Znajdź zawartość

MikroRNA miR-204 jest biomarkerem wczesnej utraty komórek beta w przebiegu cukrzycy typu 1. MiR-204 z surowicy może zapewnić tak potrzebne nowe podejście do oceny związanej z cukrzycą typu 1. wczesnej utraty komórek beta (również występującej przed ujawnieniem się choroby) - podkreśla dr Anath Shalev z Uniwersytetu Alabamy w Birmingham. W ramach uprzednich badań Shalev odkryła, że miR-204 odgrywa kluczową rolę w regulowaniu produkcji insuliny oraz innych krytycznych procesów komórek beta. Ostatnio Amerykanie zauważyli, że miR-204 jest uwalniany przez umierające komórki beta. Potem można go wykryć we krwi. Badania próbek krwi pokazały, że poziom miR-204 jest podwyższony w surowicy dzieci i dorosłych z wczesną cukrzycą typu 1. oraz znajdujących się w grupie ryzyka osób z autoprzeciwciałami, ale nie u pacjentów z innymi chorobami autoimmunologicznymi i cukrzycą typu 2. Do stwierdzenia, że miR-204 jest biomarkerem, prowadziła długa, wieloetapowa droga. Wszystko zaczęło się od spostrzeżenia, że ekspresja miR-204 jest w komórkach beta aż 108-krotnie wyższa niż w komórkach alfa. Później akademicy posłużyli się streptozotocyną, która wykazuje powinowactwo do DNA komórek beta trzustki. Najpierw wprowadzili ją do hodowli szczurzych komórek beta i wywołali w ten sposób ich śmierć i uwalnianie miR-204. Podanie antybiotyku o działaniu cytostatycznym myszom doprowadziło zarówno do cukrzycy, jak i do masywnych wzrostów poziomu miR-204 w surowicy. W kolejnym etapie badań ekipa zademonstrowała, że związane z cukrzycą typu 1. cytokiny zapalne, które wywołują śmierć komórek beta, powodują uwalnianie miR-204 z hodowlanych szczurzych komórek beta oraz izolowanych ludzkich wysp trzustkowych. By przetestować miR-204 u ludzi, naukowcy przyglądali się surowicy pacjentów otrzymujących przeszczepy autologicznych wysp trzustkowych; skądinąd wiadomo, że krótko po transplantacji zachodzi masywne obumieranie komórek beta. Naukowcy odkryli, że 20-40 min po infuzji wysepek dochodziło do ostrych wzrostów stężenia miR-204 w surowicy. W dalszej kolejności naukowcy zauważyli, że poziom miR-204 w surowicy jest znacząco podwyższony u dzieci ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1. Stwierdzono także, że jego stężenie jest podwyższone, odpowiednio, blisko 3-krotnie i ponad 2-krotnie u dorosłych ze świeżo rozpoznaną cukrzycą typu 1. i z autoprzeciwciałami. Dla odmiany u chorych z cukrzycą typu 2. i reumatoidalnym zapaleniem stawów (RZS) poziom miR-204 nie był znacząco podwyższony. U diabetyków, którzy od dawna mieli cukrzycę typu 1. i stracili większość komórek beta, stężenie miRNA również nie było znacząco podwyższone. Autorzy publikacji z pisma American Journal of Physiology: Endocrinology and Metabolism podkreślają, że poziom miR-204 w surowicy koreluje ujemnie z resztkową funkcją wydzielniczą komórek beta, ocenianą na drodze wartości peptydu C po stymulacji mieszanym posiłkiem. « powrót do artykułu

Pomiary 14 metabolitów we krwi z dużym prawdopodobieństwem pozwalają przewidzieć ryzyko zgonu w ciągu najbliższych 5–10 lat. Wyniki tego typu badań ukazały się właśnie w Nature Communications. Grupa badaczy pracująca pod kierunkiem naukowców z holandii przeanalizowała dane dotyczące 44 168 osób biorąc pod uwagę informacje o 226 substancjach w ich krwi. W okresie 17 lat zmarło 5512 z tych osób. Na tej podstawie zidentyfikowano 14 substancji, które wzięto pod uwagę w kolejnym teście. Tym razem badacze przyjrzeli się 7603 mieszkańcom Finlandii, na których dane zbierano od 1997 roku. Analizując poziom wspomnianych 14 substancji określono dla każdej z tych osób prawdopodobieństwo zgonu w ciągu kolejnych 5–10 lat. W czasie badań zmarło 1213 osób i okazało się, że wspomniany test potrafił z 83-procentową skutecznością przewidzieć ryzyko zgonu zarówno dla okresu 5- jak i 10-letniego. Jednak dokładność testu spadała do 72% w przypadku osób powyżej 60. roku życia. Niektóre z branych pod uwagę substancji – jak cukier czy wielonienasycone kwasy tłuszczowe – są od dawna wiązane z problemami zdrowotnymi i ryzykiem zgonu. Inne jednak, jak kwas acetylooctowy, nie jest jednoznacznie postrzegany jako szkodliwy. Połączenie tych wszystkich biomarkerów znacząco poprawia możliwość przewidywania ryzyka zgonu w okresie 5- i 10-letnim dla każdej grupy wiekowej. Uzyskane przez nas wyniki wskazują, że profil biomarkerów metabolicznych może być wykorzystywany w codziennej praktyce lekarskiej, o ile jego skuteczność zostanie potwierdzona w dalszych badaniach klinicznych, stwierdzili autorzy badań. Lepsze opisanie ryzyka zgonu może z jednej strony dać lekarzom możliwość podjęcia lepszych decyzji dotyczących leczenia, z drugiej zaś, może bardziej motywować pacjentów do zmiany szkodliwego trybu życia na bardziej zdrowy. « powrót do artykułu

Mózg po chemii (ang. chemobrain) to zespół łagodnych zaburzeń poznawczych u pacjentów onkologicznych. Może występować na długo po zakończeniu terapii nawet u ok. 75% osób. Obejmuje luki pamięciowe, problemy z koncentracją, trudności w robieniu kilku rzeczy naraz, uczucie dezorientacji i ogólne wydłużenie czasu realizacji zadań. Biorąc pod uwagę wpływ chemobrain na codzienne życie chorych, naukowcom zależy na zidentyfikowaniu biomarkerów. Ostatnio okazało się, że jednym z nich jest wytwarzany przez korę nadnerczy siarczan dehydroepiandrosteronu (DHEAS). Identyfikując istotne klinicznie czynniki, które predysponują do mózgu po chemii, można dostosować interwencje do pacjentów w większym stopniu zagrożonych tym zespołem - podkreśla prof. Alexandre Chan z Narodowego Uniwersytetu Singapurskiego (NUS). Dotąd wiadomo było, że DHEA(S) - w ten sposób łącznie określa się DHEAS i dehydroepiandrosteron (DHEA) - pomagają regulować rozwój mózgu. Należało jednak jeszcze ustalić, czy ich stężenia korelują z funkcjonowaniem poznawczym lub czy wiążą się z początkiem mózgu po chemii. Autorzy publikacji z Pharmacotherapy: The Journal of Human Pharmacology and Drug Therapy wykazali, że pacjentki z wczesnym rakiem piersi z wyższym poziomem DHEAS przed chemioterapią są w mniejszym stopniu zagrożone rozwojem chemobrain w 2 konkretnych dziedzinach: fluencji (płynności) słownej i ostrości umysłowej. Akademicy zebrali grupę 81 chorych z wczesnym rakiem piersi. W związku z chorobą miały one przejść terapię, a wcześniej nie stykały się ani z chemio-, ani z radioterapią. Badanie prowadzono w latach 2011-16 w National Cancer Centre Singapore i KK Women's and Children's Hospital. By ocenić zakres mózgu po chemii, pacjentki były ocenianie zarówno pod kątem samopostrzegania, jak i obiektywnego funkcjonowania poznawczego przed, w czasie i po chemioterapii. Kwestionariusz obejmował różne dziedziny, w tym ostrość umysłu, koncentrację, pamięć, fluencję słowną czy wielozadaniowość. Komputerowe testy neuropsychologiczne wykorzystano zaś, by ocenić prędkość przetwarzania, czas reakcji, a także pamięć i uwagę. Oprócz tego chore wypełniały serię kwestionariuszy do oceny objawów zmęczenia, lęku i związanej ze zdrowiem jakości życia. Próbki osocza zebrane przed terapią wykorzystano do oznaczenia poziomów DHEA(S). Nasze wyniki sugerują, że pacjentki z wyższym stężeniem DHEAS przed terapią są w mniejszym stopniu zagrożone rozwojem samopostrzeganego zaburzenia poznawczego. Potrzeba dalszych badań, by ocenić wpływ DHEA(S) na poszczególne domeny poznawcze i by zweryfikować nasze ustalenia na niezależnych kohortach [grupach] - podsumowuje Toh Yi Long. « powrót do artykułu

Nasze DNA jest ciągle atakowane. Zagrażają mu różne czynniki środowiskowe, np. promieniowanie, a także związki chemiczne, które wdychamy czy zjadamy. Niestabilność genomu może zaś prowadzić do zaburzeń genetycznych, a także przewlekłych chorób, np. nowotworów. Ostatnio zespół z Uniwersytetu w Tel Awiwie zauważył, że podwyższony poziom pewnego białka - ubikwiliny 4 - jest nieznanym dotąd biomarkerem niestabilności genomu. Okazało się, że ubikwilina 4 bierze udział w ochronie przed uszkodzeniami DNA, ale jej nadmiar jest szkodliwy. Kiedy poziom ubikwiliny 4 w komórkach guza rośnie, wzrasta ich podatność na niestabilność genomu, co przyspiesza rozwój nowotworu i sprawia, że staje się on lekooporny. Nowy biomarker zapewnia krytyczne informacje na temat stopnia zaawansowania nowotworów i ich wielkości, a także prawdopodobieństwa, że pacjent zareaguje na leczenie. Guzy z wysokim poziomem ubikwiliny 4 mogą być bardziej oporne na radio- i niektóre chemioterapie niż zmiany z normalnymi poziomami tego białka. Dobra wiadomość jest taka, że mogą również reagować lepiej na inne rodzaje terapii nowotworowych [...] - opowiada prof. Yossi Shiloh. Istotność podtrzymania stabilności oraz integralności genomu zademonstrowano podczas badań nad rzadkimi chorobami genetycznymi. Obecnie stabilność genomu stała się [jednak] zagadnieniem z zakresu zdrowia publicznego. Jest tyle białek zaangażowanych w odpowiedź na uszkodzenie DNA, a za każdym stoi inny gen. Geny mogą mutować na nieskończoną liczbę sposobów. Rozmaite kombinacje mutacji mogą zaś prowadzić do przewlekłych chorób, zwiększać ryzyko nowotworu, przyczyniać się do przedwczesnego starzenia itp. Stabilność genomu jest więc sprawą wszystkich ludzi - dodaje Shiloh. W 1995 r. w laboratorium Shiloha odkryto gen kodujący głównego strażnika stabilności genomu: kinazę ATM (ang. ataxia telangiectasia mutated). Białko enzymu kodowane jest przez gen ATM w locus 11q22.3. Było to ukoronowaniem wieloletnich prac nad znalezieniem genu, którego mutacja wywołuje zespół ataksja-teleangiektazja, in. zespół AT. ATM odgrywa kluczową rolę w reakcji organizmu na uszkodzenie DNA; przerwanie obu nici helisy mobilizuje rozległą sieć sygnalizacyjną. W wielu białkach zachodzą subtelne modyfikacje chemiczne, które czasowo czynią je białkami rezerwowymi i odciągają od zwykłych zadań. Stale szukamy nowych białek rezerwowych, które odpowiadają na wezwanie ATM. Nasze badanie pokazuje, że tak jak wiele innych protein, ubikwilina 4 jest modyfikowana przez ATM i przez parę godzin służy w systemie zarządzanym przez tę kinazę. Naukowcy, którzy współpracowali z prof. Dagmar Wieczorek z Instytutu Ludzkiej Genetyki na Uniwersytecie Heinricha Heinego w Düsseldorfie, wykazali też, że niedobór ubikwiliny 4 może prowadzić do innego zespołu niestabilności genomu. "Mamy nadzieję, że nasze odkrycia zapewnią nowe narzędzie do klasyfikowania guzów, formułowania prognoz i projektowania leczenia" - podsumowuje Shiloh. « powrót do artykułu

Możliwe, że już w niedalekiej przyszłości test z krwi przyspieszy postawienie diagnozy i wdrożenie leczenia u dzieci z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD). Naukowcy z Uniwersytetu Stanowego Ohio odkryli, że w porównaniu do zdrowych rówieśników, dzieci z ChAD mają w osoczu wyższy poziom białka wiążącego witaminę D (ang. Vitamin D Binding Protein, VDBP). Jak podkreśla prof. Ouliana Ziouzenkova, obecnie średni czas upływający od początku choroby do postawienia poprawnej diagnozy wynosi w przypadku dzieci aż 10 lat. Podczas badań z udziałem 36 młodych osób Amerykanie zauważyli, że u chorych na zaburzenie afektywne dwubiegunowe poziom VDBP był aż o 36% wyższy. Wyniki trzeba, oczywiście, potwierdzić w kolejnych badaniach, ale Ziouzenkova już teraz odnosi się bardzo entuzjastycznie do potencjału markera. Dziecięce zaburzenie afektywne dwubiegunowe może być bardzo trudne do odróżnienia od innych chorób, zwłaszcza u osób z pewnymi typami depresji - dodaje  prof. Barbara Gracious. Wrażliwe i specyficzne biomarkery dałyby lekarzom większą pewność w zakresie wyboru najlepszego leczenia. Skróciłyby także czas upływający do postawienia właściwej diagnozy. Autorzy publikacji z pisma Translational Psychiatry wyjaśniają, że kliniczną część pilotażowych badań przeprowadzono w Harding Hopsital. W studium wzięło udział 13 dzieci bez zaburzeń nastroju, 12 dzieci ze zdiagnozowaną ChAD oraz 11 dzieci z tzw. dużą depresją (ang. major depressive disorder, MDD). Ziouzenkova wyjaśnia, że jej zespół interesował się VDBP, bo białko to może potencjalnie odgrywać rolę w zapaleniu mózgu. Amerykanie analizowali także poziom markerów zapalnych we krwi, ale nie odkryli innych istotnych korelacji. Profesor dodaje, że przyglądanie się poziomowi witaminy D zamiast VDBP wydaje się nie mieć znaczenia diagnostycznego. Chcieliśmy się skupić na czynnikach, które mogą się wiązać z zaburzeniami nastroju na poziomie molekularnym i które będzie łatwo wykryć we krwi. « powrót do artykułu