Jump to content
Forum Kopalni Wiedzy
Sign in to follow this  
KopalniaWiedzy.pl

Archeolodzy na tropie kompletnie zachowanej osady sprzed prawie 2 tys. lat

Recommended Posts

Pola uprawne wraz z miedzami, zagrody, zabudowania, a nawet drogi, czyli kompletnie zachowany układ przestrzenny starożytnej osady sprzed blisko 2 tys. lat odkryli archeolodzy w Borach Tucholskich. To unikat w skali całej Europy - podkreślają autorzy odkrycia.

Teren Borów Tucholskich na pograniczu woj. kujawsko-pomorskiego i woj. pomorskiego porasta gęsty las. Jest to jeden z obszarów najsłabiej poznanych pod względem archeologicznym w Polsce.

Jeśli chodzi o badania, był to teren dziewiczy. Wielkim zaskoczeniem okazało się odkrycie tam nie tyle pojedynczego elementu dawnej osady, co również jej otoczenia: otaczających zabudowania pól, zagród czy łączących je traktów - opowiada PAP doktorant w Instytucie Archeologii UMK w Toruniu Mateusz Sosnowski. Badania w Borach Tucholskich prowadzi wspólnie z Jerzym Czerńcem, doktorantem w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN w Warszawie.

Pozostałości pochodzą z pierwszych wieków naszej ery - ocenili badacze.

Dlaczego znaleziska są unikatowe? Jak wyjaśnia Sosnowski, archeolodzy zazwyczaj odkrywają zaledwie pojedyncze elementy osad, bądź innych konstrukcji, pozostałych po aktywności dawnych ludzi. Odkrycia takie zdarzają się np. w czasie budowy domów czy dróg, gdy wykopaliska mają charakter ratowniczy. Badana jest wówczas ograniczona, dość mała powierzchnia. Nie ma również wtedy możliwości, aby sprawdzić szerzej - czy w okolicy, w promieniu kilkudziesięciu czy kilkuset metrów nie znajdują się inne, równie ciekawe ślady z tego samego okresu.

Tu mamy całkiem inną sytuację: namierzyliśmy nieznane ślady dawnego zasiedlenia Borów Tucholskich. Nie chodzi o jeden dom czy fragment osady. Mamy tu całe osiedle wraz z jej gospodarczym otoczeniem w postaci pól czy pastwisk, gdzie wszystkie elementy pochodzą z jednego okresu. To unikat! - podkreśla Sosnowski.

Archeolodzy przypominają, że dawne wsie czy cmentarze, po upływie setek lat, nierzadko przepadały bez śladu, kiedy zostały zaorane lub zabudowane.

Wiele wskazuje na to, że po opuszczeniu osady przez jej mieszkańców w pierwszych wiekach naszej ery, pozostała ona nietknięta. Dlatego jej potencjał, związany z możliwością dalszych odkryć w ramach badań wykopaliskowych, można porównać do słynnej osady biskupińskiej - zauważa archeolog.

Na ślad osady archeolodzy wpadli dzięki lotniczemu skanowaniu laserowemu (ALS), coraz częściej stosowanemu przez archeologów. W ramach projektu mającego na celu utworzenie m.in. systemu przeciwpowodziowego objęto nim powierzchnię całej Polski. ALS pozwala bardzo dokładnie poznać ukształtowanie terenu - nawet, gdy porasta go gęsty las, a różnice w wysokości nie są widoczne gołym okiem. Tak właśnie jest w przypadku Borów Tucholskich.

W ostatnich latach w całej Polsce archeolodzy namierzyli - zwłaszcza w obrębie lasów - dziesiątki nieznanych wcześniej kurhanów, grodzisk i innych konstrukcji sprzed tysięcy lat. Do rzadkości należy jednak odkrycie nienaruszonych reliktów dawnych pól uprawnych, pochodzących sprzed ponad tysiąca. W ten sposób, od samego początku prowadzenia badań uzyskaliśmy szerszą perspektywę i poznaliśmy plan dawnej osady - podkreślają naukowcy.

Wiek osady archeolodzy potwierdzili dzięki wykopaliskom, w czasie których natknęli się m.in. na fragmenty naczyń ceramicznych, pochodzące z pierwszych wieków naszej ery.

Na podstawie skanowania laserowego trudno określić, jak wyglądały domostwa. Wiadomo natomiast, że osada otoczona jest polami uprawnymi i wiedzie do niej droga, widoczna na laserowych zobrazowaniach.

Osada wraz z przylegającymi do niej polami zajmuje ponad 170 ha powierzchni. Widoczny jest dokładny układ pól, miedze, a nawet pojedyncze niwy. "Widać zatem, że na poszczególnych polach mogli gospodarowali różni właściciele - mówi archeolog.

Jak dodaje, pola są zaskakująco regularne. Ich kształt przywodzi na myśl system prowadzenia gospodarki trójpolowej, znany w Polsce dopiero z czasów średniowiecza. Czy stosowano go już kilkaset lat wcześniej? Mamy nadzieję, że nasze badania przyniosą odpowiedź i na to pytanie - dodaje naukowiec.

Z analiz specjalistycznych wynika, że na polach uprawiano m.in. żyto. Ówcześni mieszkańcy okolicy założyli pola uprawne tylko tam, gdzie znajdowały się bardziej żyzne gleby płowe. Nie uprawiali tymczasem piasków sandrowych. Wykorzystali po prostu "wyspę" w postaci lepszych ziem, co świadczy, że doskonale znali się na rolnictwie - podkreśla Sosnowski.


« powrót do artykułu

Share this post


Link to post
Share on other sites

"Archeolodzy na tropie kompletnie zachowanej osady sprzed prawie 2 tys. lat". Pewnie jeszcze ogień w piecach nie wygasł, a chleb nie spleśniał :D

 

Share this post


Link to post
Share on other sites

Create an account or sign in to comment

You need to be a member in order to leave a comment

Create an account

Sign up for a new account in our community. It's easy!

Register a new account

Sign in

Already have an account? Sign in here.

Sign In Now
Sign in to follow this  

  • Similar Content

    • By KopalniaWiedzy.pl
      We Wdeckim Parku Krajobrazowym (woj. kujawsko-pomorskie) odkryto najprawdopodobniej rzadki nóż bojowy, który pochodzi ze Skandynawii i ma ponad 1200 lat. Wiosną archeolodzy szukali w okolicach Gródka śladów bitwy sprzed ponad 900 lat. Jak powiedział w wywiadzie udzielonym Agnieszce Kępce z Gazety Wyborczej Mateusz Sosnowski, na miejscu zespół spotkała jednak niespodzianka, bo choć znaleziono przedmiot będący bronią, długi nóż bojowy, [...] okazało się, że z bitwą Władysława I Hermana ma raczej mało wspólnego, ponieważ prawdopodobnie jest o jakieś 250 lat starszy.
      Analiza tekstu "Kroniki polskiej" i topografii terenu
      W swojej kronice Gall Anonim donosił o wydarzeniach z 5 kwietnia 1091 roku. Zgodnie z relacją, wracając z łupami i niezliczonymi rzeszami jeńców z wyprawy wojennej na Pomorze, książę Władysław I Herman miał przy brodzie nad Bdą (Wdą), w pobliżu grodu Drzu (Drzycim), stoczyć w przeddzień Niedzieli Palmowej bitwę z Pomorzanami. Przeanalizowaliśmy tekst źródłowy, jak i ukształtowanie terenu oraz układ szlaków komunikacyjnych, i na tej podstawie stwierdziliśmy, że ta bitwa mogła być stoczona przy Gródku.
      Zagadkowy przedmiot
      Po odkryciu archeolodzy poprosili o opinię dr. Piotra Pranke z Katedry Historii Skandynawii i Europy Środkowo-Wschodniej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. Stwierdził on, że zagadkowy przedmiot, w przypadku którego sama głownia mierzy 80 cm, może być bardzo rzadkim, pochodzącym z połowy VIII w. n.e. norweskim langsaksem.
      Sosnowski, który koordynuje prace z ramienia Wdeckiego Parku Krajobrazowego, powiedział Nauce w Polsce, że opisywana broń jest, niestety, "luźnym" znaleziskiem. Mimo że leżała na głębokości ponad 50 cm, wykop archeologiczny nie ukazał żadnych nawarstwień kulturowych (nie można zatem mówić o szerszym kontekście znaleziska).
      Langsaks z Wdeckiego Parku Krajobrazowego zachował się świetnie. Zgięta jest jedynie końcówka głowni. Wstępne oględziny sugerują, że zgięcie nie powstało wskutek tego, co działo się z bronią po porzuceniu. Odkrywcom zabytku zależy, by po konserwacji, jaką obecnie przechodzi, langsaks stał się dostępny dla publiczności.
      Podobny egzemplarz z Haukeli w Norwegii
      Najbardziej podobny do wdeckiego egzemplarza jest długi nóż bojowy, odkryty w 2015 r. w Haukeli w Norwegii. Polscy archeolodzy doszli do takiego wniosku dzięki Josteinowi Aksdalowi, który konserwował znalezisko z Norwegii. Warto dodać, że tamta broń, znaleziona przypadkowo przez odpoczywającego turystę, była tak świetnie zachowana, że wg Aksadla, wystarczyło dodać rękojeść i wypolerować metal, by dało się jej używać współcześnie. Długość głowni - 77 cm - sugerowała, że pochodzi ona z 750-800 r. n.e.
      Wiele wskazuje, że polskie znalezisko też ma tyle lat. Zamierzamy przeprowadzić szczegółowe badania metalograficzne, które być może pozwolą nam na uzyskanie dodatkowej wiedzy na temat tego unikatowego egzemplarza broni - mówi Sosnowski.
      Skandynawskie ślady w Borach Tucholskich
      Dzięki analizie danych z LIDAR-u archeolodzy namierzyli w okolicach Osia na terenie Wdeckiego Parku Krajobrazowego osadę sprzed ok. 1800 lat. Jak sami przyznają, w trwających od 4 lat badaniach przełomowy był ostatni rok. Udało się bowiem wykazać, że osadę mogli zamieszkiwać ludzie z Półwyspu Skandynawskiego. Zespół natrafił bowiem na żelazny miecz tkacki, który służył do pracy na krośnie. O ile na terenie Polski przedmioty takie były wykonywane z drewna, ewentualnie kości, o tyle przede wszystkim na terenie Norwegii używano mieczy tkackich z żelaza. Mamy więc pierwszy taki przedmiot znaleziony w tej części Europy. Do tej pory odkrywano je w Skandynawii, na Wyspach Brytyjskich, czyli tam, gdzie jak wszyscy wiemy, wyprawiali się później wikingowie. Nasz jest, póki co, jedyny w środkowej części Europy. Dlatego jest unikatowy. To przedmiot codziennego użytku, raczej nie handlowano takimi rzeczami, ponieważ trzeba było mieć konkretną wiedzę na temat ich używania. Musiał przyjść razem z ludźmi, którzy wiedzieli, jak go konkretnie używać. To dowód na to, że mamy w Borach Tucholskich do czynienia z osadnictwem, a nie z wymianą handlową - ujawnił Kępce Sosnowski.
      Oprócz miecza tkackiego znaleziono kamień szlifierski, na którym widać ślady po szlifowaniu miecza. Kolejnym ważnym przedmiotem jest gliniany przęślik z bogatymi zdobieniami, najprawdopodobniej runami. Udało się zidentyfikować 2 znaki, będące odpowiednikami liter A i H z naszego alfabetu.
      W drugiej połowie przyszłego miesiąca archeolodzy będą prowadzić wykopaliska w osadzie. Jak podkreśla Sosnowski, zespół stara się konsultować wyniki ze specjalistami z zagranicy.
      Poza skandynawskim pochodzeniem osada i langsaks nie mają ze sobą nic wspólnego. Miejsca ich znalezienia dzieli kilkanaście kilometrów. Poza tym nóż jest datowany na połowę VIII w., zaś osada na maksymalnie IV/V w.

      « powrót do artykułu
  • Recently Browsing   0 members

    No registered users viewing this page.

×
×
  • Create New...