Znajdź zawartość

Po oczyszczeniu etruskiego hełmu z IV w. p.n.e. okazało się, że wewnątrz ukryta jest krótka inskrypcja. Zabytek odkryto w 1930 r. w grobie nr 55 w nekropolii Osteria di Vulci. Później dość szybko trafił on z resztą wyposażenia na wystawę w Narodowym Muzeum Etruskim w Rzymie. Po niemal 100 latach ujawnił skrywane przez ok. 2400 lat tajemnice. Pierwsze badania z wykorzystaniem współczesnych metod archeologicznych prowadzili tu od końca lat 20. XX w. Ugo Ferraguti i Raniero Mengarelli. Przedwczesna śmierć obu naukowców sprawiła, że m.in. przez problemy związane z dokumentacją nie opublikowano wyników wykopalisk. Najważniejsze znaleziska trafiły jednak do muzeum. Ostatnio przeprowadzano digitalizację i ocenę stanu części obiektów z kolekcji Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia; zabiegi te doprowadziły do nieoczekiwanego odkrycia. Wyniki analizy inskrypcji mają się ukazać w piśmie Living Archeology. Krótki napis to dla specjalistów skarbnica informacji na temat organizacji wojskowej i ewolucji konfliktów zbrojnych z czasów, gdy Etruskowie byli znaczącą siłą Italii, a półwysep nie został jeszcze zdominowany przez Rzym. Na podstawie innych obiektów pochodzących z grobu 55 można stwierdzić, ze hełm został złożony tam w połowie IV wieku przed naszą erą. To czas gwałtownej rywalizacji pomiędzy ludami zamieszkującymi Półwysep Apeniński i najazdu Celtów, którzy w 390 roku zdobyli Rzym. Wiele wskazuje na to, że hełm powstał w Peruzji. Po dwóch stronach nitu widać napis złożony z 7 liter: HARN STE. Biorąc pod uwagę napisy na innych hełmach, umieszczone w podobnym miejscu, możemy stwierdzić, że chodzi o jeden wyraz. Ma to być odniesienie do starożytnego Aharnam (dzisiejszego Civitella d'Arna z prowincji Perugia); historyk Tytus Liwiusz wspominał o nim, mówiąc o obozie rzymskim przed bitwą pod Sentinum. Jako, że w ten sposób podpisywano uzbrojenie i broń, specjaliści uważają, że od tego mogło zostać ukute imię żołnierza. W tej chwili nie jesteśmy w stanie stwierdzić, czy wojownik, w którego grobie znaleziono hełm, był jego pierwszym posiadaczem. Równie dobrze hełm mógł zostać mu podarowany lub też był jego łupem wojennym. « powrót do artykułu

W 2014 r. inżynierowie pracowali nad zabezpieczeniem antysejsmicznym budynku z lat 50. Natknęli się na pomieszczenia wchodzące niegdyś w skład rzymskiej willi. Podczas prac archeologicznych odkryto m.in. piękne mozaiki, łacińskie inskrypcje, freski czy fragmenty misy z wizerunkiem Herkulesa. Od listopada odrestaurowana willa (Domus Aventino) ma zostać udostępniona zwiedzającym jako podziemne muzeum. Opisywane miejsce znajduje się na zboczach Awentynu. Na podstawie bogactwa zdobień [...] można powiedzieć, że willa należała do wpływowej osoby [...] - podkreśla Daniela Porro, szefowa Soprintendenza Speciale Archeologia, Belle Arti e Paesaggio di Roma. Na przestrzeni lat przechodziła prawdopodobnie z rąk do rąk. Rzym nie przestaje nas zadziwiać. To niesamowite znalezisko, perełka archeologiczna - mówi Porro. Robotnicy natrafili na ukrytą w ziemi willę, gdy pracowano nad zabezpieczeniami antysejsmicznymi podczas przekształcania starego budynku w 180 luksusowych apartamentów. Podczas 6 lat wykopalisk archeolodzy znaleźli szereg artefaktów, w tym przedmioty codziennego użytku: młotek, klucz, spinkę do włosów czy amfory do przechowywania garum - słonego sosu ze sfermentowanych ryb (podstawowego składnika wykwintnej kuchni starożytnego Rzymu). Specjaliści wspominają też o fragmentach mis z wizerunkiem Herkulesa czy Ateny. Największe wrażenie robią jednak mozaiki podłogowe. Wydaje się, że z biegiem lat budynek się zapadał. Niezwykłe jest to, że mamy 6 warstw mozaiki. Układano je na sobie między I a II w. n.e., gdy grunt się zapadał przez jamy pozostałe po wydobyciu skały - opowiada archeolog Francesco Narducci. Po sześciu próbach wyrównania podłóg [...] willę ostatecznie porzucono. Wykopaliska ujawniły 6 warstw historycznych pozostałości; datują się one na okres od VIII w. p.n.e. do III w. n.e. Archeolodzy wspominają m.in. o kamiennej wieży z VIII w. p.n.e. i murze obronnym z czasów Republiki. W przyszłym miesiącu stanowisko ma zostać udostępnione zwiedzającym. Ponieważ muzeum znajduje się pod apartamentowcem, by zapewnić mieszkańcom prywatność, będzie ono dostępne jedynie 2 dni w miesiącu. W przyszłości, aby zaspokoić rosnące zapotrzebowanie, liczba ta może wzrosnąć do 4 dni na miesiąc. Wideo wyświetlane na ścianach będą przedstawiać senatora z żoną, którzy relaksują się w otoczeniu marmurowych popiersi, stołów i innych mebli. Ma to pokazać turystom, jak willa wyglądała w czasach swojej świetności. Prace na stanowisku były prowadzone przez Soprintendenza Speciale Archeologia, Belle Arti e Paesaggio di Roma i właściciela kompleksu BNP Paribas Real Estate. « powrót do artykułu

Tekst, o którym przez wiele lat sądzono, że jest najstarszym dokumentem powiązanym z chrześcijaństwem i Jezusem, najprawdopodobniej nie ma z nimi nic wspólnego. Dokument ten to kawałek marmuru z zapisanym w grece dekretem wydanym przez niewymienionego z imienia cesarza. Władca wprowadza w nim karę śmierci za bezczeszczenie grobów i ciał zmarłych. Jako, że na podstawie analizy lingwistycznej stwierdzono, że tekst pochodzi sprzed 1900–2100 lat pojawiły się hipotezy, że nowe przepisy wydano w związku z rozpowszechnianymi przez chrześcijan informacjami o zmartwychwstaniu Chrystusa. Jeśli jednak powyższa hipoteza miałaby być prawdziwa, to marmur, na kórym spisano dekret powinien pochodzić z Bliskiego Wschodu, z obszaru, na którym dekret wprowadzono. Tymczasem nowe analizy chemiczne wykazały, że marmur pochodzi z kamieniołomu na greckiej wyspie Kos, położonej w południowo-zachodnich wybrzeży dzisiejszej Turcji. To zaś wskazuje, że dekret ma najprawdopodobniej związek ze zbeszczeszczeniem grobu i zwłok tyrana Kos Nikiasa. Nikias objął władzę na Kos po 50 roku przed naszą erą. Został obalony w latach 30. I wieku p.n.e. Wiemy, że jego ciało zostało wyciągnięte z grobu i rozczłonkowane. Zbeszczeszczenie zwłok władcy odbiło się szerokim echem. Niedługo później grecki poeta Krinagoras z Mityleny użył przykładu Nikiasa jako symbolu odwrócenia się fortuny. Autorzy najnowszych badań uważają, że dekret cesarski został wydany w reakcji na postępek mieszkańców Kos i miał on uspokoić sytuację w regionie. Jeśli mają rację to dekret został wydany przez Augusta. Jest praktycznie niemożliwe, by marmur na którym spisano edykt obowiązujący w Judei pochodził z Kos. Nasza hipoteza odnośnie Nikiasza również nie jest 100-procentowo pewna, ale to najlepsze wyjaśnienie, mówi profesor Kyle Harper z University of Oklahoma, który stał na czele grupy badawczej. Christopher Jones z Uniwersytetu Harvarda, autorytet w dziedzinie rzymskich i greckich inskrypcji, który nie brał udziało w badaniach grupy Harpera, przyznaje, że chemiczne związki wspomnianego marmuru z Kos to zupełnie nowe odkrycie. Jednak, jak zauważa Jones, nowa hipoteza wymaga odpowiedzi na kilka pytań. Otóż Nikiasz był stronnikiem Marka Antoniusza, który wraz z królową Egiptu Kleopatrą walczył w wojnie domowej przeciwko Oktawianowi – przyszłemu cesarzowi Augustowi. Wojna zakończyła się w 31 roku p.n.e. Jak zauważa Jones, nie jest jasne, dlaczego cesarz August miałby w ogóle reagować na zbeszczeszczenie zwłok kogoś, kto wspierał jego wrogów. Zagadkę tę próbuje wyjaśnić John Bodel, historyk z University of Providence. Jego zdaniem dekret Augusta mógł być reakcją na szerszy problem. Z inskrypcji i tekstów prawniczych z epoki wiemy, że dość często dochodziło wówczas do ataków na groby lokalnych skorumpowanych władców. Atak na grób Nikiasza mógł mieć szczególnie spektakularny przebieg, ale nie był niczym niezwykłym. Bodel przypomina, że Kos leży u wybrzeży Azji Mniejszej, a to właśnie stamtąd rozprzestrzeniła się praktyka bezczeszczenia grobów nielubianych władców. To m.in. dlatego wielu historyków od dawna wątpiło, czy tekst inskrypcji ma cokolwiek wspólnego z Jezusem. Autorzy najnowszych badań zidentyfikowali miejsce pochodzenia marmuru określając zawartość węgla-13 i tlenu-18. Wśród wszystkich zbadanych kamieniołomów epoki najbardziej przypominał on ten znajdujący się na Kos. Jednak, jak zauważa Robert Tykot z University of South Florida, potrzebne są dalsze badania, w tym zawartości strontu i manganu. Ponadto przestrzega, że ktoś z XIX wieku mógł mieć dostęp do marmuru z Kos oraz wiedzę, w jaki sposób tworzyć inskrypcje. Zdaniem Tykota, dopóki nie datujemy dokładnie zabytku, nie będziemy pewni, czy to nie falsyfikat. O zabytku wiemy tylko, że w 1878 roku kolekcjoner Wilhelm Froehner nabył go w Paryżu. Twierdził, że został on przysłany z Nazaretu, jednak twierdzenia tego nie jesteśmy w stanie potwierdzić. « powrót do artykułu

W Journal of Near Eastern Studies ukazał się artykuł, w którym Gianni Marchesi informuje o przetłumaczeniu niezwykłej inskrypcji z ruin miasta Karkemisz, którą wykonano za czasów władcy Asyrii, Sargona II. Inskrypcja, datowana na około 713 rok przed Chrystusem, opisuje, jak Sargon podbił, okupował i zreorganizował Karkemisz. Za Sargona II (721–705 r. p.n.e.) państwo nowoasyryjskie osiągnęło szczyt potęgi. Władca odzyskał dla Asyrii Babilonię, podbił Samarię, a część zamieszkujących ją Żydów wysiedlił do Mezopotamii i Medii. Wspomniana inskrypcja została znaleziona w 2015 roku w trzech fragmentach pochodzących z trzech różnych glinianych cylindrów. Marchesi, wykorzystując materiał referencyjny, literaturę fachową i inne gliniane tabliczki do zrekonstruowania brakujących fragmentów, odczytał w sumie 38 linii tekstu. Długość zachowanych napisów wahała się od 2/3 linii po mniej. Żadna z linii nie zachowała się w całości. Mimo to udało się odtworzyć większość oryginału, który ma olbrzymią wartość informacyjną. W przeciwieństwie do innych cylindrów Sargona, które zawierają dość standardowe inskrypcje lub rocznikowe podsumowania wydarzeń z czasów rządów tego władcy, Cylinder z Karkemisz to zupełnie nowa inskrypcja, która w wyszukanym literackim stylu odnosi się niemal wyłącznie do wydarzeń w tym nowo podbitym mieście u brzegów Eufratu, pisze Marchesi. W inskrypcji Sargon opowiada o „zdradzie”, jakiej miał się dopuścić Pirisi, hetycki król Karkemisz. Jego występek polegał na wymianie niepochlebnych opinii o Asyrii z Midasem, królem Frygii. Sargon najechał więc Karkemisz, deportował Pirisiego i jego zwolenników, zniszczył pałac, zabrał wszystkie jego dobra i włączył jego armię do swojej. Do Kerkemisz przesiedlił zaś Asyryjczyków. Inskrypcja informuje, że Sargon podczas oblężenia pozbawił Karkemisz wody, przez co lokalne mokradła wyschły. Obecnie zaś system irygacyjny jest odtwarzany, sadzone są orchidee i zakładane ogrody botaniczne. Uczyniłem zapach miasta słodszym niż zapach lasu cedrowego, stwierdza Sargon w inskrypcji. Opisana jest też ceremonia, w której Sargon otrzymuje podarunki od przedstawicieli asyryjskich prowincji i poświęca je bogom. Zaprosiłem do mego pałacu moich panów, bogów Karhuha i Kubaba, którzy zamieszkują w Karkemisz. Oferowałem im wspaniałe barany, gęsi, kaczki i ptaki latające po niebiosach, czytamy w przetłumaczonym tekście. Marchesi podkreśla, jak wiele uwagi poświęcił Karkemisz Sargon. W szczególności zaś na ceremonię inauguracyjną nowego miasta i zakładanie ogrodów botanicznych. Takie działanie są charakterystyczne dla stolic z pałacem królewskim, a nie dla lokalnej stolicy prowincji. Wspaniała przeszłość i pozycja strategiczna powodowały, że Karkemisz zasługiwało na zostanie czymś w rodzaju zachodniej stolicy Imperium Asyryjskiego. Było wspaniałym miejscem dla podkreślenia wielkości Asyrii, z którego można było kontrolować zachodnie i północno-zachodnie tereny imperium, czytamy w artykule Marchesiego. Jednak rola Karkemisz jako potencjalnej zachodniej stolicy nie utrzymała się długo. Miasto nie jest wspomniane w żadnym tekście następców Sargona. Niespodziewana śmierć Sargona w bitwie pod Tabal [Sargon II zginął próbując odzyskać zbuntowane od 711 roku Tabal, jego ciała nigdy nie odnaleziono – red.] prawdopodobnie spowodowała, że projekt nigdy nie został ukończony. Wydarzenie to negatywnie wpłynęło na przyszłość Karkemisz, które już nigdy nie cieszyło się zainteresowaniem królów Asyrii. « powrót do artykułu

W małym pomieszczeniu w Pompejach - najprawdopodobniej sypialni - odkryto szkielety 2 kobiet i 3 dzieci. Grupa szukała zapewne schronienia. Niestety, wszyscy zginęli przygnieceni dachem, pod wpływem wysokich temperatur spływu piroklastycznego albo połączenia jednego z drugim. Uciekinierzy znajdowali się w domu, gdzie niedawno natrafiono na inskrypcję, która pomogła w ustaleniu, że Wezuwiusz zniszczył Pompeje później niż dotychczas sądzono. Drzwi pomieszczenia próbowano zablokować meblem - łóżkiem bądź sofą. Prof. Massimo Osanna, archeolog, który od paru lat sprawuje nadzór nad pozostałościami zniszczonego w 79 r. przez Wezuwiusz miasta, stwierdził, że znalezisko jest szokujące, ale bardzo ważne dla historii. Podkreślił, że szkielety pozostały nienaruszone, mimo że miejsce splądrowano kilkaset lat temu. Archeolodzy wspominają o rabusiach, bo nieopodal szkieletów znaleziono XVII-wieczną monetę (oficjalne wykopaliska rozpoczęły się dopiero w 1748 r.). Ludzie ci pozostawili po sobie także inne "pamiątki" w postaci śladów kopania. « powrót do artykułu

Przez setki lat sądzono, że erupcja Wezuwiusza i zniszczenie Pompejów miały miejsce 24 sierpnia 79 roku. Odnaleziona właśnie inskrypcja sugeruje, że nastąpiło to dwa miesiące później. Włoski minister kultury mówi o wyjątkowym odkryciu. Ustalenie dany wybuchu wulkanu wydawało się banalnie proste. Dysponujemy bowiem relacją naocznego świadka, Pliniusza Młodszego, pisarza i prawnika, który w liście do historyka Tacyta opisywał te wydarzenia i śmierć swojego słynnego dziadka, Pliniusza Starszego. W liście Pliniusz wymienia datę, 24 sierpnia. Teraz jednak w Pompejach odkryto napis węglem, wykonany prawdopodobnie przez robotnika odnawiającego dom. Mowa jest tam o 16. dniu przed kalendami listopadowymi, czyli o 17 października. Jako, że węgiel jest nietrwałym materiałem, można z całą stanowczością stwierdzić, że napis taki nie mógłby przetrwać długo. Zachował się tylko dlatego, że wkrótce został przykryty materiałem z wybuchu wulkanu. Powstał on więc 17 października 79 roku, a zatem miasto jeszcze wówczas istniało. Napis ten to dowód, że do wybuchu Wezuwiusza doszło później, niż sądzimy. Najprawdopodobniej 24 października. Od dawna zresztą pojawiały się spekulacje, że Wezuwiusz wybuchł później niż w sierpniu, gdyż w ruinach Pompejów odkryto jesienne owoce oraz piecyki do ogrzewania. Powstaje zatem pytanie, czy Pliniusz Młodszy się pomylił? List do Tacyta pisał on 20 lat po zniszczeniu Pompejów. Do czasów dzisiejszych nie przetrwała żadna wczesna kopia. Tekst krążył w postaci odpisów i tłumaczeń wykonywanych w kolejnych wiekach. W różnych kopiach znajdowały się różne daty wybuchu wulkanu, a ich rozpiętość rozciągała się od sierpnia po listopad. Powszechnie przyjęto, że erupcja Wezuwiusza nastąpiła 24 sierpnia. Najwyraźniej zatem zawiodła krytyka tekstu, a badań nie ułatwiał fakt, że pomiędzy zagładą Pompejów a czasami współczesnymi używano różnych kalendarzy. « powrót do artykułu