Znajdź zawartość

Jeśli serce przepompowuje mniej krwi, mózg szybciej się starzeje. Za pomocą rezonansu magnetycznego naukowcy ustalili, że obniżony wskaźnik sercowy (stosunek objętości minutowej serca do powierzchni ciała, ang. cardiac index, CI) wiązał się ze zmniejszoną objętością mózgu. Zespół pracujący pod przewodnictwem dr Angeli L. Jefferson ze Szkoły Medycznej Uniwersytetu Bostońskiego zaobserwował istnienie związku nawet u osób, u których nie zdiagnozowano dolegliwości sercowo-naczyniowych, np. niewydolności serca czy choroby niedokrwiennej. Atrofię, czyli zmniejszenie objętości mózgu, uznaje się za objaw starzenia. Nasilenie tego zjawiska obserwuje się w przypadku demencji. Wyniki są interesujące, ponieważ sugerują, że wskaźnik sercowy i kondycja mózgu są ze sobą połączone. Związku nie można przypisać chorobie sercowo-naczyniowej, ponieważ dostrzegano go nawet po usunięciu pacjentów kardiologów z analizowanej próby – wyjaśnia dr Jefferson. Studium Amerykanów miało charakter obserwacyjny, dlatego nie można tu, niestety, ustalić, co jest przyczyną, a co skutkiem. Ekipa brała pod uwagę skany uzyskane podczas rezonansu mózgu i serca 1504 uczestników badania populacyjnego Framingham Offspring Cohort. Żadna z tych osób nie przeszła udaru, przemijającego ataku niedokrwiennego ani nie wykazywała objawów demencji. Badani mieli od 34 do 84 lat, a 54% próby stanowiły kobiety. Naukowcy mierzyli pojemność minutową serca i wyliczali wskaźnik sercowy. Skanowali też mózgi ochotników. Następnie na podstawie wartości wskaźnika sercowego ludzi podzielono na trzy grupy. Okazało się, że u osób z najniższym wskaźnikiem sercowym mózg był niemal o 2 lata starszy niż w grupie z najwyższym wskaźnikiem. Mózg ochotników ze środkowej grupy, gdzie serce przepompowywało niższą, lecz nadal prawidłową ilość krwi, również był prawie o 2 lata starszy w porównaniu do najwydajniejszych badanych. Spodziewaliśmy się związku między najniższym wskaźnikiem sercowym a mniejszą objętością mózgu, lecz byliśmy zaskoczeni, widząc, że podobne zjawisko dotyczy również osób z prawidłowym, choć niższym CI. Jefferson podkreśla, że skoro tylko u 7% badanych zdiagnozowano chorobę serca, akademików zdziwiło, że aż u 30% próby stwierdzono niski wskaźnik sercowy. Wg nich, kwestia ta wymaga głębszego zbadania. Zaobserwowaliśmy, że wskaźnik sercowy ma coś wspólnego ze zmianami strukturalnymi w mózgu, lecz już nie ze zmianami poznawczymi [nie występowało pogorszenie funkcjonowania intelektualnego]. Przekształcenia anatomiczne mogą być wczesnym sygnałem, że dzieje się coś złego. Naukowcy zamierzają śledzić losy pacjentów, by monitorować ich zdolności pamięciowe itp. Jefferson uważa, że opisane zjawisko można wytłumaczyć za pomocą kilku teorii. Niewykluczone np., że zmniejszony wskaźnik sercowy ogranicza dopływ krwi do mózgu, która dostarcza tam tlen i paliwo w postaci glukozy.

Psycholodzy z Washington University w Saint Louis stwierdzili, że najprawdopodobniej istnieje związek między zmniejszaniem się objętości mózgu a typem osobowości. Analizując obrazy uzyskane podczas badania rezonansem magnetycznym 79 ochotników w wieku od 44 do 88 lat, akademicy zauważyli, że u osób z nasilonymi cechami neurotycznymi w płatach czołowym i skroniowym przyśrodkowym występowało mniej istoty szarej niż u ludzi z wyraźnie zaznaczoną sumiennością/solidnością. To pierwszy krok w kierunku określenia, jak osobowość może wpływać na starzenie mózgu. Nasze dane wyraźnie pokazały związek między osobowością a objętością mózgu, szczególnie w obszarach powiązanych z przetwarzaniem emocjonalnym i społecznym. Można to zinterpretować w taki sposób, że osobowość oddziałuje na tempo starzenia mózgu – opowiada dr Denise Head. Pani psycholog zaznacza jednocześnie, iż na tym etapie badań nie da się stwierdzić, czy w grę nie wchodzi przypadkiem odwrotna zależność i że to przebieg starzenia mózgu wpływa na osobowość. Amerykanie zamierzają to ustalić w przyszłości, monitorując zmiany strukturalne zachodzące w mózgach wolontariuszy. Jonathan Jackson, student będący głównym autorem artykułu opublikowanego na łamach pisma Neurobiology in Aging, wyjaśnia, że razem z Head i doktorem Davidem A. Balotą testował 3 hipotezy – że starzejące się osoby z wysokim neurotyzmem będą mieć mniejszą objętość mózgu, a ochotnicy z nasiloną sumiennością i ekstrawersją większą (udało się potwierdzić tylko dwie pierwsze). Wiele studiów na zwierzętach sugerowało, że chroniczny stres niekorzystnie wpływa na mózg i to nam pomogło w sformułowaniu hipotezy, że podobne efekty zobaczymy u starszych ludzi. Założyliśmy, że neurotyczność będzie ujemnie skorelowana ze strukturalną objętością. Skupiliśmy się na regionach czołowych i skroniowych przyśrodkowych, ponieważ to tutaj z wiekiem zachodzą największe zmiany, a stanowią one siedliska uwagi, emocji i pamięci. Stwierdziliśmy, że bardziej neurotyczne jednostki miały mniejszą objętość pewnych regionów w płacie czołowym i skroniowym przyśrodkowym niż osoby w lżejszym stopniu neurotyczne, a w przypadku nasilenia sumienności zaobserwowano odwrotny wzorzec [większa solidność oznaczała większą objętość]. Akademicy z Washington University byli zainteresowani zdrowymi starzejącymi się mózgami, gdyż odkrycia mogą posłużyć jako użyteczny marker przy późniejszej diagnozie demencji. Ochotników zwerbowano spośród przedstawicieli grupy kontrolnej, pracujących dla uniwersyteckiego Centrum Badań nad Chorobą Alzheimera (ADRC). Wyniki wielu instytucji wskazują, że na wczesnych etapach alzheimeryzmu zachodzą zmiany osobowości o określonym kierunku – ludzie stają się bardziej neurotyczni i mniej sumienni. Niewykluczone, że ich obserwacja ułatwi wskazanie osób z grupy podwyższonego ryzyka. Head dodaje jednak, że neurotyzm może też dorzucać swoje trzy grosze do patologicznego procesu, który już wcześniej zaczął drążyć mózg.

Naukowcy zauważyli, że starsi pacjenci, którzy ćwiczą aerobik przez 3 lub więcej godzin tygodniowo, zwiększają ilość istoty szarej i białej w mózgu. Zespół zbadał 59 dorosłych w wieku od 60 do 79 lat. Przydzielono ich do 3 różnych grup: 1) zespołu uprawiającego aerobik, 2) zespołu z ćwiczeniami wykorzystującymi naprzemienne napinanie i rozluźnianie mięśni oraz 3) zespołu niewykonującego żadnych ćwiczeń. W 2. grupie nie odnotowano żadnego wpływu ćwiczeń na mózg, natomiast grupa aerobikowa wykazywała znaczny wzrost objętości mózgu — powiedział The Wall Street Journal Arthur Kramer. Już po trzech miesiącach osoby, które ćwiczyły aerobik, osiągały objętość mózgu kogoś o 3 lata młodszego. Poprawiała się ich pamięć, zdolność "przełączania się" między różnymi zadaniami intelektualnymi oraz ignorowania rozpraszających bodźców (wychodziło im to lepiej niż osobom niećwiczącym).