Znajdź zawartość

Najnowsze badania wskazują, że dinozaury były prawdopodobnie wczesnymi, jeśli nie pierwszymi zwierzęcymi żywicielami owadów z rzędu Phthiraptera, do których należą np. wszy. Kevin Johnson, ornitolog z Illinois Natural History Survey, wykorzystał skamieniałości i dane molekularne, by prześledzić ewolucję wszy i ich gospodarzy. Znalazł mocne dowody na to, że przodkowie wszy pasożytujących dziś na ptakach i ssakach zaczęli się różnicować jeszcze przed wymieraniem kredowym, które miało miejsce ok. 65 mln lat temu. Wyniki studium wspierają pomysł [i doniesienia autorów najnowszych badań genetycznych], że główne grupy ptaków i ssaków istniały przed wyginięciem dinozaurów. Jeśli były wszy, gdzieś w pobliżu musieli się kręcić ich żywiciele. Naukowcy stale próbują zrozumieć czynniki, które doprowadziły do powstania dzisiejszej różnorodności ptaków i ssaków. Jedna z teorii głosi, że wyginięcie dinozaurów wspomogło wczesne etapy różnicowania i ekspansji ptaków i ssaków (proces zwany radiacją ewolucyjną), dając im dostęp do nowych terytoriów i habitatów. Bazując na dowodach związanych z wszami, można jednak stwierdzić, że radiacja ssaków i ptaków już trwała, gdy olbrzymie gady wymierały. Czemu naukowcy tak bardzo skupili się na Phthiraptera? Ponieważ ściśle dopasowują się do metod obronnych gospodarza. Trichodectidae, które kiedyś nazywano wszołami, mają np. rowki na szczycie głowy. Pasują one idealnie do pojedynczego pasma włosów. Podchodząc w ten sposób żywiciela, owady unikają co prawda usunięcia, ale i mają niewielkie szanse na zmianę rodzaju żywego lokum. Wskutek tego historia ewolucyjna żywicieli i pasożytów mocno się ze sobą splata. Johnson i Vincent Smith sporządzili częściowe drzewo filogenetyczne Phthiraptera, porównując sekwencje DNA 69 współczesnych linii. Wszy są jak żywe skamieniałości. W tych pasożytach znajduje się zapis naszej przeszłości, dlatego rekonstruując ich historię ewolucyjną [zmiany w sekwencji genów, które się akumulują i pozwalają na określenie przybliżonego czasu wyewoluowania spokrewnionych grup organizmów], da się [...] również odtworzyć historię gospodarzy- przekonuje Smith. Amerykanie wykorzystali skamieniałości wszy, ptaków i ssaków do wytyczenia punktów czasowych na drzewie rodowym. Datowanie skamieniałości przeprowadzano w oparciu o wiek formacji geologicznych, w obrębie których zostały znalezione. Nasze analizy wskazują, że zarówno ptasie, jak i ssacze wszy zaczęły się różnicować przed wymieraniem kredowym. Biorąc pod uwagę, jak bardzo Phthiraptera są rozpowszechnione wśród ptaków, a do pewnego stopnia także wśród ssaków, prawdopodobnie i przed milionami lat występowały u wielu gospodarzy, w tym dinozaurów - podsumowuje Johnson.

Wyniki badań naukowców z University of Alberta wskazują, że skamieniała kość udowa hadrozaura (Hadrosaurus), którą znaleziono w Nowym Meksyku, ma 64,8 mln lat. Oznacza to, że wbrew temu, co dotąd sądzono, niektóre nielatające dinozaury przeżyły wymieranie kredowe sprzed 65,5-66 mln lat i występowały na Ziemi jeszcze co najmniej 700 tys. lat po tym feralnym wydarzeniu. Pracami zespołu kierował Larry Heaman z Wydziału Nauk o Ziemi i Atmosferze. Zespół posłużył się radiodatowaniem uranowo-ołowiowym (ang. U-PB dating), bazującym na zjawisku rozpadu promieniotwórczego. Za pomocą lasera oddzielano kawałki skamieniałości, które następnie poddawano analizie izotopowej. Ustalono wiek kości, pojawiły się też podejrzenia odnośnie do pokarmu (roślin), którym żywił się hadrozaur. W żywych kościach znajduje się niewiele uranu, ale w trakcie fosylizacji – trwającej zazwyczaj poniżej 1000 lat – zawartość uranu w kośćcu wzrasta. Po zakończeniu procesu fosylizacji rozpoczyna się przemiana uranu w ołów w ramach aktynowego szeregu promieniotwórczego. W dużym skrócie ilość stabilnego ołowiu 207Pb pozwoliła wyliczyć bezwzględny wiek kości udowej hadrozaura. Obecnie paleontolodzy wyznaczają wiek skamieniałości dinozaurów, stosując tzw. relatywną chronologię. Wiek obiektu określa się przez odniesienie do wieku osadów, w którym go znaleziono. Można też wykorzystać metodę zawężania przedziału czasowego przez wiek warstw znajdujących się powyżej i poniżej horyzontu wyznaczonego przez lokalizację skamieniałości. Ponieważ jednak dokładne określenie wieku warstw skał osadowych nastręcza niekiedy sporych trudności, ze zrozumiałych powodów błędy wkradają się też do oceny wieku samych skamieniałości. Problemem jest działanie przez miliony lat czynników geologicznych i środowiskowych. Erozja mogła przecież spowodować migrację kości z oryginalnej warstwy. Heaman uważa, że choć rzeczywiście uderzenie asteroidy doprowadziło prawdopodobnie do wymierania kredowego, niewykluczone, że miejscami roślinność ocalała. Należy też wziąć pod uwagę hipotezę o przetrwaniu jaj hadrozaurów.