostanie zaprojektowana tak, by możliwe było dołączanie do niej kolejnych modułów badawczych, jeśli pojawiłaby się taka potrzeba. Wydaje się, że najbardziej ambitne plany ma Northrop Grumman. Firma pracuje nad modułową stacją kosmiczną, w której wykorzysta doświadczenie zdobyte w ciągu dekad współpracy z NASA. W skład stacji wejdą m.in. już sprawdzone elementy, jak pojazd towarowy Cygnus zaopatrujący obecnie Międzynarodową Stację Kosmiczną. Stacja ma służyć zarówno celom naukowym, turystycznym jak i zadaniom przemysłowym. Jej projekt ma umożliwiać rozbudowę poza zadania określone na początku. Mają się na niej znaleźć liczne miejsca dokujące, habitaty, laboratoria czy urządzenia do generowania sztucznej grawitacji. Wiadomo, że partnerem Northropa Grummana jest firma Dynetics. O innych partnerach mamy dowiedzieć się w przyszłości. W drugiej fazie współpracy NASA z wymienionymi przedsiębiorstwami odbędzie się proces certyfikowania komercyjnych stacji kosmicznych na potrzeby ich używania przez astronautów NASA oraz potencjalne złożenie przez NASA ofert i podpisanie komercyjnych umów na korzystanie przez NASA z tych stacji oraz świadczenie przez ich właścicieli usług na rzecz Agencji. Ma to obniżyć koszty funkcjonowania NASA i zwolnić ją z konieczności posiadania własnej infrastruktury na niskiej orbicie okołoziemskiej, dzięki czemu w większym stopniu będzie mogła skupić na misji Artemis, czyli działaniach na orbicie Księżyca i jego powierzchni oraz przygotowaniach do załogowej misji na Marsa. NASA przewiduje, że w przyszłości będzie potrzebowała możliwości stałego pobytu i treningu co najmniej 2 swoich astronautów na niskiej orbicie, wsparcia z niskiej orbity dla narodowego laboratorium kosmicznego oraz możliwości prowadzenia na niskiej orbicie około 200 projektów naukowych rocznie. Liczy na to, że plany te będzie mogła zrealizować dzięki komercyjnym partnerom. NASA chce doprowadzić do sytuacji, w której prywatny biznes będzie posiadał na niskiej orbicie okołoziemskiej własną infrastrukturę i będzie nią zarządzał. Dzięki temu, że NASA będzie jednym z wielu klientów, Agencja liczy na obniżenie kosztów własnej działalności na niskiej orbicie okołoziemskiej i skierowaniu zasobów na eksplorację dalszych części kosmosu. « powrót do artykułu

"Gdzie jest trzustka?" to kampania świadomościowa, której celem jest edukacja związana z funkcją i nowotworami tego narządu. Jak bowiem podkreślono na stronie organizatora - Fundacji EuropaColon Polska - trzustka jest bardzo słabo obecna w świadomości wielu Polaków, a niespecyficzne objawy raka trzustki powodują, że wykrywamy go zdecydowanie za późno. Z tego względu ogłoszono ogólnokrajowe "poszukiwania" trzustki: odpowiadają za nie detektyw Lisiecka (znana z serialu "Policjantki i policjanci" Magda Malcharek) i doktor Kraj - dr n. med. Leszek Kraj, onkolog kliniczny z Kliniki Onkologii WUM. Na kanale Fundacji na YouTube'ie ukazały się 3 odcinki miniserialu detektywistycznego "Gdzie jest trzustka?": "Zlecenie", "Zeznania cienkiego" i "Ciemna strona trzustki". Detektyw Lisiecka zbiera zeznania pierwszych świadków, mózgu i nerek, a doktor Kraj je komentuje i podsuwa kolejne tropy. Przesłuchiwani są nie tylko najbliżsi sąsiedzi... Na końcu powstaje portret pamięciowy trzustki. W takiej lekkiej formie miniserialu detektywistycznego, trochę "z przymrużeniem oka", chcemy przedstawić widzom jak najbardziej poważne zagadnienia. Będziemy opowiadać o podstawowych funkcjach trzustki, jej anatomii i fizjologii. Chcemy także przedstawić najczęstsze schorzenia tego narządu, łącznie z tym najtrudniejszym współcześnie do leczenia i budzącym największy strach, czyli rakiem trzustki – wyjaśnia dr Leszek Kraj. Postaramy się odpowiedzieć na pytania: jaki związek z chorobami trzustki ma nasza skóra, nerki, wątroba, czy dlaczego problemy trzustki może odczuwać nasz mózg? Ma to na celu pokazanie najczęstszych, ale często niecharakterystycznych, "poszlakowych", objawów chorób trzustki – dodaje. Kampania przewiduje także aktywności on-line, które będą skierowane do lekarzy pierwszego kontaktu oraz klinicystów. Chodzi o to, by zwrócić ich uwagę na pilną potrzebę wcześniejszej diagnozy w walce z groźnym przeciwnikiem, jakim jest rak trzustki. Wśród patronów kampanii znalazły się m.in. Polskie Towarzystwo Onkologiczne, Polskie Towarzystwo Onkologii Klinicznej czy Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej. Fundacja EuropaColon Polska, której prezesem jest Iga Rawicka, powstała w marcu 2017 r. Fundacja należy do licznych międzynarodowych organizacji, w tym do Digestive Cancers Europe. Celem jej działań jest zwiększenie świadomości społeczeństwa na temat nowotworów układu pokarmowego, a szczególnie raka jelita grubego. Podstawowym celem Fundacji jest promowanie profilaktyki, wczesnego wykrywania i właściwego leczenia nowoczesnymi i skutecznymi metodami terapeutycznymi w celu poprawy jakości życia pacjentów z nowotworami układu pokarmowego, a przede wszystkim pomoc w powrocie do zdrowia.       « powrót do artykułu

Grupa naukowców z amsterdamskiego Vrije Universiteit zauważyła, ze badanie składu farb używanych przez holenderskich malarzy może nie tylko zdradzić nam gdzie i kiedy obraz został namalowany i ułatwić walkę z podróbkami, ale zwiększy też naszą wiedzę o historii politycznej Europy. Biel ołowiowa używana była od starożytności aż po XX wiek i była najważniejszym rodzajem bieli wykorzystywanych w malarstwie. Analiza izotopów ołowiu w bili ołowiowej pozwala na określenie miejsca, w którego pochodził ołów wykorzystany w pigmencie. To z kolei pozwala na prześledzenie szlaków handlowych i historii samego pigmentu. Naukowcy przeanalizowali 77 obrazów 27 holenderskich malarzy. Obrazy te z pewnością są autentyczne, znamy daty ich powstania. Uczeni pobrali z nich próbki bieli ołowiowej i poddali je analizie. Okazało się, że na początku, w połowie i na końcu XVII wieku zachodziły znaczne zmiany w izotopach ołowiu w pigmencie używanym przez malarzy. Zmiany te udało się powiązać ze zmianami źródeł ołowiu, na co z kolei wpływały wydarzenia polityczne. Zjednoczone Prowincje (tak w XVII wieku nazywał się teren dzisiejszej Holandii), były głównym producentem bieli ołowiowej. Nie wiemy dokładnie ile jej wówczas produkowano. Specjaliści szacują jednak, że w roku 1790 z portów w Rotterdamie i Amsterdamie wypłynęło około 1350 ton tego materiału. Pod koniec XVIII wieku w Holandii znajdowało się ponad 35 fabryk, które produkowały około 4000 ton tego surowca. Wiemy tez, że w XVII wieku mniejsze centra produkcji bieli ołowiowej istniały w Anglii i Wenecji. Wenecja zresztą była głównym producentem bieli od średniowiecza aż po wiek XVII. Na potrzeby produkcji bieli ołowiowej Holandia sprowadzała ołów z zagranicy. Ołów ten był na terenie Holandii najpierw topiony i odlewany w cienkie zwoje. Proces ten musiał prowadzić do powstawania ołowiu o różnym składzie izotopowym. Z kolei z historycznych zapisków wiemy, że w XVII wieku głównym dostawcą ołowiu na terenie Europy była Anglia. Biel ołowiowa produkowana na terenie Zjednoczonych Prowincji pochodziła najprawdopodobniej z angielskiego ołowiu. Do analizy wykorzystano obrazy namalowane w latach 1588–1700. Trzy z nich pochodziły z końca XVI wieku, większość powstała w Holandii. Wyjątkiem są cztery namalowane przez holenderskich mistrzów podczas pobytu za granicą. Dane izotopowe ołowiu z XVII-wiecznej bieli są zgodne z tym, co wiemy z zapisków historycznych. Analizy wykazały na istnienie dwóch głównych okresów, w których istniał stabilny łańcuch dostaw ołowiu. To lata 1588–1642 i 1648–1680. Okresem przejściowym były lata 1642–1647. Mamy tutaj więc do czynienia z pierwszym łańcuchem dostaw, który istniał już pod koniec XVI wieku i pozostawał stabilny przez ponad 4 dziesięciolecia. Później następuje 5-letni okres zmian w składzie izotopowym ołowiu, co wskazuje na brak stabilnych dostaw z jednego kierunku. W końcu dostawy zostają ustabilizowane na kolejne dziesięciolecia. Okres 1642–1647 to czas trzech ważnych wydarzeń, które mogły wpłynąć na łańcuch dostaw ołowiu. Pierwszym z nich jest wzrost popytu na ołów zarówno na cele cywilne jak i wojskowe, co było związane z wojnami toczonymi w XVII-wiecznej Europie. Anglia, główny producent ołowiu, zwiększył jego wydobycie, co doprowadziło do wyczerpania zasobów w jednych kopalniach i uruchomienia innych. To mogło doprowadzić do zmian średnich wartości izotopów ołowiu. Kolejną przyczyną zaobserwowanych zmian mogło być zakończenie wojny osiemdziesięcioletniej. W 1648 roku podpisano pokój westfalski, na którego mocy Zjednoczone Prowincje stały się niepodległym państwem. Zarówno zakończenie wojen, jak i pojawienie się niepodległego państwa, mogło prowadzić do podpisania nowych umów handlowych, co z kolei mogło mieć wpływ na zmiany dostaw ołowiu. W końcu trzecim istotnym wydarzeniem była angielska woja domowa z lat 1642–1651, która czasowo wpłynęła na produkcję ołowiu i jego dostawy z Anglii. Oczywiście zmiany w składzie izotopowym ołowiu, a zatem zmiany źródeł wykorzystywanego ołowiu, nie zachodziły gwałtownie. Był to proces stopniowy, gdyż wcześniej kupiony ołów znajdował się w magazynach, malarze mieli zapasy pigmentu, więc przez jakiś czas mogli używać ołowiu z dotychczasowych źródeł i stopniowo mieszali ołów z nowych źródeł i wytwarzane z niego produkty z dotychczasowym materiałem. W latach 1647–1680 wartości izotopów ołowiu zmieniają się w bardzo podobnym stopniu, co przed rokiem 1642, co wskazuje na stabilizację źródeł dostaw. Z kolei wydaje się, że po roku 1680 znowu dochodzi do większych zmian w składzie izotopowym. Nie można być jednak tego całkiem pewnym, gdyż z badano jedynie 3 obrazy z tego okresu. Tak czy inaczej ewentualne zaburzenia dostaw ołowiu mogły być powiązane z rosnącymi napięciami oraz III wojną angielsko-holenderską (1672–1674) czy wojną Francji z koalicją (1672–1679). Skład izotopowy bieli ołowiowej pozwala nie tylko wnioskować o stanie gospodarki i łańcuchów dostaw. Dzięki niemu możemy też odróżniać obrazy tego samego artysty pochodzące z różnych okresów. Niestety, dane izotopowe nie są na tyle dokładne, by można było odróżniać dzieła różnych malarzy działających w tym samym czasie. Szczegóły badań znajdziemy w artykule Time-dependent variation of lead isotopes of lead white in 17th century Dutch paintings. « powrót do artykułu

Dodanie nanocząstek do paliwa znacząco zmienia sposób jego spalania, informują naukowcy z Kanady. Sepher Mosadegh i jego zespół z University of British Columbia badają, w jaki sposób dodawanie w różnych warunkach nanocząstek tlenku grafenu przyspiesza rozbijanie paliwa na niewielkie kropelki. Ich odkrycie może doprowadzić do pojawienia się silników samolotowych, które będą nie tylko emitowały mniej węgla, ale będą miały też większą moc. Już autorzy wcześniejszych badań wskazywali, że dodanie nanocząstek może usprawnić spalanie paliwa. Mosadegh wraz z kolegami badają ich wpływ na atomizację ciekłych paliw. W wyniku atomizacji pojawiaja się niewielkie kropelki, dzięki którym spalanie jest bardziej efektywne. Wciąż nie do końca rozumiemy, w jakim tempie dochodzi do atomizacji, ani jak wpływa ona na tempo spalania. Chcąc lepiej poznać ten ostatni proces, kanadyjscy uczeni wzbogacili etanol o trzy różne rodzaje nanocząstek tlenku grafenu. Każdy z nich utleniał się w różnym stopniu. Ponadto badano taką mieszankę przy różnej temperaturze paliwa, różnym stężeniu nanocząstek i różnej ich wielkości. Po stworzeniu szeregu mieszanek paliwowych naukowcy wykorzystali spektroskopię w podczerwieni oraz ultraszybkie kamery, do badania procesów zachodzących w komorze spalania. Okazało się, że proces spalania można przyspieszyć, gdy koncentracja nanocząstek wynosi już 0,1%. Przy odpowiednim dobraniu właściwości samych nanocząstek i wywołaniu w ten sposób intensywnej atomizacji płynu, tempo spalania udało się zwiększyć nawet o 8,4%. Naukowcy mówią, że może mieć to olbrzymie znaczenie w wielu miejscach, gdzie węglowodory używane są jako paliwo. Na przykład w silnikach samolotowych, które dzięki temu mogą mieć większą moc, emitując przy tym mniej węgla. Szczegóły badań zostały opublikowane w piśmie Combustion and Flame. « powrót do artykułu

Artur Salamon, student inżynierii bezpieczeństwa na Uniwersytecie Przyrodniczym we Wrocławiu (UPWr), buduje w ramach pracy inżynierskiej interaktywną laskę dla osób niewidomych. Dzięki czujnikom odległości i sygnalizowaniu przeszkód za pomocą wibracji ma ona ułatwić użytkownikowi poruszanie się po mieście. Salamon wyjaśnia, że pomysł, by stworzyć interaktywną laskę, wpadł mu do głowy 2 lata temu, kiedy pomagał osobie niewidomej dotrzeć na przystanek tramwajowy. Zrozumiałem wtedy, z jakimi problemami mierzą się na ulicy osoby niewidome oraz ile czeka na nie zagrożeń. Niestety, w tak dużym mieście jak Wrocław jest wiele przeszkód, które mogą okazać się wręcz niebezpieczne dla osób niewidomych. Przykładowo: rozrzucone po mieście hulajnogi elektryczne – opowiada. Obecnie Salamon buduje prototyp. Projekt jest już gotowy, kupione zostały wszystkie materiały. Student wspomina o czujnikach odległości i zamontowanych w rękojeści silnikach wibracyjnych (zmienna modulacja sygnału pozwoli oszacować, jak daleko znajduje się wykryta przeszkoda). Po zmroku automatycznie włączą się czerwone diody sygnalizacyjne. Kolejnym elementem zwiększającym bezpieczeństwo jest system "blue light" - emitowane niebieskie światło zwraca uwagę na osobę niewidomą. W dzisiejszych czasach większość społeczeństwa, przemieszczając się, skupia uwagę na telefonach, nie obserwuje otoczenia. System z racji tego, że światło skierowane jest na ziemię, sprawi, że zwrócimy uwagę na taką osobę, zwiększając tym samym jej bezpieczeństwo –  tłumaczy student UPWr. Jak podkreśla, jednym z podstawowych założeń projektu jest to, by urządzenie było zbudowane z niedrogich komponentów. « powrót do artykułu

Piętnastego listopada komisja UNESCO, której przewodniczyła dr Ľubica Voľanská ze Słowacji, zarekomendowała wpis na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości 36 tradycji z różnych stron świata, w tym układania dywanów kwiatowych na procesje Bożego Ciała. Takie dywany układa się w Spycimierzu (woj. łódzkie) i w 4 wsiach z województwa opolskiego: Olszowej, Zimnej Wódce, Zalesiu Śląskim i Kluczu. Komisja uznała kwiatowe dywany za jedną z pięciu najlepszych aplikacji. To pod każdym względem dobrze opracowany dokument. [...] Zawiera w szczególności dobrze przygotowany film wideo, który pokazuje silne zaangażowanie społeczności - napisano w opinii. Wpisy na Krajową Lista Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Spycimierzu została wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego 14 lutego 2018 r. Boże Ciało z tradycją układania dywanów kwietnych w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce wpisano na Krajową Listę później, bo 10 marca 2020 r. Z opisu zamieszczonego na witrynie Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego dowiadujemy się, że spycimierskie Boże Ciało ma ok. 200-letnią tradycję. Dywan usypuje się z płatków i całych kwiatów ogrodowych oraz polnych, liści kasztanowców, kłosów zbóż/traw, mchu, a także gałązek drzew i krzewów. Wykorzystywany jest również piasek i kamyczki. Najpierw na drogę nanoszone są rysunki, które wypełnia się roślinnym materiałem. Dominującymi motywami są serca, kwiaty oraz symbole patriotyczne i religijne. W pracę angażuje się cała społeczność. Zwyczaj układania dywanów kwietnych na procesję Bożego Ciała w miejscowościach Klucz, Olszowa, Zalesie Śląskie i Zimna Wódka przekazywany jest z pokolenia na pokolenie. Przyjmuje się, że tradycja ta trwa nieprzerwanie przynajmniej od 120 lat. Dla mieszkańców tych wsi jest ona elementem tożsamości i ważnym czynnikiem integracji. [...] Wiedza o sposobie układania dywanów kwietnych, zwanych także przez społeczność lokalną chodnikami, użyciu rodzajów kwiatów i ich przygotowywaniu i przechowywaniu przekazywana jest w rodzinie [...]. Podstawowymi materiałami do budowy kwietnych dywanów są: pocięta trawa, piasek i liście paproci. Ze względu na to, że Boże Ciało jest świętem ruchomym, parafianie wykorzystują te kwiaty, których jest w danym okresie najwięcej - podkreślono w broszurze "Procesja Bożego Ciała z tradycją kwietnych dywanów w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce" [PDF]. Rośliny zrywa się kilka dni wcześniej i przechowuje w zimnych pomieszczeniach lub w lodówkach. [...] Dopiero po zebraniu kwiatów i ustaleniu dominujących kolorów, poszczególne rodziny opracowują własne wzory. Są to często symbole religijne, np. baranek, oko Opatrzności Bożej, kotwica, gołębica, serce, kielich, napis IHS czy litera M - symbol maryjny. Sposoby układania dywanów kwietnych są różne w poszczególnych miejscowościach. Droga na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości W marcu br. wniosek o wpis na listę światową złożył minister kultury i dziedzictwa narodowego. Wniosek zatytułowany "Tradycja kwiatowych dywanów na procesje Bożego Ciała" obejmuje nie tylko Spycimierz, ale i tradycje układania kwiatowych dywanów w Kluczu, Olszowej, Zalesiu Śląskim i Zimnej Wódce. Oficjalne ogłoszenie decyzji o wpisie ma nastąpić podczas XVI sesji Międzyrządowego Komitetu ds. Ochrony Niematerialnego Dziedzictwa Kultury, która w połowie grudnia odbędzie się w Paryżu. Pomysł na prezentację różnych tradycji W powstającym Centrum "Spycimierskie Boże Ciało" znajdzie się ekspozycja poświęcona historii układania dywanów. Chętni będą mogli wziąć udział w warsztatach albo wirtualnie zwiedzić Spycimierz. Część wystawy będzie dedykowana tradycjom i zwyczajom objętym dziedzictwem niematerialnym, dzięki czemu obiekt będzie unikalnym miejscem w skali międzynarodowej, poświęconym społecznościom kultywującym różnorodne wartości, zwyczaje i idee - podkreślono w komunikacie na stronie Urzędu Miasta Uniejów.   « powrót do artykułu

Astronomowie z Center for Astrophysics w końcu zaobserwowali nowy typ gwiazdy podwójnej, której istnienie przewidziano przed 50 laty. Obserwacje są ostatecznym potwierdzeniem teorii dotyczących powstawania i ewolucji tego rzadkiego typu gwiazd. To brakujące ogniwo ewolucyjne tworzenia się gwiazd podwójnych. Od dawna go szukaliśmy, mówi główny autor badań, Kareem El-Badry. Gdy gwiazda z ciągu głównego kończy życie, staje się białym karłem. To gęste obiekty, pozbawione zewnętrznych warstw jądra gwiazd, powstające po wypaleniu się paliwa. Znamy też białe karły o ekstremalnie małych masach (ELM). Z obliczeń wynika jednak, że proces powstawania takiego karła trwałby dłużej niż istnieje wszechświat. Dlatego też naukowcy stwierdzili, że białe karły ELM nie mogą istnieć samodzielnie - wszechświat jest na to zbyt młody. Zgodnie z obowiązującymi teoriami tego typu obiekty mogą powstawać jedynie w układach podwójnych, gdy mają towarzysza na ciasnej orbicie. Towarzysza, który pozbawi je materii, zamieniając w białego karła o bardzo niskiej masie. I rzeczywiście, wszystkie znane nam białe karły o ekstremalnie niskich masach występują w układach podwójnych. Teorii tej brakowało jednak istotnego elementu. Znamy bowiem układy kataklizmicznych (zmienne kataklizmiczne), kiedy to standardowy biały karzeł wysysa materię z mniej masywnej gwiazdy ciągu głównego (gwiazdy podobnej do Słońca) oraz układy podwójne składające się ze standardowego białego karła i białego karła o ekstremalnie niskiej masie. Jeśli zaś teoria o powstawaniu białych karłów ELM jest prawdziwa, powinniśmy zaobserwować formę przejściową – gwiazdę, która utraciła większość materii na rzecz towarzyszącego jej białego karła i niemal stała się białym karłem ELM. W ubiegłym roku El-Badry postanowił poszukać w dostępnych danych takich właśnie protoplastów białych karłów ELM. Wykorzystał dane z teleskopu Gaia Europejskiej Agencji Kosmicznej oraz Zwicky Transient Facility na Kalifornijskim Instytucie Technologii. Wśród miliarda gwiazd znalazł 50 potencjalnych kandydatów na układy podwójne z białym karłem ELM. Gdyby nie projekty takie jak Zwicky Transient Facility i Gaia, przy których pracują setki osób, moja praca w ogóle nie byłaby możliwa, dodaje uczony. Naukowiec postanowił przyjrzeć się 21 z 50 wytypowanych obiektów. Okazało się, że trafił w dziesiątkę. Wszystkie one były obiektami w fazie przed ELM. Były bardziej „wzdęte” niż białe karły ELM. Miały tez kształt jaja, gdyż zostały zdeformowane przez oddziaływanie towarzyszącej im gwiazdy. Tym samym znaleźliśmy brakujące ogniwo ewolucyjne pomiędzy zmiennymi kataklizmicznymi, a białymi karłami ELM. I od razu znaleźliśmy ich większą liczbę, cieszy się uczony. W przypadku 13 z zaobserwowanych gwiazd stwierdzono, że wciąż tracą masę na rzecz towarzysza. Osiem prawdopodobnie masy już nie traci. Każda z nich miała zaś wyższą temperaturę niż zmienne kataklizmiczne. El-Badry zapowiada, że nadal będzie badał protoplastów białych karłów ELM i chce teraz przyjrzeć się pozostałym 29 wytypowanym obiektom. Szczegóły badań zostały opublikowane na łamach Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. « powrót do artykułu

Archeolodzy z Uniwersytetu w Göteborgu zakończyli wykopaliska w Hala Sultan Tekke, położonym na Cyprze mieście z epoki brązu. Efektem ich pracy jest odkrycie ponad 150 ludzkich szkieletów oraz niemal 500 przedmiotów, w tym złotej biżuterii, kamieni szlachetnych oraz ceramiki, pochodzących z około 1300 roku przed naszą erą. Szwedzi rozpoczęli swoje badania w 2010 roku. W roku 2018 znaleźli dwie duże komory grobowe z wielką liczbą szkieletów. Przez kolejne cztery lata z najwyższą starannością i ostrożnością badali niezwykle delikatny materiał, którego część przeleżała w ziemi ponad 3500 lat. Obok zwłok 150 osób znaleziono też 500 obiektów. Uczeni zauważyli, że szkielety oraz przedmioty związane z obrzędami pogrzebowymi leżały w warstwach, co pokazuje, że groby były wykorzystywane przez wiele pokoleń. Dokonane odkrycia wskazują, że chowano tutaj członków elity rządzącej miastem. Znaleźliśmy na przykład szkielet pięcioletniego dziecka ozdobiony złotym naszyjnikiem, złotymi kolczykami i złotą tiarą. To prawdopodobnie dziecko potężnej bogatej rodziny, mówi kierownik badań, profesor Peter Fischer. Jego zespół znalazł biżuterię ze złota, srebra, brązu, kości słoniowej oraz bogato dekorowaną ceramikę z wielu kultur. Bardzo interesującym znaleziskiem jest ceramiczny byk. Jest pusty w środku i ma dwa otwory. Jeden na plecach, przez który wlewało się płyn, prawdopodobnie wino, i drugi na nosie, przez który pito. Profesor Fischer przypuszcza, że było to ceremonialne naczynie używane podczas obrzędów pogrzebowych. Jednym z najważniejszych znalezionych przedmiotów jest cylindryczna pieczęć z hematytu z napisami w piśmie klinowym. Tekst składa się z trzech linii i zawiera trzy imiona. Jedno z nich to Amurru, imię boga czczonego w Mezopotamii. Dwa pozostałe zaś to imiona historycznych królów ojce i syna. Ostatnio znaleźliśmy ich imiona na glinianych tabliczkach z XVIII wieku przed Chrystusem. Próbujemy teraz dowiedzieć się, dlaczego pieczęć trafiła na Cypr, wyspę odległą o 1000 kilometrów od miejsca, w którym została wykonana, dodaje uczony. Archeolodzy odkryli też karneol z Indii, lapis lazuli z Afganistanu i bursztyn znad Morza Bałtyckiego. Wraz ze złotą biżuterią – w tym skarabeuszami z Egiptu – i szczątkami ryb z Doliny Nilu, dowodzą one, że w przeszłości Hala Sultan Tekke było ważnym ośrodkiem handlu międzynarodowego. Porównanie znalezionej złotej biżuterii ze znaną i datowaną wcześniej biżuterią z Egiptu pokazało, że znalezisko z Cypru pochodzi z czasów Nefretete i jej mężna Echnatona, z ok. 1350 roku p.n.e. Znaleźliśmy na przykład złoty wisiorek w kształcie kwiatu lotosu ozdobiony kamieniami szlachetnymi. Nefretete nosiła podobną biżuterię. Dzięki temu, że groby były wykorzystywane przez długi czas, naukowcy mogą też przeanalizować zmiany kształtu, materiałów i ozdób ceramiki na przestrzeni czasu oraz prześledzić kontakty handlowe Cypru z sąsiadami. A w kolejnym etapie badań planują przeprowadzić analizy DNA. To pokaże nam, jakie więzy łączyły poszczególnych zmarłych i czy wśród nich znajdują się imigranci, czego przecież nie możemy wykluczyć w przypadku miasta o tak szerokich kontaktach handlowych, dodaje Fischer. « powrót do artykułu

Naukowcy chcą lepiej poznać mopki zachodnie (Barbastella barbastellus) - zamierzają je policzyć i zbadać ich aktywność. Na ochronę tego leśnego nietoperza do badaczy i praktyków działających w Ogólnopolskim Towarzystwie Ochrony Nietoperzy trafi ponad 800 tys. zł z funduszy norweskich (Mechanizm Finansowy EOG 2014-2021). Projekt "Czynna ochrona mopka zachodniego na wybranych obszarach leśnych w Polsce" koordynuje dr hab. Andrzej Węgiel z Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu (UPP). Status gatunku Jak podkreślono na stronie UPP, mopek zachodni jest nietoperzem objętym ścisłą ochroną gatunkową. Podlega zapisom Konwencji Berneńskiej, Konwencji Bońskiej oraz Porozumienia o ochronie populacji europejskich nietoperzy (EUROBATS). Na mocy dyrektywy siedliskowej jest gatunkiem wskaźnikowym w procesie wyznaczania obszarów Natura 2000. Na Czerwonej liście zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce B. barbastellus figuruje w kategorii DD (o statusie słabo poznanym). Mimo że występuje na terenie całej Polski, nawet szacunkowo nie wiadomo, jak liczna jest jego populacja. Mopek jest gatunkiem trudno policzalnym o rozproszonym występowaniu, co uniemożliwia rozpoznanie stanu jego populacji i planowanie skutecznej ochrony. Jego ochrona wymaga podjęcia szeroko zakrojonych działań na rozległym obszarze, najlepiej w lasach całej Polski. Uzupełnienie stanu wiedzy o mopku W tym celu w kilkunastu obszarach leśnych kraju naukowcy rozwieszą po 100 budek szczelinowych - będą one letnimi schronieniami zastępczymi dla mopków. Zespół będzie kontrolował, czy są w nich nietoperze, a także prowadził nowoczesny detektorowy monitoring ich aktywności. Nowatorski sposób próbkowania populacji B. barbastellus pozwoli ocenić zmiany jej dynamiki. Projekt zakłada, że wypracowane metody - dobre praktyki - znajdą naśladowców. Jest to niezwykle ważne, bo choć wiele nadleśnictw prowadzi czynną ochronę nietoperzy, podejmowane działania w niewielkim stopniu dotyczą mopka. Realizując projekt, naukowcy planują więc przygotować i rozpowszechniać "Poradnik praktycznej ochrony mopka zachodniego". Podstawowym celem projektu jest uzupełnienie wiedzy nt. aktywności tego gatunku w lasach i poprawa warunków jego bytowania. Projekt ochrony mopka będzie realizowany w 12 obszarach leśnych. Są one położone w różnych regionach Polski. W projekcie biorą udział naukowcy z kilku instytucji: wspomnianego już Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, a także Uniwersytetu Wrocławskiego, Uniwersytetu Łódzkiego, Instytutu Biologii Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, Uniwersytetu Zielonogórskiego oraz Instytutu Nauk Biologicznych Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. « powrót do artykułu

Amatorski boks jest powiązany ze zwiększonym ryzykiem upośledzeniem funkcji poznawczych i wcześniejszym pojawieniem się demencji. Szczególnie narażeni są ci, którzy amatorsko boksowali w młodości. W ich przypadku ryzyko wystąpienia schorzeń podobnych do alzheimera jest aż dwukrotnie wyższe niż u rówieśników, którzy nigdy nie boksowali. Ponadto objawy demencji pojawiają się u takich osób średnio o 5 lat wcześniej. Wyniki badań przeprowadzonych na Cardiff University ukazały się w Clinical Journal of Sport Medicine. Wiadomo, że zawodowe uprawianie boksu jest przyczyną chronicznych traumatycznych uszkodzeń mózgu. Jednak dotychczas kwestii tej nie badano w odniesieniu do boksu amatorskiego, mówi główny autor badań, profesor Peter Elwood. Nasze badania dostarczają jednych z najlepszych dostępnych dowodów wskazujących, że boks amatorski jest powiązany z istotnymi klinicznie długoterminowymi uszkodzeniami mózgu, które objawiają się podobnie jak choroba Alzheimera, dodaje. Od lat w amatorskim boksie wprowadzane są kolejne obostrzenia. Skrócono czas trwania rund, nakazano stosowanie kasków. W ten sposób znacząco obniżono ryzyko poważnych uszkodzeń mózgu. Wciąż jednak widoczny jest długoterminowy negatywny wpływ amatorskiego uprawiania boksu na mózg. Wydaje się, że zakaz ciosów w głowę byłby akceptowalnym rozwiązaniem, gdyż umniejsza on rywalizacyjnemu aspektowi, a jednocześnie przyniósłby on korzyści zarówno w wymiarze osobistym, jak i społecznym, stwierdza Elwood. Na potrzeby badań wykorzystano dane z Caerphilly Cohort Study. To reprezentatywna próbka 2500 mężczyzn w wieku 45–59 lat, którzy w 1979 roku – kiedy to zgłosili swój akces do badań – mieszkali w Caerphilly w Walii. Losy badanych śledzono przez 35 lat. Co 5 lat wypełniali oni ankiety dotyczące ich tylu życia i zachowania, a naukowcy analizowali ich dokumentację medyczną, badali ich stan zdrowia oraz przeprowadzali serię testów poznawczych. W 2014 roku, ostatnim w którym prowadzono badania, podczas analizy dokumentacji medycznej szukano śladów występowania demencji. Po 30 latach żyło jeszcze 1123 badanych. Byli oni w wieku 75–89 lat. Wśród nich 73 przyznało, że w młodości „na poważnie” zajmowali się boksem amatorskim. U 1/3 z tych mężczyzn zauważono dowody na upośledzenie funkcji poznawczych. W grupie, która nie boksowała, upośledzenie funkcji poznawczych zauważono u około 1/5 badanych. To zaś oznacza, że w grupie boksującej występowało 2-krotnie większe ryzyko upośledzenia funkcji poznawczych. W przypadku objawów podobnych do choroby Alzheimera ryzyko to było 3-krotnie większe. Ponadto u tych, którzy boksowali, pierwsze objawy demencji pojawiały się o 5 lat szybciej niż u pozostałych. Profesor Elwood przyznaje, że próbka 73 osób jest dość mała, to jednak – ze względu na brak długoterminowych badań nad skutkami uprawiania boksu amatorskiego – badania dostarczają bardzo cennych informacji zarówno na temat boksu, jak i innych sportów kontaktowych. Miliony osób na całym świecie cierpią na demencję. Dopiero teraz na światło dzienne zaczynają wychodzić związki pomiędzy niektórymi sportami kontaktowymi, a demencją, podsumowuje Elwood. « powrót do artykułu

Wiele trapiących nas chorób ma związek z nieprawidłowo działającymi komórkami. Być może udało by się je skuteczniej leczyć, ale najpierw naukowcy muszą szczegółowo poznać budowę i funkcjonowanie komórek. Dzięki połączeniu sztucznej inteligencji oraz technik mikroskopowych i biochemicznych uczeni z Wydziału Medycyny Uniwersytetu Kalifornijskiego w San Diego (UCSD) dokonali ważnego kroku w kierunku zrozumienia komórek ludzkiego organizmu. Dzięki mikroskopom możemy dojrzeć struktury komórkowe wielkości pojedynczych mikrometrów. Z kolei techniki biochemiczne, w których wykorzystuje się pojedyncze proteiny, pozwalają na badanie struktur wielkości nanometrów, czyli 1/1000 mikrometra. Jednak poważnym problemem w naukach biologicznych jest uzupełnienie wiedzy o tym, co znajduje się w komórce pomiędzy skalą mikro- a nano-. Okazuje się, że można to zrobić za pomocą sztucznej inteligencji. Wykorzystując dane z wielu różnych źródeł możemy ją poprosić o ułożenie wszystkiego w kompletny model komórki, mówi profesor Trey Ideker z UCSD. Gdy myślimy o komórce, prawdopodobnie przyjdzie nam do głowy schemat ze szkolnych podręczników do biologii, z jego mitochondrium, jądrem komórkowym i retikulum endoplazmatycznym. Jednak czy jest to pełny obraz? Zdecydowanie nie. Naukowcy od dawna zdawali sobie sprawę z tego, że więcej nie wiemy niż wiemy. Teraz w końcu możemy przyjrzeć się komórce dokładniej, dodaje uczony. Ideker i Emma Lundberg ze szwedzkiego Królewskiego Instytutu Technicznego stali na czele zespołu, który jest autorem najnowszego osiągnięcia. Wykorzystana przez naukowców nowatorska technika nosi nazwę MuSIC (Multi-Scale Integrated Cell). Podczas pilotażowych badań MuSIC ujawniła istnienie około 70 struktur obecnych w ludzkich komórkach nerek. Połowa z nich nie była dotychczas znana. Zauważono np. grupę białek tworzących nieznaną strukturę. Po bliższym przyjrzeniu się naukowcy stwierdzili, że wiąże ona RNA. Prawdopodobnie struktura ta bierze udział w splicingu, czyli niezwykle ważnym procesie składania genu. Twórcy MuSIC od lat próbowali stworzyć mapę procesów zachodzących w komórkach. Tym, co różni MuSIC od podobnych systemów jest wykorzystanie technik głębokiego uczenia się do stworzenia mapy komórki bezpośrednio z obrazów mikroskopowych. System został wyćwiczony tak, by bazując na dostępnych danych stworzył model komórki. Nie mapuje on specyficznych struktur w konkretnych lokalizacjach, tak jak mamy to w schematach uczonych w szkole, gdyż niekoniecznie zawsze znajdują się one w tym samym miejscu. Na razie w ramach badań pilotażowych uczeni opracowali za pomocą MuSIC 661 protein i 1 typ komórki. Następnym celem badań będzie przyjrzenie się całej komórce, a później innym rodzajom komórek, komórkom u różnych ludzi i u różnych gatunków zwierząt. Być może z czasem będziemy w stanie lepiej zrozumieć molekularne podstawy różnych chorób, gdyż będziemy mogli wyłapać różnice pomiędzy zdrowymi a chorymi komórkami, wyjaśnia Ideker. « powrót do artykułu

Współczesne komputery kwantowe to bardzo skomplikowane urządzenia, które trudno jest budować, skalować, a do pracy wymagają niezwykle niskich temperatur. Dlatego naukowcy od dłuższego czasu interesują się optycznymi komputerami kwantowymi. Fotony łatwo przenoszą informację, a fotoniczny komputer kwantowy mógłby pracować w temperaturze pokojowej. Problem jednak w tym, że o ile wiadomo, jak budować pojedyncze kwantowe bramki logiczne dla fotonów, to olbrzymim wyzwaniem jest stworzenie dużej liczby bramek i połączenie ich tak, by możliwe było przeprowadzanie złożonych obliczeń. Jednak optyczny komputer kwantowy może mieć prostszą architekturę, przekonują na łamach Optics naukowcy z Uniwersytetu Stanforda. Proponują oni wykorzystanie lasera do manipulowania pojedynczym atomem, który z kolei – za pomocą zjawiska teleportacji kwantowej – zmieni stan fotonu. Atom taki może być resetowany i wykorzystywany w wielu bramkach kwantowych, dzięki czemu nie ma potrzeby budowania różnych fizycznych bramek, co z kolei znakomicie uprości architekturę komputera kwantowego. Jeśli chciałbyś zbudować komputer kwantowy tego typu, musiałbyś stworzyć tysiące kwantowych źródeł emisji, spowodować, by były nie do odróżnienia od siebie i zintegrować je w wielki obwód fotoniczny. Tymczasem nasza architektura zakłada wykorzystanie niewielkiej liczby dość prostych podzespołów, a wielkość naszej maszyny nie rośnie wraz z wielkością programu kwantowego, który jest na niej uruchamiany, wyjaśnia doktorant Ben Bartlett, główny autor artykułu opisującego prace fizyków ze Stanforda. Nowatorska architektura składa się z dwóch głównych elementów. Pierścień przechowujący dane to po prostu pętla ze światłowodu, w której krążą fotony. Pełni on rolę układu pamięci, a każdy foton reprezentuje kubit. Badacze mogą manipulować fotonem kierując go z pierścienia do jednostki rozpraszania. Składa się ona z wnęki optycznej, w której znajduje się pojedynczy atom. Foton wchodzi w interakcję z atomem i dochodzi do ich splątania. Następnie foton wraca do pierścienia, a laser zmienia stan atomu. Jako, że jest on splątany z fotonem, zmiana stanu atomu skutkuje też zmianą stanu fotonu. Poprzez pomiar stanu atomu możesz badać stan fotonu. W ten sposób potrzebujemy tylko 1 atomowego kubitu, za pomocą którego manipulujemy wszystkimi fotonicznymi kubitami, dodaje Bartlett. Jako że każda kwantowa bramka logiczna może zostać skompilowana w szereg operacji przeprowadzonych na atomie, teoretycznie można by w ten sposób uruchomić dowolny program kwantowy dysponując jednym atomowym kubitem. Działanie takiego programu polegałoby na całym ciągu operacji, w wyniku których fotony wchodziłyby w interakcje z atomowym kubitem. W wielu fotonicznych komputerach kwantowych bramki są fizycznymi urządzeniami, przez które przechodzą fotony, zatem jeśli chcesz zmienić sposób działania swojego programu zwykle musisz zmienić konfigurację sprzętową komputera. W przypadku naszej architektury nie musisz zmieniać sprzętu. Wystarczy, że wyślesz do maszyny inny zestaw instrukcji, stwierdza Bartlett. « powrót do artykułu

Współpraca naukowców z Princeton University i University of Washington zaowocowała powstaniem aparatu fotograficznego wielkości kryształu soli. Miniaturowe aparaty powstawały już wcześniej, jednak rejestrowały rozmyte obrazy o ograniczonym polu widzenia. Amerykanie poradzili sobie z tymi problemami i zapewniają, że ich aparat jest w stanie rejestrować pełnokolorowe obrazy o takiej jakości, jaką rejestrują standardowe aparaty o 500 tysięcy razy większych obiektywach. Nowe urządzenie może zostać wykorzystane do minimalnie inwazyjnej endoskopii czy jako systemy wizualne dla miniaturowych robotów. A tysiące takich aparatów umieszczonych na dużej powierzchni pozwoli na zmienienie jej w wielki aparat fotograficzny. W tradycyjnych aparatach fotograficznych stosuje się odpowiednio wyprofilowane szklane lub plastikowe soczewki skupiające światło. Miniaturowy aparat korzysta zaś z metapowierzchni. Ma ona wymiary zaledwie 0,5 x 0,5 milimetra ale zmieszczono na niej 1,6 miliona cylindrycznych słupków. Każdy z nich ma unikatową geometrię i działa jak antena optyczna. Dzięki indywidualnemu dobraniu kształtu każdego ze słupków możliwe było odpowiednie skorygowanie powierzchni falowej docierającego doń światła. Słupki zaprojektowano tak, by ich interakcja ze światłem skutkowała najostrzejszym obrazem o największym polu widzenia wśród wszystkich w pełni kolorowych aparatów fotograficznych wykorzystujących metapowierzchnie. Głównym osiągnięciem naukowców z Princeton i Seattle jest zintegrowanie projektu powierzchni optycznej i algorytmu przetwarzania sygnałów. To znakomicie zwiększyło możliwości aparatu w naturalnym świetle. Wcześniej, by w aparatach wykorzystujących metapowierzchnie uzyskać wysokiej jakości obraz, konieczne było zastosowanie lasera lub stworzenie w laboratorium innych idealnych warunków. Naukowcy porównali swój aparat z innymi wykorzystującymi metapowierzchnie oraz z tradycyjnymi aparatami. Nie licząc nieco rozmytego obrazu na krawędziach, jakość zdjęć z ich miniaturowego aparatu jest porównywalna z jakością zdjęć z aparatu o obiektywie o 500 000 razy większej objętości. Udało się też uniknąć najpoważniejszych problemów trapiących dotychczas miniaturowe aparaty korzystające z metapowierzchni: małego pola widzenia, ograniczonych możliwości rejestracji pełnego spektrum światła widzialnego czy dużych deformacji obrazu. Olbrzymim osiągnięciem jest odpowiednia współpraca setek tysięcy nanoanten z algorytmem przetwarzającym obraz. Dotychczas nie wiedziano, jak to zrobić. Ze względu na wielką liczbę nanoanten, ich różną konfigurację i złożone interakcje pomiędzy nimi a światłem, opracowanie odpowiedniego algorytmu wymagało długiego czasu i olbrzymich zasobów pamięci. Współautor badań, Shane Colburn, poradził sobie z tym problemem tworząc efektywne przybliżenie interakcji pomiędzy światłem a metapowierzchnią. Autorem samej metapowierzchni jest zaś James Whitehead, który stworzył ją na bazie azotku krzemu. To materiał kompatybilny ze współczesnymi technologiami stosowanymi w przemyśle półprzewodnikowych, co oznacza, że można go będzie masowo produkować i będzie tańszy niż tradycyjne soczewki. Zaprezentowane tutaj podejście nie jest niczym nowym, jednak jest to pierwszy system, w którym połączono metapowierzchnię i oparty na sieciach neuronowych system przetwarzania informacji. Najważniejszym osiągnięciem jest tutaj osiągnięcie kompatybilności pomiędzy rozmiarami, kształtem i lokalizacją milionów punktów na metapowierzchni, a parametrami używanymi przez algorytmy przetwarzające dane i uzyskanie dzięki temu obrazu o wymaganej jakości, chwali autorów badań Joseph Mait, były główny naukowiec w U.S. Army Research Laboratory. Obecnie uczeni z Princeton i Seattle pracują nad wyposażeniem swojego aparatu w większe możliwości obliczeniowe. Chcą w ten sposób nie tylko poprawić jakość obrazu, ale również wyposażyć go w możliwość wykrywania obiektów oraz inne cechy przydatne w obrazowaniu medycznym i robotyce. Takie ultrakompaktowe aparaty pozwolą też na zamianę powierzchni w duże aparaty. Cały tył smartfona mógłby być jednym dużym aparatem fotograficzym. Już teraz możemy zacząć myśleć o zupełnie nowej architekturze urządzeń przyszłości, mówi Felix Heide z Princeton University. « powrót do artykułu

W ostatnich dniach listopada w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym w Warszawie przeprowadzono 2 unikatowe w skali kraju operacje wewnątrzmaciczne u pacjentek w 27. tygodniu ciąży z ciężką postacią wrodzonej przepukliny przeponowej u płodów. Zarówno matki, jak i dzieci czują się dobrze. Jak podkreślił prof. dr hab. n. med. Piotr Węgrzyn, kierownik Kliniki Położnictwa, Perinatologii i Ginekologii Wydziału Nauk o Zdrowiu Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (WUM), wrodzona przepuklina przeponowa to wada występująca z częstością 1:4000 ciąż, która wiąże się z bardzo poważnym rokowaniem dla noworodka. Zabieg FETO (Fetoscopic EndoTracheal Occlusion) polega na fetoskopowym założeniu miniaturowego balonu do tchawicy płodu, co w istotny sposób zwiększa szanse na prawidłowy rozwój jego płuc. W najcięższych postaciach takich przepuklin FETO jest jedyną szansą dla dziecka; udowodniono to w badaniu z randomizacją, opublikowanym w New England Journal of Medicine w lipcu br. Również fetoskopowo, balony zostaną usunięte w 34. tygodniu ciąży. Po 2 miesiącach przygotowań operację przeprowadzili dr hab. Przemysław Kosiński i prof. Piotr Węgrzyn. Zespołem anestezjologicznym kierowała lek. Ewa Gęszka, a zespołem pielęgniarek instrumentacyjnych oraz anestezjologicznych mgr Anna Jaguś. Po porodzie dziećmi zajmą się specjaliści z Kliniki Chirurgii Dziecięcej, Urologii Dziecięcej i Pediatrii w Dziecięcym Szpitalu Klinicznym. Klinika Położnictwa, Perinatologii i Ginekologii, kierowana przez prof. Piotra Węgrzyna, jest obecnie jedynym miejscem w Polsce, gdzie wykonywane są wewnątrzmaciczne operacje wrodzonej przepukliny przeponowej u płodu i jednym z niewielu na świecie oferujących kompleksową opiekę, zarówno przed, jak i pourodzeniową w przypadku tej wady - zaznaczono w komunikacie prasowym uczelni. « powrót do artykułu

W zeszłym roku pisarze George R.R. Martin i Douglas Preston oraz właściciel kin/producent filmowy Bill Banowsky kupili z 5 prominentnymi mieszkańcami Santa Fe krótkodystansową kolej, która niegdyś kursowała między Santa Fe a Lamy. Linia powstała w XIX w. i działała do 2012 r. Sky Railway, która stanowi spełnienie marzeń lokalnych mieszkańców o wskrzeszeniu dawnej atrakcji turystycznej, zacznie jeździć za parę dni (3 grudnia). Jak podkreśla Martin, bilety na składy Wilk i Smok są już w sprzedaży. Pomalował je tutejszy artysta graffiti Jorael Numina. Po zakupie byliśmy bardzo zajęci odnawianiem wagonów, naprawą torów [...], wymianą siedzeń, wprawianiem okien, a nawet instalowaniem nowego silnika w jednej z lokomotyw. Remonty zajęły więcej czasu, niż początkowo przewidywaliśmy, ale w końcu tak jest prawie zawsze - napisał na swoim blogu autor cyklu fantasy "Pieśń lodu i ognia", na którym oparto serial "Gra o tron". Martin dodał, że choć kusiło go, by wpis zatytułować "Pracowałem na kolei", tak naprawdę jego rola ograniczała się do podrzucania pomysłów i wypisywania czeków. Uspokoił też fanów, że zajmował się tym, co zwykle, a więc pisaniem i spotkaniami biznesowymi. Dwudziestodziewięciokilometrowa podróż z Santa Fe do Lamy zajmie średnio ok. 1 h 15 min. Poza widokami z okna Sky Railway oferuje dodatkowe atrakcje, np. rozwiązywanie zagadek kryminalnych czy inscenizowane napady na skład. Będziemy mieli pociągi jazzowe, z muzyką country, koktajlami (naszym klientom zaproponujemy unikatowe drinki), a także pociągi kostiumowe czy cyrkowe [...]. Martin zapowiada też obchody Bożego Narodzenia oraz zabawy haloweenowe. Na stronie Sky Railway można się już zapoznać z programem wydarzeń. Jeżeli ktoś chciałby wziąć udział w rozwiązywaniu zagadki kryminalnej (Murder on the Lamy Line), musi na to wygospodarować aż 4 godziny. Niewiele krótsza, bo 3-godzinna, jest podróż z obserwacją nocnego nieba (The Stargazer), a także przejażdżka połączona z degustacją piwa (New Mexico Ale Trail). « powrót do artykułu

Zespół naukowców z Wielkiej Brytanii, Australii i USA opisuje na łamach Nature Astronomy wyniki swoich badań nad asteroidami, z których wynika, że ważnym źródłem wody dla formującej się Ziemi był kosmiczny pył. A w procesie powstawania w nim wody główną rolę odegrało Słońce. Naukowcy od dawna szukają źródeł wody na Ziemi. Jedna z teorii mówi, że pod koniec procesu formowania się naszej planety woda została przyniesiona przez planetoidy klasy C. Już wcześniej naukowcy analizowali izotopowy „odcisk palca” planetoid typu C, które spadły na Ziemię w postaci bogatych w wodę chondrytów węglistych. Jeśli stosunek wodoru do deuteru byłby w nich taki sam, co w wodzie na Ziemi, byłby to silny dowód, iż to właśnie one były źródłem wody. Jednak uzyskane dotychczas wyniki nie są jednoznaczne. Woda zawarta w chondrytach w wielu przypadkach odpowiadała wodzie na Ziemi, jednak w wielu też nie odpowiadała. Częściej jednak ziemska woda ma nieco inny skład izotopowy niż woda w chondrytach. To zaś oznacza, że oprócz nich musi istnieć w Układzie Słonecznym co najmniej jeszcze jedno źródło ziemskiej wody. Naukowcy pracujący pod kierunkiem specjalistów z University of Glasgow przyjrzeli się teraz planetoidom klasy S, które znajdują się bliżej Słońca niż planetoidy C. Przeanalizowali próbki pobrane z asteroidy Itokawa i przywiezione na Ziemię w 2010 roku przez japońską sondę Hayabusa. Dzięki najnowocześniejszym narzędziom byli w stanie przyjrzeć się strukturze atomowej poszczególnych ziaren próbki i zbadać pojedyncze molekuły wody. Wykazali, że pod powierzchnią Itokawy, w wyniku procesu wietrzenia, powstały znaczne ilości wody. Odkrycie to wskazuje, że w rodzącym się Układzie Słonecznym pod powierzchnią ziaren pyłu tworzyła się woda. Wraz z pyłem opadała ona na Ziemię, tworząc z czasem oceany. Wiatr słoneczny to głównie strumień jonów wodoru i helu, które bez przerwy przepływają przez przestrzeń kosmiczną. Kiedy jony wodoru trafiały na powierzchnię pozbawioną powietrza, jak asteroida czy ziarna pyłu, penetrowały ją na głębokość kilkudziesięciu nanometrów i tam mogły wpływać na skład chemiczny skład i pyłu. Z czasem w wyniku tych procesów jony wodoru mogły łączyć się z atomami tlenu obecnymi w pyle i skałach i utworzyć wodę. Co bardzo ważne, taka woda pochodząca z wiatru słonecznego, składa się z lekkich izotopów. To zaś mocno wskazuje, że poddany oddziaływaniu wiatru słonecznego pył, który opadł na tworzącą się Ziemię, jest brakującym nieznanym dotychczas źródłem wody, stwierdzają autorzy badań. Profesor Phil Bland z Curtin University powiedział, że dzięki obrazowaniu ATP (Atom Probe Tomography) możliwe było uzyskanie niezwykle szczegółowego obrazu na głębokość pierwszych 50 nanometrów pod powierzchnią ziaren pyłu Itokawy, który okrąża Słońce w 18-miesięcznych cyklach. Dzięki temu zobaczyliśmy, że ten fragment zwietrzałego materiału zawiera tyle wody, że po przeskalowaniu było by to około 20 litrów na każdy metr sześcienny skały. Z kolei profesor John Bradley z University of Hawai‘i at Mānoa przypomniał, że jeszcze dekadę temu samo wspomnienie, że źródłem wody w Układzie Słonecznym może być wietrzenie skał spowodowane wiatrem słonecznym, spotkałoby się z niedowierzaniem. Teraz wykazaliśmy, że woda może powstawać na bieżąco na powierzchni asteroidy, co jest kolejnym dowodem na to, że interakcja wiatru słonecznego z pyłem zawierającym tlen prowadzi do powstania wody. Pył tworzący mgławicę planetarną Słońca był poddawany ciągłemu oddziaływaniu wiatru słonecznego. A z pyłu tego powstawały planety. Woda tworzona w ten sposób jest zatem bezpośrednio związana z wodą obecną w układzie planetarnym, dodają autorzy badań. Co więcej, odkrycie to wskazuje na obfite źródło wody dla przyszłych misji załogowych. Oznacza to bowiem, ze woda może znajdować się w na pozornie suchych planetach. Jednym z głównych problemów przyszłej załogowej eksploracji kosmosu jest problem znalezienia wystarczających ilości wody. Sądzimy, że ten sam proces wietrzenia, w wyniku którego woda powstała na asteroidzie Itokawa miał miejsce w wielu miejscach, takich jak Księżyc czy asteroida Westa. To zaś oznacza, że w przyszłości astronauci będą mogli pozyskać wodę wprost z powierzchni planet, dodaje profesor Hope Ishii.   « powrót do artykułu

Na Politechnice Opolskiej powstała technologia diagnostyki opon samochodowych za pomocą badania pola magnetycznego. W przyszłości tego typu urządzenia, po wbudowaniu w samochód, będą informowały kierowcę o stanie zużycia opon i przypomną o konieczności ich wymiany. Ta metoda pozwala na wcześniejsze wskazanie, że pozostała bardzo mała ilość warstwy mieszanki gumowej bieżnika. Pod bieżnikiem opony samochodowej znajduje się struktura zwana opasaniem. Składa się ona z drutów stalowych, które podczas jazdy ulegają odkształceniu i w wyniku efektu Villariego zmienia się ich pole magnetyczne. Za pomocą czujnika magnetycznego obserwujemy zmiany tego pola podczas eksploatacji. Na tej podstawie wnioskujemy czy bieżnik jest zużyty, czy też nie. Możemy także sprawdzić, czy opona była uszkodzona, naprawiana, czy też coś się do niej wbiło. Jesteśmy także w stanie oszacować czas eksploatacji opon oraz opisać, jak zmiany ciśnienia w oponach wpływają na ich pole magnetyczne, wyjaśnia profesor Sebastian Brol z Katedry Pojazdów Wydziału Mechanicznego Politechniki Opolskiej. To właśnie on z grupą współpracowników jest autorem nowatorskiej technologii. Eksperymentalne stanowisko do badania opon składa się z wału, na którym umieszcza się koło oraz trzech mikrokontrolerów, które sterują napędem, dokonują pomiarów i odpowiadają za wymianę danych. Naukowcy od początku projektują swój system tak, by można było go zastosować nie tylko w punktach diagnostycznych. Zależy nam na tym, by była to metoda diagnostyczna, którą będzie można stosować bezpośrednio w samych pojazdach. Dzięki temu nie trzeba będzie ściągać koła do pomiaru, urządzenie zamontowane w aucie bez zaangażowania kierowcy będzie dokonywało pomiaru i sygnalizowało konieczność wymiany opony, dodaje profesor Brol. Technologia ma służyć nie tylko kierowcom. Jej twórcy nie wykluczają, że po zakończeniu przez nich badań porównawczych – w czasie których wykorzystują opony o bardzo różnym stopniu zużycia bieżnika – mogli ją będą używać biegli sądowi. Świadomość wśród kierowców jest duża w zakresie potrzeby wymiany opon. Chciałbym podkreślić, że oprócz tego, jak długo opony były eksploatowane, ważny jest także obciążenie, czyli ładunek, jaki dane auto przewozi, mówi Brol. « powrót do artykułu

Jeżeli myślimy o białym winie, zwykle przychodzą nam do głowy dwa szczepy: riesling lub chardonnay. Zarówno z jednego, jak i z drugiego powstają wspaniałe, skomplikowane wina, lecz obydwa nie ustrzegły się kontrowersji. O ile w pierwszym przypadku sprawa jest dość prosta, gdyż chodzi po prostu o niskiej jakości, słodkie alkohole, które wpłynęły na jego negatywne (niepotrzebnie!) postrzeganie, o tyle szczep chardonnay i trunki z niego produkowane dosyć mocno wstrząsnęły środowiskiem fanów wina. Krótka historia o tym, jak chardonnay stało się potęgą Każdy o nim słyszał, każdy je widział i chyba każdy próbował. Ciężko się temu dziwić, gdyż szczep chardonnay zalicza się do trzech odmian winorośli, których uprawy zajmują największy areał na świecie. Zasadniczo można przyjąć, że gdziekolwiek produkowane jest wino - tam znajdziemy chardonnay. Dająca duży plon, łatwa „w obejściu”, a jednocześnie niezwykle uniwersalna odmiana stała się pewnego rodzaju inicjacyjnym szczepem dla wielu początkujących winiarzy. Łatwość przystosowania do zmiennych warunków i wysoka zdolność do oddawania terroir sprawiły, że owoce z tego szczepu szybko stały się ulubionym surowcem do wytwarzania wina we wszystkich zakątkach globu. Mimo tego, iż chardonnay ma swoje korzenie we Francji, obecnie znajdziemy ogromne plantacje w USA czy Australii: można powiedzieć, że jest to wizytówka winiarstwa z Nowego Świata. Duże uprawy obecne są także w Niemczech czy w Europie południowo-wschodniej, na Półwyspie Bałkańskim. Dzięki swoim właściwościom winorośl ta charakteryzuje się zupełnie innym bukietem aromatyczno-smakowym, w zależności od miejsca uprawy. I tak: chardonnay z Francji jest winem mineralnym, kwaskowatym (chociażby Chablis), australijska stolica winiarstwa - Marlborough - może pochwalić się winami o aromacie cytrusów, Central Coast AVA z Kalifornii, to natomiast trunki o charakterze słodkiego mango, bananów i fig. Dębowe aromaty, czyli sukces, który doprowadził do upadku chardonnay Można z dużą dozą pewności powiedzieć, że szczep chardonnay to w pewnym sensie ofiara własnego sukcesu. Wspomniana już łatwość uprawy, obfity plon i uniwersalność przyczyniły się do tego, że winorośl ta stała się niezwykle popularna w Nowym Świecie - a w szczególności w Kalifornii. Tamtejsi winiarze, zafascynowani tą odmianą, czerpiąc inspiracje z win z Burgundii, zaczęli przywiązywać niezwykłą wagę do jakości swoich trunków. Jak można się domyślić - znalazło to swoje przełożenie na rynek. W tym wypadku przełomowy okazał się rok 1976, gdy podczas majowego konkursu win w Paryżu, stanęły w szranki „nowofalowe” trunki amerykańskie i francuskie klasyki. W wyniku pojedynku bezapelacyjnie wygrały te z Kalifornii, co odbiło się szerokim echem w świecie amatorów wina. Półki sklepowe i kieliszki błyskawicznie zapełniły się ciężkimi, dębowymi aromatami win produkowanych na zachodzie USA, a ich popularność osiągnęła maksimum w latach 80-tych. Oszałamiający sukces chardonnay sprawił, że jego uprawy zaczęły wypierać uprawy innych odmian - poszerzająca się monokultura wywoływała gniew i frustrację u znawców, a chardonnay powoli, ale sukcesywnie zaczął być postrzegany jako symbol globalizacji i unifikacji w winiarskim świecie. Picie go zaczęto postrzegać jako faux pas, co przyczyniło się do pewnego rodzaju buntu. Ciężkie, dębowe, maślane i tostowe nuty zaczęły być wypierane przez świeżość lekkich, białych win, a ludzie zamawiając trunek w restauracjach, zaczęli stosować powiedzenie „ABC - anything , but chardonnay” (wszystko, byle nie chardonnay - przyp. red.). Chardonnay i jego powolny powrót do łask Fakty pozostają faktami - szalona moda na chardonnay już za nami. Jednak z drugiej strony - na szczęście - mija powoli także niechęć do tego gatunku. I bardzo dobrze, gdyż z owoców tej odmiany można produkować nie tylko ciężkie, dębowe, wytrawne wina, ale także słodkie trunki, które powstają nawet z owoców botrytyzowanych, czyli poddanych działaniu szlachetnej pleśni. Nie sposób także zapomnieć o szampanie Blanc de Blancs, który w przeciwieństwie do swoich kupażowanych kuzynów powstaje wyłącznie z chardonnay’a, a cieszy się dużym uznaniem w świecie koneserów ze względu na swoją lekkość, świeżość i owocowe aromaty. Czy należy zatem wystrzegać się win z tej odmiany? Zdecydowanie nie! « powrót do artykułu

Zapłodnienie pozaustrojowe nazywane in vitro to ostatnia szansa na macierzyństwo dla wielu par. Choć procedura bywa długotrwała, przynosi pozytywne efekty. In vitro można wykonać w klinikach leczenia niepłodności. Oferują one nie tylko metody wspomaganego rozrodu, ale też dbają kompleksowo o zdrowie swoich pacjentów. Jak przygotować się do in vitro i gdzie je wykonać? In vitro jest metodą leczenia niepłodności i często ostatnią szansą na bycie rodzicem dla par, które mają problemy z poczęciem dziecka. Procedura jest skomplikowana. Wiąże się z wieloma miesiącami przygotowań i czasem oczekiwania na efekty leczenia, jednak radość towarzysząca parze, u której zapłodnienie pozaustrojowe zakończyło się ciążą, jest najlepszą nagrodą. Zabieg in vitro wykonują wyspecjalizowane placówki, a dokładnie kliniki leczenia niepłodności. W dużych miastach jest ich kilka. Jednym z takich miejsc jest m.in. Invicta, o której informacje można znaleźć na stronie internetowej https://www.klinikainvicta.pl/. Placówka, podobnie jak inne, oferuje szeroką gamę usług umożliwiających znalezienie i leczenie przyczyny niepłodności oraz innych powodów niepowodzeń ciąży. Aby rozpocząć przygotowania do in vitro, trzeba pojawić się na konsultacji u specjalisty i wykonać szereg badań. Są one podstawą do rozpoznania źródła problemów z poczęciem oraz doboru techniki, przy pomocy której będzie przeprowadzana cała procedura zapłodnienia pozaustrojowego. Przebieg procedury zapłodnienia in vitro Przygotowania do in vitro rozpoczyna kwalifikacja. To konsultacja, podczas której wymagana jest obecność obojga partnerów. Ma ona na celu przeprowadzenie dokładnego wywiadu i przejrzenie dokumentacji medycznej oraz zlecenie potrzebnych badań. Ich wyniki są omawiane na kolejnej wizycie. Wtedy też zapada decyzja o wykonaniu in vitro i doborze najlepszej metody. Wyróżnia się kilka etapów zapłodnienia pozaustrojowego. Są to: •    stymulacja, dzięki której w organizmie kobiety następuje znaczny wzrost komórek jajowych niezbędnych do zapłodnienia. Zalecone leki są przyjmowane przez 12 dni, do momentu wykonania punkcji jajników; •    punkcja, która jest zabiegiem pobrania oocytów. Komórki pozyskuje się w krótkotrwałym znieczuleniu ogólnym, ponieważ zabieg mógłby być bolesny dla pacjentki. W tym samym czasie pobiera się również nasienie od partnera; •    zapłodnienie komórek jajowych w laboratorium, pod okiem doświadczonych embriologów. Oocyty są łączone z nasieniem partnera pod mikroskopem, a następnie oczekują na rozwój. Ostatnim etapem in vitro jest transfer gotowych zarodków. Ich liczba zależy od decyzji przyszłych rodziców oraz wskazań lekarza. Następuje czas oczekiwania na rozwój ciąży. Efekty procedury są badane po 10 lub 12 dniach od momentu wykonania transferu. Kobieta zgłasza się wtedy na badanie poziomu hormonu ciążowego we krwi. « powrót do artykułu