Znajdź zawartość

Nasz język wykazuje powinowactwo do tłuszczu, co umożliwia jego wykrywanie. Osoby z różnymi wariantami genu CD36 wykazują różną wrażliwość na "tłusty" smak (Journal of Lipid Research). Ostatecznym celem jest zrozumienie, jak nasze postrzeganie tłuszczu w pokarmach może wpłynąć na to, jakie produkty/dania wybieramy i w jakich ilościach je spożywamy. W ramach omawianego studium odkryliśmy, że jedną z potencjalnych przyczyn zmienności osobniczej jest to, jak ludzie wyczuwają tłuszcz. Jak wykazano ostatnio, może być tak, że konsumując więcej tłuszczu, stajemy się na niego mniej wrażliwi i by osiągnąć satysfakcję, musimy zwiększać konsumpcję - opowiada dr Nada A. Abumrad ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu Waszyngtona w St. Louis. Amerykanie ustalili, że osoby, które wytwarzają więcej odpowiadającego za wychwyt kwasów tłuszczowych białka CD36, łatwo wyczuwają obecność tłuszczu. Okazało się, że badani produkujący najwięcej CD36 byli 8-krotnie bardziej wrażliwi, jeśli chodzi o wykrywanie tłuszczu niż osoby produkujące go o połowę mniej. W studium wzięło udział 21 ludzi ze wskaźnikiem masy ciała wynoszącym 30 lub więcej. Poproszono ich o spróbowanie roztworów z 3 kubków. Jeden zawierał niewielką ilość oleju. Pozostałe napełniono substancjami przypominającymi konsystencją olej, które w rzeczywistości nim nie były. Zadanie polegało na wytypowaniu zawartości różniącej się od reszty. Z każdym z ochotników wielokrotnie przeprowadzaliśmy ten sam 3-kubkowy test, by określić próg, przy którym identyfikuje tłuszcz w roztworze - wyjaśnia dr M. Yanina Pepino. By wyeliminować wskazówki wzrokowe i zapachowe, eksperyment przebiegał przy czerwonym świetle, a badani mieli na nosie klamerkę. Wcześniej naukowcy sądzili, że ludzie rozpoznają tłuszcz dzięki konsystencji, ale wyniki studium zespołu z Uniwersytetu Waszyngtona sugerują, że tłuszcz wpływa na język tak samo, jak substancje odpowiadające za smaki. Badania nad funkcją CD36 u ludzi poprzedziły eksperymenty na zwierzętach. Wykazały one, że gdy wyhodowano zwierzęta pozbawione działającego CD36, nie preferowały one tłustych pokarmów. Brak białka sprawiał też, że miały problemy z trawieniem tłuszczów. Uważa się, że do 20% ludzi dysponuje wariantem genu CD36 warunkującym wytwarzanie mniejszych ilości białka CD36. U zwierząt dieta oddziałuje na ilość produkowanego CD36. Jeśli u ludzi byłoby tak samo, wysokotłuszczowa dieta mogłaby prowadzić do ograniczenia produkcji CD36 i spadku wrażliwości na tłuszcz - wyjaśnia Pepino. Ilość powstającego w organizmie CD36 zależy zatem zarówno od genów, jak i od diety. Podczas testów Pepino i Abumrad podawały ludziom wolne kwasy tłuszczowe i trójglicerydy. Podczas badań na zwierzętach ustalono, że białko CD36 jest aktywowane przez kwasy tłuszczowe, ale nie przez trójglicerydy, jednak ludzie wyczuwali smak i tych, i tych. Pepino sądzi, że przyczyną jest działalność enzymu śliny lipazy, który rozkłada trójglicerydy, uwalniając kwasy tłuszczowe w momencie, gdy pokarm pozostaje jeszcze w ustach. Gdy badanym podano orlistat, lek blokujący enzymy trawienne należące do lipaz, nadal mogli oni wyczuwać kwasy tłuszczowe, ale utrudniało to detekcję trójglicerydów.

Leżenie i siedzenie sprzyjają otyłości nie tylko dlatego, że brak ruchu nie pozwala spożytkować spożywanych kalorii. Izraelscy naukowcy zauważyli właśnie, że przedłużone okresy mechanicznego naciągania zachęcają organizm do szybszego przekształcania preadipocytów w adipocyty. Poza tym w takich warunkach gromadzi się w nich o 50% więcej tłuszczu. Otyłość to coś więcej niż nierównowaga kaloryczna. Komórki reagują również na środowisko mechaniczne. Pod wpływem statycznego rozciągania komórki tłuszczowe w krótszym czasie wytwarzają większe ilości trójglicerydów - tłumaczy prof. Amit Gefen z Uniwersytetu w Tel Awiwie. Na co dzień Grefen zajmuje się badaniem przewlekłych owrzodzeń u pacjentów poruszających się na wózkach lub przykutych do łóżka. Naukowiec wiedział, że brak aktywności prowadzi do zaniku mięśni, ale analizując skany z rezonansu magnetycznego, zauważył, że z czasem tkankę mięśniową zaczynają też przerastać pasma tłuszczu. To zainspirowało badania nad wpływem obciążenia mechanicznego na rozrost tkanki tłuszczowej. Zespół stymulował preadipocyty glukozą i insuliną, by przekształcały się w komórki tłuszczowe. Później adipocyty z grupy eksperymentalnej umieszczano pojedynczo w urządzeniu do rozciągania (komórki mocowano na elastycznym substracie). Rozciąganie przez dłuższy czas miało oddawać leżenie czy siedzenie. Po 2 tygodniach naciągania w komórkach testowych znajdowało się znacznie więcej (w dodatku większych) kropli tłuszczu niż w komórkach z grupy kontrolnej. Do momentu osiągnięcia dojrzałości w tych pierwszych zgromadziło się o 50% więcej tłuszczu. Prof. uważa, że komórki na wiele sposobów wyczuwają mechaniczne obciążenie. Po raz pierwszy opisano, jak wpływa ono na ich różnicowanie. W przyszłości ekipa zamierza ustalić, jak długo można bezkarnie leżeć czy siedzieć, nim doprowadzi to do wzmożenia produkcji tłuszczu.

Dotąd uważano, że to otyłość sama w sobie stanowi czynnik ryzyka astmy. Najnowsze badania wykazały jednak, iż prawdopodobieństwo astmy oskrzelowej u dzieci wzrasta, jeśli równowaga metaboliczna zostanie zaburzona przez złą dietę albo niedobór ruchu (American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine). Nasze badania wykazały, że z rozwojem astmy w dzieciństwie mogą być związane wczesne nieprawidłowości w metabolizmie lipidów i/lub glukozy. Odkrycia sugerują także silny i bezpośredni wpływ szlaków metabolicznych na zaangażowane w patogenezę astmy mechanizmy odpornościowe, zarówno wrodzone, jak i nabyte – opowiada dr Giovanni Piedimonte z Wydziału Pediatrii Szkoły Medycznej Uniwersytetu Zachodniej Wirginii. Odkrycia Amerykanów sprawiają, że dieta i tryb życia zaczynają być postrzegane jako czynniki ryzyka astmy nawet u dzieci bez otyłości czy nawet nadwagi. Zespół przyjrzał się danym demograficznym, wskaźnikom masy ciała (BMI) i częstości występowania astmy w grupie 18 tys. dzieci w wieku od 4 do 12 lat, które brały udział w projekcie Coronary Artery Risk Detection in Appalachian Communities (CARDIAC). Specjaliści analizowali poziom trójglicerydów, wzięli też pod uwagę symptomy rogowacenia ciemnego (acanthosis nigricans, AN), a konkretnie jego formy łagodnej, związanej z otyłością i cukrzycą. Ogniska przebarwienia i brodawkujące w kolorach od brązowego po czarny pojawiają się głównie na skórze dołów podkolanowych, pachowych i łokciowych oraz na karku i szyi. Stanowią biomarker insulinooporności i hiperinsulinemii (wzrostu stężenia insuliny w surowicy). Naukowcy ustalili, że częstość występowania astmy generalnie wzrastała razem z BMI: była znacznie wyższa u dzieci z otyłością i otyłością olbrzymią niż u osób z prawidłowym wskaźnikiem masy ciała. Wydawało się jednak, że sam fakt podwyższonej wagi nie korelował z częstością astmy. Kontrolując różne zmienne, Amerykanie stwierdzili ostatecznie, że częstość występowania astmy wiąże się, niezależnie od BMI, z podwyższonym poziomem trójglicerydów i AN. Badane przez nas problemy metaboliczne mogły gmatwać szeroko upubliczniony związek epidemiologiczny między otyłością a astmą, ponieważ wysoki poziom trójglicerydów (dyslipidemia) i AN (insulinooporność) są bardzo powszechne w otyłości i zespole metabolicznym. Wszystko wskazuje na to, że dopiero po przekroczeniu pewnego progu czynniki metaboliczne zaczynają oddziaływać na proces zapalny i nadreaktywność dróg oddechowych. Piedimonte podkreśla, że aktywność fizyczna wydaje się równie ważna, co odpowiednia dieta i że subtelne zaburzenia metaboliczne prowadzące do wzrostu stężenia trójglicerydów oraz rogowacenia ciemnego są w stanie wywołać astmę nawet u dzieci z niedowagą. Dietę powinno się kontrolować nie tylko we wczesnym dzieciństwie. Dr Piedimonte zauważa bowiem, że badania na zwierzętach wykazały, że jeśli menu matki jest kaloryczne i obfituje w tłuszcze, oddziałuje to na stężenie trójglicerydów u jej potomstwa.

Dlaczego sen jest nam niezbędny i jaki jest mechanizm zmuszający nas do spania - na to pytanie nie ma wciąż zadowalającej odpowiedzi. Do wyjaśnienia zagadki snu zbliżają nas jednak kolejne badania, w tym eksperymenty na zwierzętach. Uczeni najczęściej porównują funkcjonowanie organizmów żyjących normalnie osobników z osobnikami pozbawianych snu. Ostatnie eksperymenty na muszkach owocówkach, głodzonych i pozbawianych snu, dają ciekawe wyniki, sugerując związek lipidów (rodzaju tłuszczy) a zwłaszcza trójglicerydów z potrzebą snu. Uczeni wykorzystali muszki owocowe zmodyfikowane genetycznie, które pozbawiano snu przez potrząsanie, kiedy tylko próbowały spać; część z nich była najedzona, część w czasie eksperymentu głodowała. Muszki z mutacją w genie cycle odpowiedzialnym za ich zegar biologiczny mają podniesiony poziom trójglicerydów. Okazały się one bardzo wrażliwe na deprywację senną - potrzebują odsypiać okres bezsenności, a już po dziesięciu godzinach bez snu zaczynają zdychać. Przynajmniej te najedzone, bo muszki głodne potrafiły obyć się bez snu do 28 godzin bez potrzeby odsypiania. Kiedy jednak sztucznie hamowano rozkład trójglicerydów w organizmach głodzonych owadów, powracała potrzeba snu. Podobnie ma się sprawa z muszkami posiadającymi zmienioną wersję genu brummer, mają one również wysoki poziom lipidów i potrzebują intensywnego „odsypiania" po przedłużonej aktywności, konieczność tę redukuje głodówka. Z kolei muszki z mutacją w genie Lsd2 są chudsze od zwykłych osobników i mają niski poziom lipidów. One nie potrzebują w ogóle odsypiania okresu bezsenności. We wszystkich doświadczeniach głodujące osobniki były bardziej aktywne i potrzebowały mniej snu. Wyniki eksperymentów sugerują dość wyraźnie, że senność powiązana jest z rosnącym poziomem lipidów w organizmie, w szczególności trójglicerydów. W miarę tego wzrostu zwierzęta stają się bardziej senne i ospałe. Oznaczałoby to, że zjawisko snu ma podłoże metaboliczne: głodówka spowalnia tworzenie się substancji indukujących senność. Mechanizm likwidowania senności przez uczucie głodu, zdaniem uczonych, ma podłoże ewolucyjne. W naturze osobnik głodny powinien raczej szukać pożywienia, a nie miejsca do snu, jeśli chce przeżyć. Znalezienie mechanizmu, w jaki poziom lipidów wpływa na potrzebę snu daje szansę na opracowanie skutecznych i bezpiecznych leków likwidujących bezsenność i inne dolegliwości związane ze snem. Autorzy badania to Paul Shaw neurolog na Washington University School of Medicine, St. Louis oraz Robert Greene z University of Texas: Southwestern Medical Center, Dallas i Jerome Siegel neurolog na University of California, Los Angeles.

Badanie, w którym wzięły udział hiszpańskie siostry cysterki, na co dzień abstynentki, ujawniło, że wypijanie codziennie 0,5 l piwa pomaga obniżyć poziom cholesterolu. Niecodzienny eksperyment finansowało Hiszpańskie Stowarzyszenie Wytwórców Piwa. Studium wykazało ponadto, że piwo nie musi zawierać alkoholu ani być wypijane w dużych ilościach, by korzystnie wpływało na czyjeś zdrowie. Chmiel, jeden z podstawowych składników piwa, działa naprawdę dobroczynnie, zmniejszając poziom cholesterolu i trójglicerydów — napisali w oświadczeniu naukowcy z Centrum Informacji o Piwie i Zdrowiu. Mimo uzyskanych wyników, piwo nie podbiło raczej serc zakonnic. Wybrano je do eksperymentu ze względu na prowadzony przez tryb życia: zdrowy i spokojny. Szczerze mówiąc, gdybym musiała obniżyć poziom cholesterolu lub coś takiego, piłabym je nadal, ale nie piłabym tego napoju dla niego samego, bo mi nie smakuje — skomentowała w oświadczeniu dla telewizji RTVE siostra Maria Jose. Zrobiłyśmy to dla ludzkości — wyjawiła gazecie El Pais inna zakonnica, siostra Almerinda Alvarez. A jak wyglądał schemat badań? Przez 45 dni (1,5 miesiąca) cysterki wychylały codziennie 0,5-litrowy kufel piwa. Potem zaprzestały tego na 6 miesięcy, a następnie przez 40 dni zażywały 400 mg chmielu. Jak donosi Centrum, na końcu u osób z najwyższym początkowym stężeniem cholesterolu odnotowano 6-procentowy spadek.

Regularne spożywanie dań z rukwią wodną zmniejsza ryzyko zachorowania na nowotwór. Zgodnie z badaniami naukowców z University of Ulster, warzywo to obniża liczbę uszkodzeń DNA w białych krwinkach, które uznaje się za ważny czynnik kancerogenny. Rukiew zwiększa poziom korzystnych substancji i eliminuje związki niezdrowe. Warto wspomnieć, że jest to roślina zawierająca wiele witamin (szczególnie dużo witaminy C) i sporo wapnia (70 mg/100 g). Wyciąg z niej, nazywany glikonasturcyną, podaje się przy awitaminozie. Pochodzi z Europy (polskich Karpat, Sudetów oraz Alp). Jest popularnym warzywem w Normandii. Ponoć szczególnie upodobał ją sobie Napoleon. Badania ulsterczyków sfinansowało Stowarzyszenie Rukwi Wodnej (Watercress Alliance), a ich wyniki opublikowano na łamach pisma American Journal of Clinical Nutrition. W czasie trwania eksperymentu 60 zdrowych wolontariuszy, w tym 30 palaczy, przez 8 tygodni codziennie jadło 85 gramów świeżego warzywa. Naukowcy przebadali ich przed i po wprowadzeniu zmian w diecie. Okazało się, że liczba uszkodzeń odnotowywanych w DNA białych krwinek spadła o 22,9%. Dodatkowo potrafiły się one lepiej chronić przed działaniem wolnych rodników. Kiedy wystawiano je na działanie nadtlenku wodoru (który wytwarza dużo wolnych rodników), liczba uszkodzeń była o 9,4% mniejsza od spodziewanej. We krwi wzrosły stężenia takich związków o działaniu przeciwutleniającym, jak luteina czy beta-karoten. Poziom potencjalnie niebezpiecznych dla zdrowia trójglicerydów zmalał średnio o 10%. Bardziej spektakularne efekty wdrożenia nowej diety zaobserwowano u palaczy, którzy na początku studium mieli dużo niższy niż niepalący poziom antyoksydantów. Wcześniejsze badania wykazały, że jedzenie dużych ilości warzyw kapustowatych, a więc i rukwi wodnej, zmniejsza ryzyko zachorowania na szereg nowotworów. W jednym ze studiów nad rakiem okrężnicy wykazano, iż wyciąg z rukwi zmniejsza liczbę uszkodzeń w komórkach, a także pomaga kontrolować ich wzrost i przemieszczanie się. Profesor Ian Rowland podkreśla, że badania ulsterczyków wykazały jedną ważną rzecz: można zapobiegać nowotworom, jedząc konkretne (i łatwo dostępne) warzywo. Nie jest to zjawisko obserwowane jedynie w laboratorium po zastosowaniu ekstraktu roślinnego. Uszkodzenia DNA białych krwinek to wskaźnik podatności całego organizmu na nowotwór. Wyniki potwierdzają teorię, że jedzenie rukwi jest związane ze zmniejszonym ryzykiem wystąpienia raka w różnych częściach ciała.