Znajdź zawartość

Przemoc jest jednym z podstawowych elementów ludzkiego działania i od dawna jest przedmiotem zainteresowania nauki. Uczeni z Norwegii, USA i Niemiec postanowili sprawdzić hipotezę mówiącą, że im silniejsza władza centralna i większa stratyfikacja społeczna, tym mniejszy poziom przemocy w społeczeństwie. Wykorzystali badania archeologiczne, socjologiczne, osteologiczne i filologiczne, by przyjrzeć się dwóm skandynawskim społecznościom z epoki wikingów, w czasie której Skandynawowie stali się słynni z „eksportu przemocy”. Już mitologia wikingów jest przesiąknięta przemocą. Świat został stworzony przez trzech braci, Wiliego, We i Odyna, którzy rozszarpali lodowego giganta Ymira i z jego ciała stworzyli Ziemię. Również przemocą – wielką bitwą, ragnarökiem – mają skończyć się losy znanego nam świata. Przez kilkaset lat wikingowie niepokoili łupieżczymi wyprawami całą Europę, od Anglii po Bizancjum, przez co do dzisiaj są symbolem grabieży, napaści i walki. Autorzy najnowszych badań chcieli dowiedzieć się, jak wyglądało samo społeczeństwo wikingów, patrząc na nie przez pryzmat wewnętrznej przemocy. Porównali społeczności zamieszkujące dzisiejszą Norwegię i Danię by sprawdzić, jak poziom organizacji społecznej i władzy wpływał na przemoc wewnątrz badanych grup. Na początku uczeni przyjęli hipotezę, że poziom przemocy powiązany jest z organizacją piramidy społecznej. Im jest ona bardziej stroma – a zatem im silniejsza władza centralna i większe rozwarstwienie społeczne – tym mniej przemocy. Założyli bowiem, że centralizacją władzy i rozwarstwieniem wiąże się większe ucywilizowanie stosunków społecznych. Relacje pomiędzy członkami społeczności są moderowane przez władze oraz wypracowane przez zwyczaj i prawo sposoby rozwiązywania konfliktów, a nie bazują wyłącznie na dominacji. Badacze wykorzystali cztery wskaźniki świadczące o poziomie przemocy, zagrożenia i organizacji społecznej. Badali częstotliwość urazów od broni na szkieletach, rozpowszechnienie broni w pochówkach, częstotliwość występowania, wielkość i rodzaj struktur ziemnych oraz częstotliwość występowania i typ hierarchii społecznych opisanych w tekstach. Wyniki badań wskazują, że w społeczności wikingów z Norwegii przemoc była bardziej rozpowszechniona, niż w społeczności duńskich wikingów. Świadczy o tym zarówno znacznie, jakie przypisywano noszeniu przy sobie broni – co widać w rytuałach pogrzebowych – jak i w częstotliwości oraz rodzajach urazów widocznych na szkieletach z Norwegii. Piramida społeczna na terenie dzisiejszej Danii była bardziej złożona i stroma niż w Norwegii. Obie społeczności prowadziły prace ziemne na dużą skalę, co świadczy o pewnym stopniu skoncentrowania władzy, jednak w Norwegii widoczne są ślady osłabienia władzy w epoce wikingów, a tymczasem w Danii dochodzi do jej umocnienia. W Danii widać to szczególnie w trzeciej ćwierci X wieku, podczas rządów Haralda Gormssona zw. Sinozębym. Również teksty runiczne wskazują na wyższy stopień zorganizowania społeczeństwa i władzy w Danii niż Norwegii. Ważnym elementem badań była analiza poziomu przemocy wobec kobiet. Tutaj wyniki nie były jednoznaczne. Napisy runiczne wskazują, że pozycja kobiet w Danii epoki wikingów była lepsza niż w Norwegii. Jednak z drugiej strony badania szkieletów kobiet i mężczyzn wykazały, że w Norwegii obie płci odnosiły podobne obrażenia, a stan ich zdrowia nie wskazywał na różnice. To sugeruje, że status społeczny kobiet i mężczyzn na terenie współczesnej Norwegii epoki wikingów był podobny, a podobny poziom przemocy – która jest przecież w większym stopniu wiązana z mężczyznami – wobec obu płci sugeruje, że kobiety stanowiły dla napastników równie duże zagrożenie, co mężczyźni, były więc przez nich traktowane równie brutalnie. Na tej podstawie można się domyślać podobnego statusu kobiet i mężczyzn. Badacze podkreślają, że w epoce wikingów różnice pomiędzy obiema społecznościami – które wcześniej nie były tak widoczne – stają się bardziej oczywiste. Na północy (w Norwegii) duże kurhany pojawiają się coraz częściej, ale są nie są one tak wspaniałe i wielkie, jak wcześniej. Tymczasem na południu (w Danii) kurhany i fortyfikacje są coraz większe. Szczyt tego typu aktywności przypada na rządy Haralda Gormssona, pierwszego władcy, który miał rządzić całą Danią i podbił Norwegię. W Norwegii widoczny jest też wyższy poziom przemocy w społeczeństwie oraz większy strach przed przemocą, co widać i w urazach i w powszechności broni. Uczeni odrzucają też ewentualne stwierdzenia, że poziom przemocy może mieć coś wspólnego ze składem genetycznym. Obie społeczności różnią się bowiem nieco pod tym względem. Naukowcy zauważają jednak, że w epoce przedwikińskiej różnice genetyczne były większe, poziom organizacji społecznej mniejszy, a poziom przemocy podobny. W epoce wikingów zaś dochodzi do zmniejszenia różnic genetycznych w wyniku mieszania się genów, ujawniają się większe różnice w organizacji społeczeństwa oraz władzy i to właśnie one pociągają za sobą rosnące różnice w poziomie przemocy. « powrót do artykułu

We wczesnych społecznościach rolniczych północno-zachodniej Europy przemoc była codziennością, wskazują badania brytyjsko-szwedzko-niemieckiej grupy naukowej. Naukowcy przyjrzeli się szczątkom ponad 2300 rolników ze 180 stanowisk archeologicznych z okresu pomiędzy 8000 a 4000 lat temu i zauważyli, że w przypadku ponad 10% z nich widoczne są obrażenia od broni. Wbrew rozpowszechnionemu poglądowi o pokojowej współpracy, w neolicie dochodziło do konfliktów, w których zabijano całe społeczności. Badania sugerują, że rozpowszechnienie się hodowli roślin i zwierząt i związana z tym zmiana trybu życia z łowiecko-zbierackiego na osiadły, mogły doprowadzić do sformalizowania konfliktów zbrojnych. Naukowcy przyjrzeli się szczątkom ludzkim z Danii, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii i Szwecji. Na szkieletach szukali śladów urazów, przede wszystkim zadanych w czaszkę tępym narzędziem. W ponad 10% przypadków znaleziono uszkodzenia czaszki odpowiadające wielokrotnym uderzeniom tępym narzędziem. Odkryto też obrażenia penetrujące, być może od strzał. W niektórych przypadkach obrażenia były powiązane z masowymi pochówkami, co sugeruje zniszczenie całych społeczności. Ludzkie kości do najlepsze i najbardziej wiarygodne dowody na przemoc. W ostatnich latach zaś znacznie zwiększyły się nasze możliwości odróżnienia śmiertelnych obrażeń od złamań kości, które miały miejsce po śmierci, potrafimy też odróżnić przypadkowe zranienia od napaści z bronią, mówi doktor Linda Fibiger z Uniwersytetu w Edynburgu. Naukowcy zastanawiają się też, dlaczego przemoc stała się tak powszechna w tym czasie. Ich zdaniem, najbardziej prawdopodobnym wyjaśnieniem jest zmiana stosunków ekonomicznych. Wraz z rolnictwem pojawiły się nierówności i ci, którym wiodło się gorzej zaczęli organizować napaści i dochodziło do zbiorowej przemocy, co było alternatywną strategią na odniesienie sukcesu, dodaje doktor Martin Smith z Bournemouth University. Badania zostały opisane w artykule Conflict, violence, and warfare among early farmers in Northwestern Europe. « powrót do artykułu

Ostatnie wydarzenia w USA zaskoczyły cały świat. Zajęcie budynków Kapitolu przez tłum zwolenników przegranego prezydenta jest sytuacją bezprecedensową. Jednak amerykański Kapitol nie po raz pierwszy jest świadkiem aktów przemocy. I nie chodzi tutaj wyłącznie o podpalenie Waszyngtonu przez brytyjskie oddziały w 1814 roku. O tym, jak poseł skatował senatora W kronikach Kapitolu znajdziemy liczne przypadki przemocy fizycznej, do której dochodziło pomiędzy samymi wybrańcami narodu. Do jednego z takich wydarzeń doszło 22 maja 1856 roku. Trzy dni wcześniej senator Charles Sumner, republikanin i przeciwnik niewolnictwa, wygłosił płomienną mowę dotyczącą przyjęcia do Unii stanu Kansas. W pięciogodzinnej, wygłaszanej przez dwa dni mowie „Crime against Kansas” ostro zaatakował i obraził dwóch sprzyjających niewolnictwu demokratycznych senatorów, oskarżając ich o to, że doprowadzili do przyjęcia do Unii kolejnego stanu, w którym niewolnictwo było dozwolone. Dwa dni po zakończeniu przemowy, do Senatu wszedł przedstawiciel Izby Reprezentantów Preston Brooks, towarzysz partyjny jednego z obrażonych senatorów. Zaatakował on Sumnera laską z końcówką oprawioną w metal. Krewki poseł pobił senatora do nieprzytomności. I spokojnie wyszedł nie niepokojony. Brooks zrezygnował z mandatu, szybko został ponownie wybrany i niedługo później zmarł w wieku 37 lat. Sumner powoli doszedł do zdrowia i powrócił do pracy w Senacie, gdzie pozostawał przez kolejnych 18 lat. Obaj panowie stali się bohaterami w swoich okręgach wyborczych, a wydarzenie to jeszcze bardziej zaostrzyło podziały społeczne, które z czasem doprowadziły do wojny secesyjnej. Pierwszy zamach na prezydenta Na Kapitolu doszło też do pierwszej w historii próby zabójstwa urzędującego prezydenta USA. W dniu 30 stycznia 1835 roku niejaki Richard Lawrence ukrył się za jednym z filarów Capitol Rotunda z zamiarem zabicia „króla Andrew". Gdy zjawił się prezydent Andrew Jackson, Lawrence wyszedł zza filaru, wymierzył w serce polityka i pociągnął za spust. Kapiszon odpalił, pojawił się dym, nie doszło jednak do zapłonu prochu. Lawrence został schwytany. Z powodu zaburzeń umysłowych został przez sąd uznany za niewinnego. Resztę życia spędził w zamkniętych zakładach psychiatrycznych, gdzie zmarł w 1861 roku w wieku 61 lat. Bójka zapoczątkowała pandemonium W Senacie doszło też do bójki na pięści. Miała ona miejsce 22 lutego 1902 roku, kiedy to John McLaurin, młodszy senator z Karoliny Południowej nazwał swojego starszego kolegę, Bena Tillmana, „kłamcą”. Stojący obok Tillman, niewiele myśląc, wymierzył McLaurinowi cios w podbródek. W Izbie wybuchło pandemonium, gdy członkowie Senatu próbowali rozdzielić walczących przedstawicieli Karoliny Południowej. Po dłuższej chwili to się udało, jednak nie obyło się bez siniaków wśród świadków, czytamy na stronach Senatu. W związku z tym wydarzeniem kilkanaście tygodni później Senat wprowadził do swojego regulaminu Zasadę XIX, mówiącą: Żaden senator podczas debaty nie może, pośrednio lub bezpośrednio, zarzucać innemu senatorowi lub senatorom zachowania lub motywu niegodnego senatora. Gdy poseł chwyta za broń, kończy się... żartami i oklaskami Innym dramatycznym wydarzeniem była sprzeczka pomiędzy dwoma przedstawicielami Izby Reprezentantów z Tennessee: Williamem Churchwellem i Williamem Cullomem. Spór o kwestie związane ze wspierającą niewolnictwo ustawą Kansas-Nebraska ciągnęły się od miesiąca i znalazły swą kulminację 20 czerwca 1854 roku. Gdy wydawało się, że sprawa ucichła Churchwell nagle zaatakował słownie Culloma. Ten wskoczył na ławę i zaczął wykonywać „gesty wyrażające groźby”. Wówczas Churchwell sięgnął do kieszeni. Siedzący obok Burton Craige zauważył broń i chwycił Churchwella za ramię. Następnego dnia Churchwell i Cullom przeprosili, Izba Reprezentantów zdecydowała, że nie zostaną ukarani. Po jakimś czasie, wśród żartów, śmiechu i oklasków Izba przyjęła dwie rezolucje. Jedna mówiła o usunięciu ze stanowiska posła, który wniesie na teren Izby ukrytą broń, druga zaś zobowiązywała odpowiednika polskiego dowódcy Straży Marszałkowskiej do ustawienia specjalnej szafy, w której członkowie Izby uzależnieni od noszenia ukrytej broni będą musieli ją zostawić przed wejściem na teren. Profesor Harvarda podkłada bombę Jednak nie tylko przedstawiciele narodu byli sprawcami przemocy. Dnia 2 lipca 1915 roku do recepcji Senatu wślizgnął się były wykładowca germanistyki z Uniwersytetu Harvarda, Eric Muenter, i podłożył tam trzy laski dynamitu. Muenter chciał wysadzić salę obrad Senatu, ale że była ona zamknięta, pozostawił dynamit w przylegającym pokoju, wyszedł i udał się na Union Station, gdzie kupił bilet na pociąg odjeżdżający o północy do Nowego Jorku. Do wybuchu doszło na 20 minut przed północą. Na szczęście nikt nie odniósł obrażeń. W liście opublikowanym pod fałszywym nazwiskiem w Washington Evening Star, Muenter wyjaśniał, że jego czyn był „krzykiem o zawarcie pokoju” w toczącej się właśnie wojnie światowej. Szczególnie był zły na amerykańskich finansistów, którzy wspomagali Wielką Brytanię przeciwko Niemcom, mimo iż USA były oficjalnie krajem neutralnym. Muenter przybył do Nowego Jorku rankiem po zamachu. Udał się do posiadłości finansisty J.P. Morgana, którego firma w imieniu Wielkiej Brytanii kupowała broń i inne towary w USA. Gdy J.P.Morgan otworzył drzwi, Muenter strzelił do niego i uciekł. Rany milionera okazały się powierzchowne. Profesor został schwytany i kilkanaście dni później popełnił samobójstwo w więzieniu. Legendy II wojny światowej przeciwko weteranom I wojny światowej Z I wojną światową związane są też znacznie bardziej dramatyczne wydarzenia. W 1932 roku przed siedzibą Kongresu zebrało się 25 000 weteranów I wojny światowej. Wcześniej uchwalona została ustawa, zgodnie z którą w 1945 roku mieli oni otrzymać specjalne wynagrodzenie. Jednak nadszedł Wielki Kryzys i weterani potrzebowali pieniędzy. Pod ich naciskiem Izba Reprezentantów podjęła uchwałę o wcześniejszej wypłacie wynagrodzenia, lecz Senat ją odrzucił. Demonstracja weteranów zakończyła się pokojowo, ludzie się rozeszli, jednak część weteranów rozbiła obozy w pobliżu Kapitolu. Miesiąc później, w lipcu, na miejsce przybyły uzbrojone oddziały pod dowództwem późniejszych legend II wojny światowej, generała Douglasa MacArthura, oraz majorów Dwighta Eisenhowera i George'a Pattona. Żołnierze zaczęli palić namioty weteranów i użyli przeciwko nim gazu. Zginęło kilkanaście osób. Portorykański nacjonalizm i strzały na Kapitolu Spokojnie na Kapitolu nie było też po II wojnie światowej. Dnia 1 marca 1954 roku na galerię dla publiczności znajdującą się ponad salą obrad Izby Reprezentantów weszło trzech mężczyzn i kobieta. Byli oni członkami Portorykańskiej Parii Narodowej. Stany Zjednoczone zaanektowały Porotyko w 1898 roku po wygranej wojnie z Hiszpanią. W 1952 roku ostatecznie postanowiono, że Portoryko będzie stanem stowarzyszonym z USA. Portorykańscy nacjonaliści chcieli niepodległości. Dlatego też czworo z nich weszło na galerię dla publiczności, a jako że w tym czasie procedury bezpieczeństwa były bardzo luźne, wnieśli ze sobą broń. W pewnym momencie cała czwórka otworzyła ogień do zebranych. Pięciu członków Kongresu odniosło rany, a zamachowców szybko schwytano. Bombowy sprzeciw wobec interwencji wojskowej Trzy laski dynamitu pozostawione przez niemieckiego profesora nie były jedyną bombą, jaka wybuchła na Kapitolu. W listopadzie 1983 roku w północnym skrzydle Kapitolu doszło do eksplozji. Chwilę przed wybuchem zadzwonił ktoś, kto przedstawił się jako  członek „Armed Resistance Unit” i poinformował o podłożeniu bomby w proteście przeciwko amerykańskim interwencjom w Granadzie i Libanie. Eksplozja spowodowała wyłącznie straty materialne. W jej wyniku poprawiono protokoły bezpieczeństwa. Wcześniej na teren przylegający do sali obrad Senatu mógł wejść każdy. Obecnie trzeba mieć zezwolenie, które otrzymuje się po sprawdzeniu. Śledztwo w sprawie wybuchu trwało 5 lat i zakończyło się postawieniem zarzutów sześciu podejrzanym. Członkowie ochrony giną z ręki szaleńca Niektórzy z nas pamiętają zapewne dramatyczne wydarzenia, które rozegrały się 24 lipca 1998 roku. Uzbrojony mężczyzna zabił strzegącego Kapitolu Jacoba Chestnuta i wdarł się do biura Thomasa DeLaya, odpowiedzialnego za pilnowanie dyscypliny wśród republikańskich posłów. Tam wdał się w strzelaninę z członkiem ochrony DeLaya, detektywem Gibsonem. W wyniku strzelaniny ranna została przypadkowa turystka, a Gibson zginął. Napastnik, Russell Eugene Weston, został obezwładniony. Okazało się, że cierpi na schizofrenię paranoidalną i nie może stanąć przed sądem. Obecnie przebywa w federalnym szpitalu psychiatrycznym. David Broderick – jedyny taki senator Na zakończenie warto wspomnieć o jeszcze jednym wydarzeniu, które – chociaż nie miało miejsca na Kapitolu – jest z nim związane. Senator David Broderick z Kalifornii jest jedynym posiadaczem mało zaszczytnego tytułu senatora, który zginął w pojedynku. Senator, członek Partii Demokratycznej, robił wcześniej karierę w stanowej polityce. Był liderem frakcji przeciwników niewolnictwa. Jego przyjaciel, były przewodniczący kalifornijskiego Sądu Najwyższego, David Terry, był zaś zwolennikiem niewolnictwa. Gdy Terry, z powodu swoich poglądów, przegrał wybory, uznał, że to wina Brodericka. Między przyjaciółmi doszło do ostrego konfliktu, który zakończył się pojedynkiem. I tak 13 września 1859 roku Terry i Broderick, obaj świetni strzelcy, stanęli naprzeciwko siebie u brzegów jeziora Merced pod San Francisco. Broderick miał pecha. Jego pistolet wypalił zbyt wcześnie, gdy nie skończyło się odliczanie, i kula trafiła w ziemię. Musiał więc stać wyprostowany czekając na strzał Terry'ego. Terry wystrzelił, sądząc, że zadaje powierzchowną ranę. Jednak kula przebiła prawe płuco Brodericka, który zmarł trzy dni później. Było to kolejne wydarzenie, które podzieliło amerykańską opinię publiczną i przyczyniło się do wybuchu wojny secesyjnej. « powrót do artykułu

Naukowcy przeanalizowali 5 przypadków patologicznego kanibalizmu. Stwierdzili, że bardzo ważną rolę odgrywają choroby psychiczne (schizofrenia), zaburzenia osobowości oraz parafilia. Sprawców podzielono na 2 odrębne typy. Autorzy publikacji z Journal of Forensic Science analizowali przypadki 5 mężczyzn w wieku 18-36 lat, którzy praktykowali kanibalizm. Wszyscy byli pacjentami Paul-Guiraud Hospital w Villejuif we Francji. Kanibalizm występował u Homo antecessor, neandertalczyków, a także u Homo sapiens w górnym paleolicie. W 2013 r. kilka incydentów odnotowano wśród głodujących obywateli Korei Północnej. Praktyka ta utrzymała się w pewnych współczesnych społeczeństwach. Patologiczny kanibalizm jest jednak skrajnie rzadki i dotyczy 2 typów ludzi: cierpiących na ciężką chorobę psychiczną i doświadczających ekstremalnych form parafilii. Bazując na dostępnych danych, akademicy przydzielili 5 pacjentów do jednej z 2 grup: 1) cierpiących na ciężką schizofrenię i 2) wykazujących mieszane zaburzenia osobowości z cechami sadystycznymi i psychopatycznymi związanymi z parafilią. Wszyscy mieli dysfunkcyjne dzieciństwo; doświadczyli przemocy seksualnej, fizycznej lub emocjonalnego zaniedbywania. Dwaj pacjenci z mieszanymi zaburzeniami osobowości nie przejmowali się społecznymi tabu. Wspominali, że przez lata snuli kanibalistyczne fantazje i plany. Wyzwalaczem [ich patologicznego zachowania] wydaje się poczucie poniżenia; obaj mężczyźni zaatakowali swoje ofiary w czasie, gdy cierpieli na drastyczny spadek samooceny. Kanibalizmowi towarzyszyły akty seksualne z udziałem ofiar. U 3 mężczyzn ze schizofrenią kanibalizm następował po wybuchach nagłej agresji. Wszyscy ci pacjenci zjedli części ciała swoich rodziców. Psychiatrzy stwierdzili, że w tych diadach dochodziło wcześniej do tarć emocjonalnych i wrogości. Naukowcy doszli do wniosku, że u chorych ze schizofrenią kanibalizm jest reakcją samoobronną na postrzegane zagrożenie fizyczną bądź psychiczną destrukcją (przetrwanie zależy od anihilacji lub asymilacji innych). U pacjentów z mieszanymi zaburzeniami osobowości kanibalizm wzmacnia zaś samoocenę i uwalnia napięcie; centralnymi kwestami są ego i narcyzm. Wyjątkowy akt ma pomóc w przezwyciężeniu głęboko zakorzenionych frustracji. Akademicy dodają, że ograniczeniem ich badania jest niewielka, wyłącznie męska próba. Wyniki nie muszą się więc odnosić do innych przypadków kanibalizmu. Ponadto każdy przypadek jest złożony klinicznie, dlatego wymaga dalszej analizy, która pozwala rozwikłać plątaninę czynników środowiskowych oraz indywidualnych prowadzących do kanibalizmu. « powrót do artykułu