Znajdź zawartość

Profesor Wuzong Zhou ze szkockiego Uniwersytetu św. Andrzeja odkrył, że podczas palenia świecy w każdej sekundzie w płomieniu powstaje ok. 1,5 mln nanocząstek diamentu. Świece wynaleziono ponad 2 tys. lat temu w starożytnych Chinach, trzeba było jednak współczesnego zakładu z kolegą po fachu, by rozszyfrować tajemnice związane z ich spalaniem. Kolega z innego uniwersytetu powiedział do mnie: "Nikt, oczywiście, nie wie, z czego tak naprawdę składa się płomień świecy". Odpowiedziałem mu, że nauka może ostatecznie wyjaśnić wszystko, dlatego postanowiłem spróbować. Podczas eksperymentów profesorowi asystował student Zixue Su. Dzięki technice próbkowania wynalezionej przez Zhou naukowcy byli w stanie pobrać cząstki z centralnej części płomienia. Dodajmy, że wcześniej nikomu się to jeszcze nie udało. Okazało się, że znajdowały się tam cztery odmiany alotropowe węgla: diament, grafit, węgiel amorficzny i fulereny (choć część naukowców podkreśla, że w przypadku tych ostatnich poprawnie za odmianę alotropową należy uznać kryształ fuleryt, który składa się z cząsteczek fulerenów). To spore zaskoczenie, ponieważ każda z form powstaje zazwyczaj w innych warunkach. W dolnej części płomienia występują węglowodory, które po drodze na szczyt ulegają w wyniku różnych reakcji przekształceniu w dwutlenek węgla. Co się jednak dokładnie dzieje w międzyczasie, chemicy nie wiedzieli. Zhou i Su ustalili, że w centrum płomienia znajdują się nanocząstki diamentów, fulereny, a także grafit i węgiel amorficzny. Akademicy z University of St Andrews uważają, że ich odkrycie może pozwolić opracować tańsze i bardziej przyjazne dla środowiska metody pozyskiwania diamentów, które jak wiadomo, są cennym materiałem przemysłowym. Niestety, cząstki diamentu są spalane i przekształcane w dwutlenek węgla, ale nasze ustalenia na zawsze zmienią sposób, w jaki postrzegamy płomień świecy.

Kluczową umiejętnością, która pozwoliła ludziom pierwotnym na rozpoczęcie wielkiej emigracji z Afryki, była najprawdopodobniej zdolność do rozpalenia ognia. Izraelski naukowiec zaprezentował niedawno dowody na poparcie tej tezy. Autorem odkrycia jest prof. Naama Goren-Inbar pracujący dla Instytutu Archeologii Uniwerystetu w Jerozolimie. W czasie wykopalisk na stanowisku Gesher Benot Ya'aqov naukowiec odnalazł pozostałości osady założonej przez ludzi należących do tzw. kultury aszelskiej - jednej z najdawniejszych kultur dolnego paleolitu, powstałej około 1,6 miliona lat temu. Wykonane badania sugerują, że ludzie pierwotni posiedli zdolność do rozpalania ognia co najmniej 790 tysięcy lat temu. Oznacza to rewolucyjną zmianę w stosunku do wcześniejszych przypuszczeń, zgodnie z którymi opanowanie tego żywiołu nastąpiło dopiero pół miliona lat później. Należąca do zespołu prof. Gorena-Inbara badaczka, dr Nira Alperson-Afil, tłumaczy, że odkryte ślady wyraźnie wskazują na umiejętność samodzielnego rozpalania ognia: skupiska opalonych krzemiennych narzędzi zostały znalezione w określonych miejscach, które można interpretować jako pozostałości starodawnych palenisk. Podobne przedmioty odnaleziono na terenie wykopalisk w kilku miejscach, datowanych na bardzo różne okresy. Zdaniem badaczki oznacza to, że raz zdobyta zdolność do rozpalania ognia była przekazywana przez wiele lat z pokolenia na pokolenie. Nowe dane zebrane na stanowisku Gesher Benot Ya'aqov są wyjątkowe, gdyż zachowały się dowody używania ognia przez bardzo długi okres zamieszkiwania tego terenu. Ciągłe, powtarzające się stosowanie ognia sugeruje, że ludzie pierwotni nie byli skazani na korzystanie z ognia powstałego w wyniku pożarów pochodzenia naturalnego. Byli za to zdolni do wytwarzania ognia wtedy, kiedy tego chcieli - tłumaczy dr Alperson-Afil. Zebrane informacje pozwalają przypuszczać, że wymarsz ludzi pierwotnych z Afryki i ich ekspansja w kierunku Bliskiego Wschodu była możliwa właśnie dzięki opanowaniu zdolności do rozpalania ognia. Bez wątpienia była to umiejętność niezwykle praktyczna, gdyż zapewniała ochronę przed drapieżnikami, a także dostarczała ciepła i światła. Co więcej, dostępność ognisk umożliwiła korzystanie z nowych rodzajów pożywienia. Szczegółowy raport z wykopalisk na terenie Gesher Benot Ya'aqov został opublikowany na łamach czasopisma Quaternary Science Reviews.