Znajdź zawartość

Po 24 latach zakończył się najdłużej trwający projekt konserwatorski brytyjskiego National Trust. Do Długiej Galerii Hardwick Hall w hrabstwie Derbyshire powrócił ostatni, trzynasty, panel z XVI-wiecznego zestawu arrasów przedstawiających historię biblijnego Gedeona. Projekt kosztował 1,7 mln funtów. Oczyszczenie i konserwacja każdego z paneli trwała ponad 2 lata. Zestaw arrasów, mający łącznie długość ponad 70 m i wysokość niemal 6 m, należał do Elizabeth Cavendish, jednej z najbogatszych kobiet swoich czasów i przyjaciółki królowej Elżbiety I. Arrasy z żywotem Gedeona, postaci opisanej w Księdze Sędziów, są największym zachowanym zestawem arrasów w Wielkiej Brytanii. Elizabeth Cavendish kupiła go w 1592 r. Arrasy powstały ok. 1578 r. w regionie Oudenaarde (dzisiejsza Belgia) dla sir Christophera Hattona (1540-91), lorda kanclerza Anglii. Powieszono je w Długiej Galerii w Holdenby House w Northamptonshire. Po śmierci lorda tkaniny sprzedano Elizabeth Cavendish za zawrotną sumę 326 funtów 15 szylingów i 9 pensów. Jak podkreślono w komunikacie National Trust, to największy i najbardziej kosztowny zakup dla domu, jakiego dokonała hrabina. Herb Hattona został zakryty herbem nowej właścicielki. Zestaw znajdował się w Długiej Galerii od momentu zawieszenia pod koniec XVI w. [...] W odróżnieniu od wielu innych ozdobnych tkanin, arrasów tych nie przeniesiono do innego domu ani nie rozdzielono czy nie pocięto - podkreśla kuratorka Emma Slocombe. Jako jedna z najbogatszych kobiet w Anglii, planując zabiegi dekoratorskie, hrabina myślała o tym, jaki przekaz dotyczący siebie i swojego pochodzenia uda jej się w ten sposób uzyskać [...] - dodała specjalistka. Konserwacja każdej z tkanin z zestawu trwała ponad 2 lata. Podobnie jak w przypadku poprzednich 12, trzynasty panel odkurzono, usuwając luźne włókna, zabrudzenia, pył i sadzę. Przed wysłaniem do Belgii do specjalistycznego czyszczenia na mokro przeprowadzono szczegółową dokumentację. Podczas zabiegów konserwatorsko-restauratorskich za pomocą ręcznie farbowanej nici uzupełniono ubytki, a także poprawiono wygląd obszarów naprawianych w XX w. Podczas uzupełniania ubytków zadbano, by z jednej strony uzyskać pożądany efekt, a z drugiej, by przyszłe pokolenia konserwatorów z łatwością mogły odróżnić współczesne nici od oryginału. Ważnym etapem było także wzmocnienie struktury panelu. Wyliczono, że w ciągu 24 lat nad zestawem pracowało 30 konserwatorów. By zachować ciągłość poczynań, cały czas prowadzono precyzyjne zapiski, np. zachowywano notatki dotyczące składu barwników. Gdy lata mijały, wypracowywano sposoby na ułatwienie różnych działań i doskonalono wykorzystywane wcześniej metody. Nasze prace konserwatorskie zabezpieczają przyszłość arrasów na co najmniej 100 lat - podsumowuje konserwatorka tkanin Yoko Hanegreefs. « powrót do artykułu

Muzeum Archeologiczne w Poznaniu przeprowadziło konserwację cennego zbioru szklanych negatywów fotograficznych. Od kwietnia ub.r. zakonserwowano ich aż 860. Płyty znajdują się w zasobach archiwum naukowego instytucji. Dokumentują archeologię wielkopolską okresu międzywojennego. Jak podkreślono w komunikacie prasowym, zilustrowane zostały na nich m.in. rozmaite odkrycia archeologiczne, badania wykopaliskowe, a także organizowane wówczas, nierzadko w terenie, wystawy zabytków. Na zdjęciach nie zabrakło też znanych osobistości ze świata polityki, nauki i kultury. Choć negatywy przechowywano w opakowaniach, były one zakurzone i zabrudzone. Ludzie, którzy kiedyś z nich korzystali, pozostawili też tłuste odciski palców. Niezbędne zabiegi pozwoliły zabezpieczyć kolekcję przed postępującym zniszczeniem i przygotowały grunt do jej dalszej digitalizacji. Dzięki niej możliwe będzie szersze udostępnienie zbioru do rozmaitych celów naukowych i popularyzatorskich, nie tylko w zakresie archeologii, ale również w dziedzinie historii sztuki czy historii fotografii - podało Muzeum. Prace konserwatorskie przeprowadzili Krzysztof Dudek i Jerzy Gabryszewski - obaj są dyplomowanymi konserwatorami i restauratorami dzieł sztuki, specjalizującymi się w konserwacji fotografii. Projekt stanowił kontynuację prac rozpoczętych w Muzeum w 2009 r. Przeprowadzono wtedy konserwację najstarszych klisz szklanych ze zbiorów. W sumie kolekcja składa się z 3 tys. obiektów, które powstały do roku 1939. Dotąd zakonserwowano ponad 1800 z nich. Warto zaznaczyć, że niektóre negatywy pochodzą nawet z XIX w. « powrót do artykułu

Zakończył się 2. etap prac konserwatorskich przy polichromowanym barokowym stropie na plebanii w Brzeźnicy (woj. lubuskie). Przeprowadzone 5 lat temu z funduszy Lubuskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków badania wykazały, że to bardzo cenne znalezisko. Jak podkreśliła we wpisie LWKZ Agnieszka Kirkor-Skowron, ukryty pod wtórnym sufitem malowany, belkowy strop przetrwał do naszych czasów nie tylko w kompletnej, nieprzekształconej formie, ale również w bardzo dobrym stanie. Analogiczny strop z sąsiedniego - reprezentacyjnego - pomieszczenia został, niestety, zamalowany farbą olejną. Wstępne badania pokazały, że polichromia zachowała się prawdopodobnie jedynie szczątkowo. Plebanię wzniesiono w 1676 r. Opisywany strop znajduje się na jej drugiej kondygnacji, w pomieszczeniu zlokalizowanym w południowo-wschodnim narożniku. Zarówno belki stropowe, o dekoracyjnie wyprofilowanych krawędziach, jak i wypełnienie z szerokich, wsuwanych desek udekorowano bogatą florystyczną polichromią z motywami akantu, rozet i girland - wyjaśniono w poście. W tym roku stropem zajął się zespół Bartosza Anusiaka z Torunia. Uzupełniono ubytki w drewnie i warstwie malarskiej. Konserwatorzy zabezpieczyli też polichromię werniksem. Dzięki zidentyfikowaniu barwników charakterystycznych dla baroku potwierdzono XVII-w. datowanie obiektu. « powrót do artykułu

W związku z kompleksowym remontem wnętrza pobernardyńskiego kościoła Nawrócenia św. Pawła w Lublinie zdemontowano wyposażenie, w tym stalle. Okazało się, że w tych ostatnich pod kilkoma warstwami farby znajdują się XVII-wieczne malowidła. Dzięki usunięciu olejnych przemalowań udało się odsłonić pierwotną manierystyczną kolorystykę drewnianych elementów, a także obrazy w stallach, które były w całości zamalowane. Już wstępny etap prac ujawnia kunszt artystyczny przedstawień malarskich i ich obramienia - podkreślono we wpisie Lubelskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków na Facebooku. Obrazy namalowano na desce. Są to przedstawienia portretowe świętych, zakonników oraz dostojników kościelnych. Proboszcz parafii pw. Nawrócenia św. Pawła, ks. Cezary Kowalski, wyjaśnił RMF-owi, że na malowidłach widnieją mnisi, papieże i prawdopodobnie miejscowi bernardyni, w tym tutejszy przeor czy profesor szkoły teologicznej. Obrazy zostały wprawione w stalle. Przez to zawężeniu uległa pierwotna kompozycja. Przy czym starano się dostosować mocowanie obrazów od odwrocia w taki sposób, aby była widoczna kompozycja pełnopostaciowa, stąd np. przesłonięcie fragmentów atrybutów, części ciała, tła itp. - napisano na FB. Jak tłumaczy prowadzący prace konserwatorskie Paweł Sadlej z firmy Croaton, w trakcie eksploatacji zmieniano umiejscowienie płycin z malowidłami (przemieszczano je w zapleckach); potwierdza to korekta podpisów przedstawień. Stopień zachowania poszczególnych elementów jest zróżnicowany. Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków, z którego budżetu został dofinansowany I etap prac, podkreśla, że istotne będzie rozpoznanie ikonograficzne przedstawień świętych. « powrót do artykułu

Naukowcy z Uniwersytetu Warszawskiego i Muzeum Narodowego w Warszawie opracowali nową metodę renowacji obrazów na płótnie. Stworzony przez nich nanokompozytowy organożel usuwa z płótna masę woskowo-żywiczną stosowaną powszechnie podczas konserwacji dzieł sztuki od XIX wieku do początku wieku XXI. Wzmacniała ona zabytki, jednak powodowała utratę oryginalnych barw. Obecnie na całym świecie mamy dziesiątki tysięcy obrazów, których kolory – z powodu działań konserwatorskich – odbiegają od oryginału. W przeszłości wiele obrazów przeszło zabiegi konserwatorskie polegające na naklejeniu na odwrocie warstwy nowego materiału.  Na tył obrazu nakładano podgrzaną masę woskowo-żywiczną, którą przyklejano warstwę wzmacniającą płótno. Po ostygnięciu nowa warstwa na trwałe wiązała się z oryginalnym płótnem. Jednak wraz z upływem czasu wosk negatywnie wpływał na oryginalne kolory dzieła. Na obrazach pojawiały się przyciemnienia, stłumienia barw, dochodziło do łagodzenia kontrastów, pojawiała się ciemnożółta dominanta. Taki sposób postępowania z obrazami popularny był w Europie północnej i środkowej oraz Ameryce Południowej. Opracowany przez polskich ekspertów organożel zawiera specjalną mieszaninę rozpuszczalników, które rozpuszczają i usuwają masę woskowo-żywiczną. Nie narusza przy tym innych warstw obrazu. Organożel ma świetne właściwości mechaniczne. Jest dość miękki i rozciągliwy, można go rozciągać do kilkuset procent, a po niewielkim dociśnięciu dobrze dopasowuje się do podłoża, co ułatwia oczyszczanie. Najpierw w warunkach laboratoryjnych syntezujemy arkusz hydrożelu, a następnie wymieniamy wodę na opracowaną mieszaninę rozpuszczalników. Po odpowiednim przygotowaniu obrazu do renowacji, czyli po zdjęciu z niego nowszej warstwy przyklejonego płótna, na oryginalne płótno obrazu od jego spodniej strony nakładamy nasz wynalazek – płat organożelu. To wystarczy, by w wyniku procesów fizycznych praktycznie cała masa woskowo-żywiczna została usunięta z oryginalnego płótna. Jest ona dosłownie wchłaniana przez organożel i dzieje się to dosłownie w ciągu piętnastu, dwudziestu minut. Cała operacja jest bezpieczna dla dzieła sztuki, jak i konserwatora. Nie ma ryzyka, by organożel w jakikolwiek sposób przykleił się i zanieczyścił płótno. Nie ma też mowy o przesiękach rozpuszczalników do obrazu, ponieważ są one unieruchomione przez matrycę żelu, wyjaśnia współtwórca żelu, doktor habilitowany Marcin Karbarz z Wydziału Chemii UW. Organożel został już przetestowany w praktyce. Jego działaniu najpierw poddano obraz z prywatnej kolekcji. Przeprowadzony eksperyment przeszedł moje najśmielsze oczekiwania. W sposób bezinwazyjny udało się usunąć stary wosk z oryginalnej warstwy płótna, dzięki czemu obraz odzyskał swoje dawne barwy, kontrasty i światłocienie. Zachęceni tym wynikiem wykonaliśmy drugi test, tym razem we współpracy z prof. Joanną Czernichowską z Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Rezultaty eksperymentu są dokładnie te same, jak w przypadku dzieła z mojej kolekcji, cieszy się doktor Elżbieta Pilecka-Pietrusińska z Muzeum Narodowego w Warszawie. Polski wynalazek może zrewolucjonizować konserwację malarstwa. Obecnie nie istnieje równie szybka, bezpieczna i bezinwazyjna metoda oczyszczania obrazów z wosku. Stosowane do dziś metody renowacji obrazów nie są doskonałe i powodują, że praca konserwatorów bywa szkodliwa dla zdrowia. W przypadku usuwania wosku z oryginalnych płócien stosowane do tej pory rozpuszczalniki są płynne, a ich opary silnie toksyczne. Przewaga naszego wynalazku polega na tym, że rozpuszczalniki są uwięzione w organożelu, co ogranicza ich parowanie i penetrację w głąb obrazu, wyjaśnia doktor Pilecka-Pietrusińska. « powrót do artykułu

Podczas konserwacji Księgi gruntowej wsi Remenów z 1786 r. pracownicy Biblioteki Uniwersytetu Łódzkiego (BUŁ) odkryli w oprawie 2 listy gończe z okresu zaborów i nuty (rękopis z fragmentami partytury). Jak wyjaśniono, wzmacnianie opraw dodatkowymi kartami - makulaturą - było częstym zabiegiem w dawnym introligatorstwie. Pierwszy list wystawiono w 1786 r. we Lwowie. Poszukiwano 3 drukarzy z Pragi, którzy zostawiwszy znaczne długi, y popełniwszy wiele złego uciekli. Opisy 34-, 25- i 24-latka są bardzo szczegółowe. Dowiadujemy się z nich, jak mężczyźni wyglądali (np. „małego wzrostu, chuderlawy, iasno brunatnych włosów, blondynowych brwi” czy „średniego, krępego wzrostu, ciemno rudawych włosów, takowych brwi, y pełney okrągłey czerwoney twarzy”), czy i ewentualnie jakie mieli cechy szczególne („dla lepszego rozpoznania iego to dodaie się iż ma prawą rękę krótszą iak lewą”) oraz w co byli ubrani („nosi niebieską kapotę i kaftanik, czarne spodnie białe, niciane pończochy, y trzewiki, cielęce boty, biały okrągły kapelusz, z szaremi brzegami, mały woreczek na włosy, y krótko strzyżony tupet”). Poszukiwani mogli się podszywać pod prawdziwych drukarzy. Jak wytłumaczono w komunikacie prasowym UŁ, wskazuje na to pojawiające się w liście nazwisko „Prohaska”, które faktycznie należało do rodziny zajmującej się drukarstwem na przełomie XVIII i XIX wieku. Za pośrednictwem 2. listu (również wystawionego we Lwowie w 1786 r.) poszukiwano Łukasza Zubrzyckiego, który w czerwcu uciekł "o godzinie siodmey wieczorem" z więzienia. Zbieg miał 19 lat, był miernego wzrostu, "czarnych włosów, twarzy okrągłey". Nosił białą chłopską suknię i proste buty. Oba listy wydrukowano także po niemiecku. W wyniku I zaboru Lwów znalazł się w zaborze austriackim, obowiązywał tam więc austriacki podział administracyjny. Całą Galicję podzielono na cyrkuły, a poddawana renowacji przez specjalistów z Pracowni Konserwacji Książki BUŁ księga gruntowa dotyczy jednej wsi – Remenowa – z cyrkułu żółkiewskiego. Rejestr ma 128 kart i został spisany w 2 językach: polskim i niemieckim. « powrót do artykułu

Późnogotycki obraz z Matką Boską z Dzieciątkiem w towarzystwie św. Marcina i św. Urbana, papieża, wrócił po konserwacji do parafii św. Marcina w Pisarzowicach. Dzieło powstało na początku XVI w. w krakowskiej pracowni anonimowego Mistrza Rodziny Marii. Jego konserwacją zajmowali się specjaliści z Krakowa. Konieczne było uzupełnienie złoceń, a także naprawienie warstwy malarskiej lica i podobrazia. Jest to obraz w typie Sacra Conversazione (Święta rozmowa). W sztukach plastycznych to przedstawienie tronującej lub stojącej Marii z Dzieciątkiem w otoczeniu świętych. Zespołem pracującym przy tablicy datowanej na lata 1510-1520 kierował prof. Jarosław Adamowicz, dziekan Wydziału Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. To on w ostatnim czasie m.in. nadzorował prace przy konserwacji ołtarza Wita Stwosza w kościele Mariackim w Krakowie. Jednocześnie profesor jest najlepszym w Polsce znawcą dzieł, które powstały w warsztacie anonimowego malarza, nazywanego przez historyków sztuki Mistrzem Rodziny Marii [...] - wyjaśnia ks. dr Szymon Tracz, diecezjalny konserwator zabytków i sztuki sakralnej diecezji bielsko-żywieckiej. Obraz namalowano na 5 lipowych deskach. Dzięki zdjęciu rentgenowskiemu wiadomo, które deski są do dnia dzisiejszego pierwotnie sklejone, a które rozłączono i później zbito gwoździami. Na trzech krawędziach zachowało się oryginalne fazowanie. Od czwartej krawędzi (dolnej) odcięto natomiast ok. 3 cm. Na odwrocie widać ślady narzędzi (topora, piły i struga). Pomocnicy mistrza obrobili nimi deski. Ponieważ nie wykorzystano drewna zbyt dobrej jakości, podobrazie się wygięło. Z tego względu w czasie konserwacji zastosowano stabilizujące rozwiązanie przypominające rybią ość. Oprócz tego uzupełniono kanały wyżłobione przez drewnojady. Dawna środkowa część tryptyku została gruntownie przemalowana przed 1748 rokiem, a później na przełomie XIX i XX wieku, kiedy domalowano dwójkę świętych karmelitańskich adorujących Madonnę. Obraz został uratowany z płonącego drewnianego kościoła w Pisarzowicach pod koniec lat 60. XX wieku. W latach 1969-1971 konserwatorki Krystyna Sokół-Gujda i Janina Strużyńska ściągnęły późniejsze przemalowania, odsłaniając pierwotną formę późnogotyckiego dzieła. Niestety, zdejmując przemalowania, utracono żywość barw i detale. Najbardziej ucierpiała twarz św. Marcina. Zrekonstruowano ją na podstawie podobnych fizjonomii malowanych przez Mistrza Rodziny Marii. Najlepiej zachowały się postaci Marii i Dzieciątka. W obrazie uzupełniono także złocenia reliefowego tła utworzonego ze stylizowanych splotów liści akantu, nimby świętych postaci oraz papieską tiarę i ferulę u św. Urbana - opowiada ks. dr Tracz. W tablicy zachwyca pięknie malowana twarz Madonny, pełna liryzmu i uduchowienia, oraz postać Dzieciątka. Niezwykle precyzyjnie namalowano złociste kosmyki włosów u obu postaci oraz brwi, które układają się w charakterystyczną jodełkę. Ciekawie przedstawia się także elegancki strój św. Marcina w modnym późnośredniowiecznym berecie oraz pełne dostojeństwa pontyfikalne szaty św. Urbana - dodaje historyk sztuki. « powrót do artykułu

Dział Oręża Muzeum Narodowego we Wrocławiu (MNW) posiada bardzo interesującą kolekcję wojskowej broni palnej z XIX w. Na pierwszy rzut oka jeden z obiektów przeznaczonych do konserwacji, austriacki karabin model Lorenz 1854 [z zamkiem kapiszonowym], niczym szczególnym nie różnił się od innych stojących obok na stojaku w magazynie. Wojskowy, surowy, pokryty patyną. Jak się jednak okazało, ten egzemplarz był wyjątkowy – od 160 lat naładowany. Aby odpalić taki system broni, potrzebny jest kapiszon (rodzaj spłonki) nakładany na rurkę zwaną kominkiem. Przed oczyszczeniem broni konieczne było jej rozbrojenie. Nie udało rozładować się karabinu od wylotu lufy, bo jest to broń odprzodowa. Odkręciłem więc tył lufy, zwany korkiem z warkoczem, wysypałem proch i wyciągnąłem pocisk. Co ciekawe, po upływie 160 lat proch był nadal funkcjonalny i zdatny do użycia. Wyciągnięty pocisk to regulaminowy Lorenz [...] - tłumaczy Mariusz Wierchowski, starszy renowator w Pracowni Metali MNW. Wojenne i powojenne losy obiektu Wierchowski przedstawił prawdopodobną historię obiektu. W 1866 r. wybuchła wojna prusko-austriacka (niem. Preußisch-Deutscher Krieg). Zwycięstwo odniosły w niej wojska prusko-włoskie; działania wojenne skończyły się pokojem w Pradze, podpisanym 23 sierpnia 1866 r. Co istotne, rok 1866 był najprawdopodobniej ostatnim rokiem, kiedy to armia austriacka powszechnie wykorzystywała przestarzałą już broń odprzodową. Prusacy posługiwali się już wówczas karabinami odtylcowymi Dreyse, nowoczesną bronią strzelającą aż 5-krotnie szybciej. Gdy wojska austriackie zostały rozbrojone, wyposażenie wojskowe trafiło zapewne do magazynów. Przestarzała broń przeleżała tam wiele lat, a po skreśleniu ze stanu trafiła do jakiegoś niemieckiego muzeum. Karabin Lorenz i jego następcy Karabin Lorenz został skonstruowany w 1854 r. przez Josefa Lorenza (1814-79). Był w tym okresie najnowocześniejszym karabinem odprzodowym w Europie. Wyróżniał się małym kalibrem – 13,9 mm, dużą prędkością wylotową pocisku – 373 m/s i bardzo dobrą celnością - pisze Wierchowski. Ostatecznie Lorenz przegrał konkurencję z nowocześniejszymi konstrukcjami broni iglicowej odtylcowej. Szybkostrzelność i możliwość ładowania broni w pozycji leżącej okazały się ważniejsze od celności. Josef Wänzl opracował projekt modernizacji Lorenzów (odpowiednio przebudowane karabiny Lorenza miały być rozwiązaniem tymczasowym). « powrót do artykułu

Podczas konserwacji ceramicznej XVIII-w. figurki Andromedy ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu z wnętrza zabytku wypadł papierowy rulonik zaklejony z obu stron kropelką wosku. Karteczkę rozwinięto w Pracowni Konserwacji Papieru i Skóry. Okazało się, że zawierała ona dane restauratora i datę prowadzonych uprzednio prac. Napis ołówkiem głosił: "Reparatur Januar 1913 Paul Starke Dresden Bürgerweise 6". Jak podkreśliła Małgorzata Slawiczek-Altman, główna konserwatorka w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, rzadko zdarza się, aby wykonawca zostawiał swoją "wizytówkę". Wcześniejsze prace konserwatorskie są przeważnie anonimowe. Możemy jedynie umiejscowić je w czasie, analizując użyte do naprawy materiały i zastosowane metody. Andromeda w sztuce W mitologii greckiej za rodziców Andromedy uznawano Cefeusza i Kasjopeję. Kasjopeja chełpiła się, że jej córka jest piękniejsza od Nereid. Nimfy poprosiły więc, by Posjedon ukarał królową za pychę. Koniec końców na kraj został zesłany potwór morski Ketos. Gdy Cefeusz udał się do wyroczni Amona w oazie Siwa, ta zażądała wydania na ofiarę Andromedy; królewna została przykuta do skały i zostawiona na pożarcie. Warto podkreślić, że motyw ten często wykorzystywano w sztuce. W kompozycji z Muzeum Narodowego we Wrocławiu Andromeda jest przykuta nie do drzewa, lecz do stylizowanej formy drzewa. Slawiczek-Altman wyjaśnia, że takie przedstawienie występuje już w starożytności. Figurka powstała w manufakturze fajansów w Prószkowie. Jest datowana na XVIII w., a konkretnie na lata 1769-83. Andromeda powtarza układ Prometeusza, który był również produkowany w manufakturze prószkowskiej. Jest niemal jego lustrzanym odbiciem. W obu przypadkach podstawę stanowi pień drzewa o obciętych konarach. Przykute postaci wyginają się z wyciągniętą w górę jedną ręką i ugiętą nogą, stojąc w kontrapoście. Konserwacja z niespodzianką w tle Figurkę trzeba było poddać pracom konserwatorskim; krawędzie były obtłuczone, widoczne też były uzupełnienia masy ceramicznej z wykruszeniami. Pożółkłe kity i retusze wyraźnie odcinały się od białej powierzchni ceramiki. Najpierw wykonano dokumentację fotograficzną, potem figurkę wstępnie oczyszczono z kurzu za pomocą miękkiego pędzla. Konserwatorzy zajmujący się rozklejaniem elementów pnia drzewa zauważyli, że do wypełnienia pustej przestrzeni pod masą kitu użyto waty bawełnianej. Po jej wyjęciu wypadł wspomniany na początku rulonik. Gdy usunięto kity i retusze oraz odłączono elementy klejone, przyszedł czas na umycie - powierzchnię figurki oczyszczono wodą demineralizowaną i mydłem niejonowym. Następnie wykonano sklejenia, uzupełnienia ubytków i rekonstrukcję brakujących elementów, m.in. kajdan i ogniw łańcuchów. Na koniec wykonano retusze uzupełnień farbami do ceramiki i szkła na zimno. Odnowioną figurkę można podziwiać na wystawie stałej "Sztuka śląska XVI-XIX w.". « powrót do artykułu

Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Katowicach poinformował, że w połowie lutego do pracowni konserwatorskiej wyruszyła mierząca 4 na 4 m zasłona wielkopostna z wyposażenia kościoła pw. św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Łodygowicach (pow. żywiecki). Zasłona łodygowicka powstała w 1842 r. Jest dziełem Antoniego Krząstkiewicza i jego syna Wincentego, co potwierdza inskrypcja. Jest to widoczne również na samej zasłonie - jedne sceny są malowane lepiej, a inne słabiej. Zasłona wielkopostna z Łodygowic Jak wyjaśnia ks. dr Szymon Tracz, diecezjalny konserwator zabytków i sztuki sakralnej diecezji bielsko-żywieckiej, przewodniczący Diecezjalnej Komisji Architektury i Sztuki Sakralnej Diecezji Bielsko-Żywieckiej, malowaną na płótnie zasłonę spuszczano spod stropu pomiędzy barokowe retabulum i odsunięty od nastawy ołtarz z bogato dekorowanym tabernakulum. Na awersie w układzie ramowym w centrum umieszczono scenę ukrzyżowania Chrystusa. Po jej bokach w dolnej strefie przedstawiono modlitwę w Ogrójcu i zdradę Judasza, a wyżej stawianie krzyża i zdjęcie z krzyża. Ponad kwaterą centralną namalowano ostatnią wieczerzę flankowaną przez pokutującego św. Piotra i pokutującą św. Marię Magdalenę. Rewers zasłony zdobi wizerunek krzyża z narzędziami męki Pańskiej (arma Christi) - powiedział cytowany przez portal Diecezji historyk sztuki. Pochodzenie zwyczaju i zachowane zasłony Niegdyś tego typu obiekty były wykorzystywane w liturgii wielkopostnej. Dziś wyszły z użycia, dlatego tylko niektóre świątynie mogą się poszczycić zachowanymi zasłonami. Kurtyny niszczono albo naciągano na blejtramy i oprawiano jak obrazy. Wg zachowanych z XI w. wzmianek w kronikach i regułach klasztornych, zwyczaj najpierw wprowadzili opaci w swoich zgromadzeniach, a dopiero później kościoły parafialne. Jak podkreśliła w przesłanym nam mailu Lucyna Borczuch, przewodniczka oprowadzająca po kościele w Orawce, współautorka wydanej właśnie książki pt. "Sacrum na płótnie malowane", nie wiemy jeszcze na pewno, ile takich tkanin zachowało się w Polsce. Ja znam 17 sztuk w 10 miejscowościach położonych w trzech województwach. Najstarsza tkanina znajduje się w Orawce (Pieta pod krzyżem, 1676), największa w Jasienicy Rosielnej (ma ponad 28,6 m2 powierzchni). Mianem kurtyn można określić płótna z Orawki, Jasienicy Rosielnej i Łodygowic. Pozostałe zasłony wielkopostne mają poniżej 6 m2 powierzchni. Używane zgodnie z przeznaczeniem są w Orawce, Jasienicy Rosielnej i od zeszłego roku w Łopusznej. Czekamy na Łodygowice. W tym roku [zasłony] wiszą już w Jasienicy i Łopusznej, w Orawce stosowane są od wigilii 5. niedzieli wielkiego postu - dodaje regionalistka i edukatorka dziedzictwa kulturowego Orawy. Najstarsza wzmianka o zasłonie wielkopostnej pochodzi z 895 r. z klasztoru St. Gallen, a na obecnym terytorium Polski pochodzi z kręgu wrocławskiego klasztoru kanoników regularnych reguły św. Augustyna na Piasku we Wrocławiu. Doktor Piotr Szukiel wyjaśnił naszej redakcji, iż w Kronice opatów klasztoru NMP na Piasku znajduje się informacja, że w 1395 roku opat Mikołaj ufundował zasłonę wielkopostną. A wzmianki o jej użyciu znajdujemy w Liber ordinarius tego klasztoru z roku 1440. W połowie XV wieku w źródłach śląskich pojawiają się bardzo liczne wzmianki o używaniu zasłon wielkopostnych. Początkowo zasłony takie wieszano, by oddzielić grzesznika od sacrum, później zaś, żeby uświadomić niepiśmiennym wiernym, że trwa wielki post i powinno się wejść na drogę pokuty. Ołtarze, obrazy i figury przysłaniano, by ułatwić skupienie na przeżywaniu męki Pańskiej. We wczesnym średniowieczu stosowano płótno białe lub fioletowe, czasem zdobione kosztownym haftem. Od XV wieku zaczęto je malować, by nadać im również charakter dydaktyczny - wyjaśniała Borczuch w 2018 r. w wypowiedzi dla Gościa.pl. W liście przekazanym Kopalni Wiedzy ks. dr Tracz informuje, że zasłony postne zrodziły się w średniowieczu, kiedy na początku wielkiego postu zasłaniano ołtarz płótnem zdobionym symbolami męki i śmierci Chrystusa. Oficjalne ten zwyczaj wszedł do liturgii za sprawą Mszału potrydenckiego (1570), ale sobór nakazywał zasłanianie "od nieszporów pierwszej niedzieli pasyjnej krzyży i obrazów", a nie całego ołtarza i nie od początku wielkiego postu. W Polsce zasłona postna jest po raz pierwszy wzmiankowana w "Rytuale piotrkowskim", Kraków 1647. Zasłona ta była symbolem żalu i pokuty, jakim grzesznik oddawać się powinien, aby mu wolno było znowu podnieść oczy do majestatu Boskiego, którego oblicze nieprawościami swymi niejako przysłonił. Wyobrażała także poniżenie Chrystusa zakrywającego chwałę Bóstwa Jego [...], ażeby w zmartwychwstanie na kształt zasłony przedarte objawiły ukrytą za nimi jasność i moc Boga Wcielonego (Encyklopedia kościelna, t. XX, Warszawa 1894, s. 489). W Polsce do Soboru Watykańskiego II zasłony były używane od 5. niedzieli wielkiego postu (Niedzieli Pasyjnej) do Wielkiego Piątku. Zgodnie ze świadectwami, takie zasłony istniały w różnych parafiach. Jak już wspominaliśmy, później wiele z nich uległo zniszczeniu lub spaleniu - np. w Grojcu koło Oświęcimia. Te, które się zachowały, po konserwacji dla lepszej prezentacji najczęściej oprawiono jako obrazy - tak się stało w przypadku zasłony ze Starego Bielska i Skoczowa czy 3 zasłon w Polance Wielkiej. Konserwacja tkaniny łodygowickiej Ks. Tracz, dyrektor Muzeum Diecezjalnego w Bielsku-Białej, zaznacza, że z racji na bogaty program ikonograficzny oraz rzadkość zachowania łodygowicka zasłona jawi się jako obiekt wyjątkowy. Niestety, na przestrzeni lat kolory straciły swoją intensywność, płótno zostało pogięte i poplamione, a miejscami przedarte. Konserwacja stała się więc koniecznością... Zasłona postna z Łodygowic jest poddawana konserwacji w ramach realizacji projektu "Beskidzkie Muzeum Sakralnej Architektury Drewnianej Diecezji Bielsko-Żywieckiej - udostępnienie dziedzictwa kulturowego Podbeskidzia poprzez nadanie nowych funkcji kulturalnych drewnianym obiektom zabytkowym". Konserwację przeprowadzi konserwator dzieł sztuki Aneta Krawczyk-Wróbel. Zgodnie z zamierzeniem, prace powinny zakończyć się na koniec wielkiego postu w bieżącym roku. Odnowiony kalendarz liturgiczny po Soborze Watykańskim II mocą Listu okólnego Kongregacji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów o przygotowaniu i obchodzeniu świat paschalnych z 1988 r. postanowił zachować zwyczaj zasłaniania krzyży i obrazów od 5. niedzieli wielkiego postu do Wielkiego Piątku. Dlatego po konserwacji łodygowicka zasłona będzie używana w takim właśnie czasie. Garść faktów... Antoni Krząstkiewicz (także Chrząstkiewicz, Chrząsckiewicz, Krząsckiewicz) malował głównie obrazy do kościołów i kaplic Żywiecczyzny. Jego twórczość miała charakter zbliżony do sztuki ludowej. Część prac, w tym zasłonę z Łodygowic, zrealizował z synem. Kościół św. Apostołów Szymona i Judy Tadeusza w Łodygowicach należy do największych kościołów drewnianych w Beskidach; znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej Województwa Śląskiego w pętli beskidzkiej. Obecnie jest poddawany pracom konserwatorskim i robotom budowlanym. Wg WUOZ w Katowicach, zakres prac obejmie: remont elewacji i schodów wejściowych oraz wymianę gontowego pokrycia dachowego, opłaszczowania hełmu wieży i remont instalacji odgromowej kościoła. Temat kurtyn wielkopostnych przybliża książka "Sacrum na płótnie malowane". Wydały ją Stowarzyszenie Rozwoju Orawy w Jabłonce i Księgarnia Akademicka w Krakowie. Jej autorkami są prof. nadzwyczajna Instytutu Kultury Uniwersytetu Jagiellońskiego Ewa Kocój, Maria Borczuch-Białkowska, absolwentka kulturoznawstwa na Wydziale Humanistycznym Akademii Górniczo-Hutniczej, oraz Lucyna Borczuch, przewodniczka w Orawce. « powrót do artykułu

Podczas ostatniego lockdownu rozpoczęto poprzedzające Pesach prace konserwacyjne nad Ścianą Płaczu. Wypełniając szczeliny, specjaliści posługują się strzykawkami. Zachowują ostrożność, by nie zaszkodzić ekosystemowi roślin i ptaków, który się tu utworzył. Jak napisano na profilu Izraelskiej Służby Starożytności (Israel Antiquites Authority) na Facebooku, każdego roku przed świętem Pesach i dniami Jamim Noraim inżynierowie z Western Wall Heritage Foundation i konserwatorzy z IAA przeprowadzają przegląd części muru przyległej do placu Ściany Zachodniej (Ściany Płaczu). Choć w tym roku, w cieniu pandemii COVID-19, ludzie coraz częściej "odwiedzają" Ścianę Płaczu zdalnie, z wyprzedzeniem przygotowujemy się do powrotu odwiedzających. Western Wall Heritage Foundation robi wszystko, co w jej mocy, by zachować starożytne kamienie w dobrym stanie, tak by zapewnić bezpieczeństwo wiernym i turystom. Jak podkreśla Yossi Vaknin, główny konserwator IAA w rejonie Ściany Płaczu, licząca 2000 lat ściana podlega naturalnemu wietrzeniu, dlatego jest wzmacniana. Przeprowadzane 2 razy do roku rutynowe inspekcje pozwalają nam monitorować stan poszczególnych kamieni. Dysponujemy identyfikatorem dla wszystkich [...] kamieni przy placu [...]. Nasza ostatnia kontrola pokazała, że trzeba się zająć zewnętrzną warstwą paru głazów. Vaknin dodaje, że prowadzone prace nie mają inwazyjnego charakteru. Nie wiercimy, ale delikatnie nastrzykujemy [...] pęknięcia i szczeliny.  Wykorzystujemy bazujący na wapieniu zaczyn cementowy. Specjaliści podkreślają, że za sporą część wietrzenia odpowiada unikatowy ekosystem Ściany Płaczu. W kamieniach zakorzeniło się wiele roślin - głównie kapary cierniste [...] czy lulki złote (Hyoscyamus aureus). Poza tym gniazdują tu różne ptaki, w tym jerzyki zwyczajne, które przybywają co roku i [...] gołębie. Prace konserwacyjne są prowadzone w taki sposób, by zagwarantować zarówno zachowanie ekosystemu, jak i stabilność kamieni. Gazeta Times of Israel przypomina, że w 2004 r. duży fragment kamienia ze Ściany Płaczu spadł na plac, lekko raniąc uczestnika obchodów Jom Kipur. Miało to być wynikiem procesów zachodzących w związku działalnością ptaków, które wtykają w szpary metalowe obiekty. « powrót do artykułu

Pod koniec grudnia Muzeum Narodowe w Warszawie (MNW) poinformowało o zakończeniu projektu Zachowanie unikatowego atlasu geograficznego "Speculum orbis terrae" (Zwierciadło kręgu ziemskiego). W jego trakcie przeprowadzono konserwację i digitalizację atlasu sprzed ponad 400 lat. Cyfrowa kopia jest dostępna on-line w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej. Wysokiej jakości cyfrowa kopia atlasu z kolekcji MNW będzie bez wątpienia wielkim ułatwieniem w pracy dla badaczy z całego świata. Wg kierowniczki projektu Pauliny Miś, starodruk wyróżnia się piękną szatą edytorską i graficzną, która nawiązuje do najlepszych wzorów książki renesansowej. Każdą z dwóch części dzieła pierwotnie otwierały efektowne, alegoryczne strony tytułowe – w egzemplarzu MNW zachowała się jedna [brakuje frontispisu do cz. 1.]. Tom ma oryginalną oprawę z epoki, wykonaną z barwionej na czerwono skóry z licznymi tłoczeniami. Brzegi kart są złocone i dodatkowo ozdobione cyzelowanym ornamentem. Wszystkie elementy graficzne oraz ilustracje, mapy i tablice pokolorowano ręcznie, zapewne jeszcze w XVI lub na początku XVII wieku. Wiadomo, że ten cenny starodruk trafił do muzeum po II wojnie światowej. Niestety, nie przetrwały żadne świadectwa nt. wcześniejszych właścicieli. Egzemplarz ze zbiorów MNW jest przykładem drugiego (ostatniego) wydania z 1593 roku. W zbiorach polskich znajduje się jeszcze jeden egzemplarz atlasu – przechowywany w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku [on również pochodzi z 1593 r.]. Ten z MNW jest jednak lepiej zachowany: brakuje [w nim] tylko sześciu map, podczas gdy w tym z Włocławka aż 42. Muzeum podkreśla, że digitalizacja atlasu była bardzo wymagająca. Nasi konserwatorzy odradzili używanie szyby do prostowania kart, aby nie uszkodzić warstwy malarskiej (mapy ręcznie pokolorowano w epoce) i klejenia grzbietu. Przy tak grubych księgach jest to nie lada wyzwanie, bo z pofalowanych kart uzyskuje się równie pofalowany obraz. Atlas skanowano w półotwarciu; oprawa była podparta pod kątem prostym, a każdą stronę kopiowano pojedynczo. A jeśli mapę odbito na sąsiednich stronach, to należało i tak zrobić ujęcie całości. Muzealnicy dodają, że jak przystało na "Zwierciadło kręgu ziemskiego", księga jest naprawdę duża. Zamknięta mierzy 45,8x31,2x6 cm. Nic więc dziwnego, że przy skanowaniu trzeba było wykonać sporo ostrożnych manewrów. Na szczęście się udało i do Internetu trafiła 4. cyfrowa kopia dzieła Gerada i Cornelisa de Jodów (pozostałe 3 znajdują się w zbiorach Staats-und Stadtbibliothek w Augsburgu, Stanford Libraries i w Bibliotheque Nationale de France). Jak wcześniej wspominaliśmy, skany atlasu można oglądać w Mazowieckiej Bibliotece Cyfrowej. Za jej pośrednictwem są one również dostępne w wyszukiwarce Federacji Bibliotek Cyfrowych, Europeanie czy Karlsruher VirtuellerKatalog. Egzemplarz z Włocławka zdigitalizowano co prawda w 2009 r., ale cyfrowa kopia jest udostępniana wyłącznie na miejscu, w bibliotece muzeum. Specjaliści tłumaczą, że dość często publikowane są pojedyncze mapy z atlasu. Co nastręczyło najwięcej problemów podczas konserwacji? Anna Szlasa-Byczek wymienia zniszczoną konstrukcję falców, czyli pasków, do których przyklejono mapy. Wyzwaniem było także oddzielenie fragmentów warstwy malarskiej od sąsiedniej strony. Trzeba je było odkleić i umieścić we właściwym miejscu. Poza tym konserwatorzy zajęli się oprawą starodruku. Powstało też pudło ochronne, w którym atlas będzie przechowywany. Po stanie atlasu znać było jego sędziwy wiek: brudny, przebarwiony, kruchy i łamliwy papier w wielu miejscach uległ przedarciu. Cześć kart wypadała, miała pozadzierane, pozagniatane i przedarte krawędzie oraz ubytki. W partiach kolorowanych widoczne były przebarwienia wywołane zmianami w pigmentach, do których wykonania użyto związków miedziowych. Celem konserwacji było przygotowanie atlasu do digitalizacji oraz umożliwienie jego przyszłych ekspozycji w przestrzeniach muzealnych. Zdecydowano, że atlas nie będzie rozszywany, aby zachować wyciśnięty wzór na brzegu kart. Historia atlasu jest bardzo ciekawa. Na jej podstawie można by nakręcić trzymający w napięciu film. W 1570 r. w Antwerpii ukazał się "Theatrum orbis terrarum" Abrahama Orteliusa; był to pierwszy nowożytny atlas świata. W owym czasie nad swoim dziełem "Speculum orbis terrae (terrarum)" pracował również Gerard de Jode. Ponieważ Ortelius uznawał de Jodego za groźnego konkurenta, próbował opóźnić publikację jego atlasu (utrudniał np. uzyskanie pozwoleń kościelnych). Koniec końców dzieło de Jodego ukazało się w 1578 r. Jak można się domyślić, w międzyczasie atlas Orteliusa zdążył już zdominować rynek. Zapewne próbą przełamania tego monopolu było przygotowanie drugiej, poszerzonej edycji "Speculum...", opublikowanej w 1593 r. przez syna Gerarda, Cornelisa. W atlasie znalazło się więcej map. Poszczególne części otwierały zaprojektowane na nowo frontispisy (strony tytułowe). Na uwagę zasługują także tablice zamieszczone w części drugiej, na których ukazano księstwa, marchie, miasta, królestwa i elektoraty Świętego Cesarstwa Rzymskiego Narodu Niemieckiego pod postaciami bogato odzianych mężczyzn. Po śmierci Cornelisa płyty z mapami zostały wykupione przez wydawcę kolejnych edycji atlasu Orteliusa, zapewne po to, aby uniemożliwić wznowienie dzieła jego konkurentów. Te wszystkie okoliczności sprawiły, że egzemplarze atlasu de Jodów są dziś wyjątkową rzadkością. « powrót do artykułu

Zakończyła się konserwacja figur i płaskorzeźb ołtarza Wita Stwosza w bazylice Mariackiej. Efekty kilkuletnich prac będzie można zobaczyć za kilka tygodni, gdy wszystkie elementy zostaną zamontowane, a rusztowania usunięte. Cieszymy się, że prace konserwatorskie przy rzeźbach i płaskorzeźbach zakończyły się - powiedział Polskiej Agencji Prasowej arcyprezbiter kościoła Mariackiego ksiądz infułat Dariusz Raś. Za kilka tygodni sprzed ołtarza znikną rusztowania, wtedy będzie można go podziwiać w całej okazałości i wtedy zapraszamy na uroczyste otwarcie i ocenę efektu końcowego [...] - dodał. Jak można przeczytać na stronie internetowej bazyliki Mariackiej, obecny projekt konserwatorski jest konsekwencją działań rozpoczętych w latach 2011–2012 , kiedy to z inicjatywy SKOZK [Społecznego Komitetu Odnowy Zabytków Krakowa] i bazyliki Mariackiej, reprezentowanej przez ks. infułata dra Dariusza Rasia, powołano Komisję Konserwatorską do przeprowadzenia oceny stanu zachowania ołtarza Wita Stwosza. Przewodniczącym komisji [...] był prof. dr Władysław Zalewski. Powstały po tych pracach raport określił stan ołtarza jako "stabilny", lecz "zagrożony", ze stale pogłębiającymi się obszarami zniszczeń. Dał on asumpt do podjęcia kompleksowych prac badawczych i konserwatorskich nad ołtarzem. W 2013 r. Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki przeprowadził pełną inwentaryzację ołtarza metodą skaningu laserowego 3D i stworzył najnowszą dokumentację pomiarową w postaci ortoplanów i rysunków wektorowych. Prace konserwatorskie rozpoczęły się we wrześniu 2015 r. Ich wykonawcą został Międzyuczelniany Instytut Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki (ta jednostka naukowo-badawcza skupia dwa wydziały: Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie oraz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie). Konserwatorzy powrócili do rozwiązań kolorystycznych najbliższych oryginałowi Wita Stwosza. W poniedziałek (14 grudnia) Komisji Konserwatorskiej zaprezentowano odnowione elementy ołtarza (ok. 200). Kierownik prac badawczo-konserwatorskich, prof. krakowskiej ASP Jarosław Adamowicz, tłumaczy, że choć bezpośrednie prace przy ołtarzu się kończą, specjalistów czekają jeszcze analizy i opracowanie pełnej dokumentacji konserwatorskiej. Wykonano ogrom prac, gdyż konserwacji poddano wszystkie rzeźby i elementy snycerskie. Dzięki oczyszczeniu z zabrudzeń, przemalowań, retuszów i uzupełnień akumulujących się w ciągu 500 lat (ołtarz powstawał w latach 1477-89) odsłonięto pierwotną kolorystykę; zmienił się np. dominujący błękit teł w kwaterach i szafie głównej. Na jednej z figur ze sceny zaśnięcia Marii Panny (na boku apostoła św. Jakuba) odczytano datę 1486 r. Poprzedza ona o 3 lata przyjętą w literaturze fachowej datę poświęcenia ołtarza. Oprócz tego specjaliści potwierdzili istnienie inskrypcji zaświadczających o konserwacji ołtarza w 1638 i 1795 r. Przeprowadzono badania dendrochronologiczne. Rzeźby badano w podczerwieni, UV, promieniowaniu rentgenowskim oraz za pomocą ręcznego spektrometru fluorescencji rentgenowskiej i mikroskopu elektronowego. Sporządzono także dokumentację opisową, fotograficzną i rysunkową poszczególnych scen. Warto przypomnieć, że po II wojnie światowej ołtarz był konserwowany na Wawelu w latach 1946-50. Oddano go do kościoła Mariackiego w 1957 r. Krótki film przedstawiający konserwację (Notatnik operatora Kraków. Konserwacja Ołtarza Mariackiego) można obejrzeć w Repozytorium Cyfrowym. W XX w. prace konserwatorskie prowadzono kilkukrotnie. W latach 1932-34, za czasów archiprezbitera ks. dr. Józefa Kulinowskiego, zespół kierowany przez prof. Juliana Makarewicza podjął próbę odsłonięcia pierwotnych polichromii i korekty zabiegów z XIX w. Dokonano także zachowawczej konserwacji formy rzeźbiarskiej. W latach 1946-50 przeprowadzono wspominane już wcześniej prace związane z rozpoznaniem i naprawą zniszczeń powstałych po zagrabieniu ołtarza przez Niemców. Następnie dwukrotnie, w 1986 r. pod kierunkiem Aleksandry Bogdanowskiej oraz w 1999 r. pod kierunkiem prof. Mariana Paciorka, podjęto prace nad oczyszczeniem struktury nastawy ołtarzowej i wykonaniem drobnych retuszy wcześniejszych uzupełnień polichromii i złoceń. W latach 90. zabezpieczano osypujące się złocenia, zlecano retusze wcześniejszych uzupełnień ubytków polichromii oraz prowadzono odwierty, które miały pomóc w określeniu stanu zachowania struktury drewna. « powrót do artykułu

Największa z trzech złotych trumien w formie postaci faraona przechodzi konserwację po raz pierwszy od odkrycia grobowca Tutanchamona w 1922 r. W tym celu przetransportowano ją do Wielkiego Muzeum Egipskiego (GEM). Trumna jako jedyna pozostała na stanowisku w pobliżu Luksoru. Pozostałe dwie przewieziono w 1922 r. do Muzeum Egipskiego w Kairze. Z biegiem lat widoczne stały się różne rodzaje uszkodzeń. Główny konserwator muzeum Eissa Zidan podkreśla, że w pozłacanych warstwach pojawiły się pęknięcia. Odnowa potrwa co najmniej 8 miesięcy. Przed przewiezieniem do GEM sporządzono szczegółowy raport nt. uszkodzeń. Al-Tayeb Abbas, generalny dyrektor ds. starożytności, dodaje, że po zakończeniu prac trumna trafi na wystawę w GEM. Będzie można na niej podziwiać wyposażenie grobowca Tutanchamona, w tym 2 pozostałe złote trumny z Muzeum Egipskiego. Na otwarciu GEM w 2020 r. trzy trumny Tutanchamona będą razem po raz pierwszy [od odkrycia Cartera i Carnarvona w 1922 r.]. Trumny były w siebie włożone. Najmniejsza jest w całości ze złota, zaś dwie pozostałe wykonano z drewna i pozłocono. Sekretarz generalny Służby Starożytności Mostafa al-Waziri podkreśla, że prace konserwatorskie zostały zatwierdzone przez Komitet Stały Egipskiej Służby Starożytności. Trumnę przewieziono z zachowaniem wszelkich środków bezpieczeństwa, pod nadzorem archeologów i funkcjonariuszy policji ds. turystyki i zabytków. « powrót do artykułu

Obraz Kompania Fransa Banninga Cocqa i Willema van Ruytenburgha (in. Straż nocna) Rembrandta, który znajduje się w zbiorach Rijksmuseum w Amsterdamie, przejdzie publiczną konserwację. Publiczną, bo na czas prac stanie na widoku w supernowoczesnej szklanej komorze. Cały, zapewne wieloletni, projekt będzie też można śledzić w Internecie. Nim konserwacja zacznie się w lipcu przyszłego roku, Straż nocna będzie gwiazdą wystawy upamiętniającej 350-lecie śmierci Rembrandta. Obraz jest portretem grupowym. Ma 4 m wysokości i 4,5 m szerokości. Waży aż 337 kg. Nocna straż to jeden z najsłynniejszych obrazów na świecie. Należy do nas wszystkich - podkreśla dyrektor Rijksmuseum Taco Dibbits. Z tego powodu holenderskie muzeum narodowe zdecydowało się udostępnić proces konserwacji wszystkim zainteresowanym. Obraz Kompania Fransa Banninga Cocqa i Willema van Ruytenburgha zaczął być nazywany Strażą nocną dopiero później, ze względu na ciemniejący z upływem lat werniks. Podczas wcześniejszych konserwacji obraz próbowano nieco rozjaśnić. Przedstawiciele Rijksmuseum tłumaczą, że dzięki najnowocześniejszej technologii będzie można zrozumieć, co się dzieje z obrazem (np. czemu uwieczniony na nim pies bieleje). Obraz wiele przeszedł - w XX w. został aż 3-krotnie zaatakowany. W 1911 r. pewien mężczyzna dźgnął go nożem. Szkody były na szczęście niewielkie i szybko je zlikwidowano. Podobny akt wandalizmu zdarzył się w 1975 r. W tym przypadku szkody były jednak znaczne. Żmudna naprawa potrwała parę lat. Ostatni atak przypuszczono w 1990 r. Wtedy napastnik potraktował dzieło sprejem. Ten zniszczył jednak tylko werniks.   « powrót do artykułu

Naukowcy z Uniwersytetu Kalifornijskiego w Riverside wyizolowali z dzikich pszczół i kwiatów 3 nieznane dotąd gatunki bakterii z rodzaju Lactobacillus. Wydaje się, że odpowiadają one za konserwowanie pyłku i nektaru przechowywanego w ulu dla larw (czerwi). W ramach badań zespół prof. Quinna McFredericka schwytał dzikie pszczoły z 2 lokalizacji w Teksasie oraz z terenu kampusu macierzystej uczelni. Za pomocą sekwencjonowania DNA i analiz taksonomicznych potwierdzono wyizolowanie 3 nowych gatunków pałeczek. Są one blisko spokrewnione ze związanymi z pszczołą miodną bakteriami Lactobacillus kunkeei. Trzy nowe gatunki, to: Lactobacillus micheneri, L. timberlakei i L. quenuiae. Pałeczki Lactobacillus są przez ludzi wykorzystywane do konserwowani nabiału i innych produktów. Wiele wskazuje, że pszczoły robią z nich podobny użytek. Niewykluczone, że nowo odkryte bakterie hamują wzrost grzybów w zapasach pyłku. Obecnie zespół McFredericka bada tę hipotezę. McFrederick podkreśla, że to zaskakujące, że baterie opisane na łamach International Journal of Systematic and Evolutionary Microbiology są w stanie żyć zarówno na dzikich kwiatach, jak i na pszczołach. Gatunki, które wyizolowaliśmy, mają dość małe genomy. Genów jest mniej, niż spodziewalibyśmy się zobaczyć u czegoś, co jest w stanie przetrwać w 2 różnych środowiskach. « powrót do artykułu