Znajdź zawartość

Szwajcarskie towarzystwo reasekuracyjne Swiss Re opublikowało swój nowy indeks ubezpieczeniowy, w którym wylicza, że nieco ponad połowa światowego PKB, czyli niemal 42 biliony USD, jest zależna od towarów i usług zapewnianych przez środowisko naturalne. Problem jednak w tym, że w wielu miejscach na świecie ekosystem stoi na krawędzi załamania. Z raportu Biodiversity and Ecosystem Services Index dowiadujemy się, że w 20% państw sytuacja ekologiczna, a zatem i usługi świadczone przez środowisko naturalne, znajduje się na krawędzi. W krajach tych ponad 33% ziem zostało zniszczonych działalnością człowieka. To 39 krajów, w których ekosystemy są na skraju załamania. Główną przyczyną takiego stanu rzeczy jest olbrzymia utrata bioróżnorodności powodowana wylesianiem, działalnością rolniczą, górniczą, obecnością gatunków inwazyjnych, zanikaniem zapylaczy oraz zanieczyszczeniem odpadami. Stworzony przez Swiss Re indeks to narzędzie dla firm i rządów, które ma pomóc im w zidentyfikowaniu ekosystemów ważnych dla gospodarek państw oraz w znalezieniu odpowiednich rozwiązań ubezpieczeniowych dla zagrożonych terenów. Z raportu dowiadujemy się, że szczególnie dużym ryzykiem obarczone są kraje rozwijające się z dużym sektorem rolnym, jak Kenia, Wietnam, Pakistan, Indonezja i Nigeria, gdyż ich gospodarki w dużej mierze zależą od zasobów naturalnych. Jednak – wbrew intuicji – na ryzyko narażone są też gęsto zaludnione ważne gospodarczo regiony Azji Południowo-Wschodniej, Europy czy Ameryki, które mimo swojej zróżnicowanej gospodarki mogą ucierpieć w wyniku niszczenia ekosystemów. Wśród najbardziej zagrożonych są też gospodarki Australii i RPA, które zmagają się z niedoborami wody, spadkiem liczebności zapylaczy oraz problemami z ochroną wybrzeży przed podnoszącym się poziomem oceanów. Nawet tak wielkie kraje jak Brazylia czy Indonezja, które dotychczas nie naruszyły znacznej części swojego ekosystemu, stają w obliczu coraz większego ryzyka związanego z szybkim rozrostem populacji i rozwijającą się gospodarką, która eksploatuje zasoby naturalne. Jasnym jest, że trzeba ocenić stan ekosystemów, by móc zminimalizować przyszły negatywny wpływ na gospodarkę. Nasz raport dostarcza podstaw do lepszego zrozumienia ryzyk ekonomicznych związanych z pogarszającym się stanem ekosystemów i bioróżnorodności, mówi Christian Mumenthaler, szef Swiss Re. Już wcześniej różne państwa dokonywały tego typu ocen, jednak tutaj mamy do czynienia z pierwszym takim raportem w skali globalnej. Z raportu dowiadujemy się np. że aż 36% wśród wszystkich inwestycji dokonanych przez holenderskie instytucje finansowe jest wysoce lub bardzo wysoce zależnych od jednej lub więcej usług dostarczanych przez ekosystem. W przypadku tych inwestycji utrata usług świadczonych przez ekosystem doprowadzi do poważnych strat finansowych, czytamy w raporcie. Największa zależność w odniesieniu do usług ekosystemu dotyczy zapewniania dostępu do wód gruntowych i powierzchniowych. Specjaliści ze Swiss Re wzięli pod uwagę 195 krajów i 10 usług dostarczanych przez ekosystemy, w tym nietknięte habitaty, jakość powietrza, dostęp do wody, żyzność gleb, erozję czy dostarczanie drewna. W przypadku wspomnianych już 39 krajów zniszczeniu uległo już ponad 33% terenów lądów, w przypadku zaś kolejnych 60% ekosystem został poważnie naruszony na ponad 20% terenów lądowych. Nie wszystkie kraje znajdują się w takiej samej sytuacji i potrzebują takich samych rozwiązań. Na przykład Indie i Nigeria powinny jak najszybciej zacząć zapobiegać utracie bioróżnorodności, gdyż są gęsto zaludnione, a ich gospodarki w wysokim stopniu zależą od usług ekosystemu. Z drugiej strony Australia jest słabo zaludniona, a jej gospodarka w znacznie mniejszym stopniu zależy od usług ekosystemu. Jednak i ona musi mierzyć się z takimi problemami jak pożary i niedobory wody, dlatego też już teraz powinna opracować odpowiednie strategie, by zapobiec pogarszaniu się sytuacji w przyszłości. Krajami o największym odsetku mocno naruszonego ekosystemu są: Malta (100% naruszonego ekosystemu), Izrael (53%), Bahrain (50%), Cypr, Kazachstan, RPA, Grecja, Australia, Singapur, Indie, Maroko, Pakistan, Turcja, Meksyk, Hiszpania, Belgia, Irak, Włochy, Tunezja i Algieria (18%). O ile jednak w przypadku Malty od usług ekosystemu zależy 23% PKB, to w przypadku RPA jest to już 40%, a Pakistanu aż 88%. « powrót do artykułu

Częstość wojen między państwami rosła od 1870 do 2001 r. średnio o 2% rocznie - donoszą badacze z Uniwersytetu w Warwick i Uniwersytetu Humboldtów w Berlinie. Wydawać by się mogło, że między końcem zimnej wojny a 11 września 2001 r. świat mógł się nacieszyć względnym spokojem, jednak prof. Mark Harrison z Warwick i prof. Nikolaus Wolf z Uniwersytetu Humboldtów wykazali, że liczba konfliktów między parami państw rosła stale z średnio 6 na rok między 1870 a 1913 r. do 17 rocznie w okresie dwóch wojen światowych, 31/rok w okresie zimnej wojny i aż 36 rocznie w latach 90. ubiegłego wieku. Liczba konfliktów rośnie i jest to stabilny trend. Z powodu dwóch wojen światowych wzorzec uległ zaburzeniu między 1914 a 1945 r., ale po 1945 r. częstość wojen powróciła do dawnego kursu sprzed 1913 r. - dowodzi Harrison. Jednym z kluczowych czynników napędzających opisany proces jest rosnąca liczba państw. W 1870 r. było ich 47, a w 2001 aż 187. Starło się więcej par państw, ponieważ w ogóle było więcej par. To nie dodaje otuchy, ponieważ pokazuje, że istnieje bliski związek między wojnami, a tworzeniem (się) państw i nowych granic. Poza tym, bez względu na to, jak ją podzielimy, mamy tylko jedną planetę. Nasza planeta widziała dotąd dwie wojny światowe. Doświadczenie to sugeruje, że nie można być nigdy całkowicie pewnym, które z małych konfliktów przeobrażą się na zasadzie kuli śnieżnej w dużo szersze i bardziej mordercze zmagania - podkreśla Harrison. Za konflikt niemiecko-brytyjski zespół uznawał wszystko pomiędzy regularną wojną a pokazem siły w postaci wysyłania łodzi podwodnych w pobliże granicy. Nie pozwala to co prawda na przedstawienie intensywności przemocy, ale umożliwia uchwycenie gotowości władzy do siłowego rozstrzygania sporów. Jako że Harrison i Wolf przyglądali się tylko wojnom między państwami, w ich opracowaniu nie uwzględniono wojen domowych. Naukowcy opowiadają, że gdy rozmawiali o swoich badaniach z kolegami, ciągle pojawiały się 2 pytania związane z dodatkowymi wojnami po 1945 r.: "Czy to nie są po prostu wojny Ameryki?" i "Czy nie są to wojny koalicyjne, do których wiele bardzo oddalonych państw dołącza się symbolicznie, nie oddając nawet jednego strzału?". Harrison i Wolf odpowiadają, że nie. Gdyby wyeliminować dane nt. konfliktów USA, różnica jest praktycznie żadna, bo trend rosnący nadal występuje. Poza tym inni naukowcy wykazali wcześniej, że średni dystans między zwaśnionymi krajami stale spada od lat 50. XX w. Kto inicjuje spory? Akademicy podkreślają, że co prawda rzeczywiście państwa z większym PKB częściej decydują się na interwencje militarne, ale tendencja ta nie nasiliła się w ciągu 130 objętych analizą lat. Oznacza to, że gotowość do siłowego rozwiązywania konfliktów jest coraz bardziej niezależna od globalnego rozkładu dochodów. Myśl socjologiczno-politologiczna zakłada, że gdy państwa stają się coraz bogatsze, bardziej demokratyczne i wzajemnie zależne, wojen powinno być mniej. Harrison uważa, że opisana teoria nie jest zła, lecz niekompletna. Politolodzy za bardzo skupili się na preferencjach, tendencji do wojen, pomijając możliwości. Częstsze wojny nie są w takim ujęciu skutkiem chęci, lecz możliwości. Badacze wyjaśniają, że wzrost ekonomiczny sprawił, że prowadzenie wojny stało się tańsze w odniesieniu do tzw. dóbr cywilnych. Poza tym państwom pozwolono opodatkować i pożyczać więcej niż kiedykolwiek dotąd, a zjawisku temu towarzyszył rozrost demokracji. Nie da się też zaprzeczyć, że konflikt zbrojny przeszkadza w handlu, jednak te kraje, którym udało się podtrzymać zewnętrzne kontakty handlowe w czasie wojny, mogły skuteczniej finansować swoje poczynania. Innymi słowy: rzeczy, które miały spowodować, że politycy będą mniej pragnąć wojny - wzrost zdolności produkcyjnych, demokracja, możliwości handlowe - sprawiły, że wojna stała się tańsza - podsumowuje Harrison.

Możliwość swobodnego prowadzenia działalności gospodarczej to nie jedyny czynnik, decydujący o dobrobycie mieszkańców danego kraju. W najnowszym numerze Psychological Science ukaże się artykuł, którego autorzy dowodzą, iż znaczenie ma przede wszystkim... poziom IQ mieszkańców, szczególnie najinteligentniejszych 5%. Heiner Rindermann z Chemnitz University i James Thompson z University College London postanowili sprawdzić wpływ kapitału ludzkiego na rozwój gospodarczy. Zebrali informacje dotyczące PKB, inteligencji mieszkańców, liczby patentów przypadających na mieszkańca, liczbę Nagród Nobla przyznanych obywatelom danego kraju i wiele innych tym podobnych danych dotyczących 90 krajów świata. Zestawiając je ze sobą zauważyli, że inteligencja mieszkańców ma wpływ na produkt krajowy brutto. Wyliczyli nawet, że każdy dodatkowy punkt w średnim IQ obywateli oznacza wzrost PKB na głowę o 229 dolarów. Jeszcze większego wzrostu - sięgającego aż 468 USD na głowę - można spodziewać się, gdy najbardziej inteligentniejsze 5% obywateli zyskuje punkt na skali IQ. Poziom inteligencji grupy najinteligentniejszych obywateli jest ważny dla produktywności całego społeczeństwa. Dzieje się tak, gdyż to ci obywatele odpowiadają za postęp technologiczny, innowacje, przewodzą krajowi, stanowią elitę biznesu i tak dalej - uważa Rindermann. Od czasów Adama Smitha wielu ekonomistów uważa, że dla rozwoju gospodarczego najważniejsze jest, by rząd w nim nie przeszkadzał. Ja sądzę, że we współczesnej ekonomii kapitał ludzki i zdolności poznawcze są ważniejsze od wolności ekonomicznej - mówi uczony.

Nie od dzisiaj wiadomo, że gdyby Kalifornia była niepodległym państwem, to zaliczałaby się do ścisłej czołówki gospodarek świata. Specjaliści z pisma The Economist pokazali interaktywną mapkę, w której porównali PKB poszczególnych stanów USA do najbliższego odpowiadającego im państwa. Wspomniana na wstępie Kalifornia, mimo iż ostatnio przeżywa kolosalne kłopoty, uplasowałaby się na 8. miejscu największych światowych potęg gospodarczych. PKB Kalifornii (1,9 bilionaUSD) jest podobne do PKB Włoch (2,1 biliona). Inny wielki stan USA Teksas (1,1 biliona) niewiele ustępuje pod względem produktu brutto PKB Rosji (1,2 biliona). Skoro jesteśmy przy dużych stanach, to Alaska (45,7 miliarda) dorównuje Omanowi (46,1 miliarda), a Floryda (737 miliardów) może mierzyć się z Holandią (796 miliardów). Dla stanu Nowy Jork (1,1 biliona USD) najbliższym odpowiednikiem jest PKB Australii (994 miliardy), a niewielki Massachusetts (365 miliardów) dorównuje Arabii Saudyjskiej (376 mld). Na mapie znalazła się też i Polska. Nasz kraj z PKB rzędu 431 miliardów dolarów może się równać ze stanem Virginia (408 miliardów). Trzeba jednak pamiętać, że Virginia jest trzykrotnie mniejsza i ma sześciokrotnie mniej mieszkańców niż Polska. Dane o PKB poszczególnych stanów i krajów pochodzą z roku 2009 lub 2010.

Mark Anielski, kanadyjski ekonomista zajmujący się ekologią zaapelował do delegatów na 10. Narodowy Kongres Leśny, o stworzenie systemu, który pozwoliłby obliczyć zyski, jakie odnoszą społeczeństwa z istnienia naturalnych ekosystemów leśnych na północnych obszarach naszego globu. Zdaniem Anielskiego, są to olbrzymie kwoty, które nie są w żaden sposób uwzględniane w szacunkach dotyczących Produktu Krajowego Brutto poszczególnych państw. Anielski i jego koledzy z zespołu badawczego szacują, że zyski odnoszone z istnienia lasów na półkuli północnej, takie jak łagodzenie klimatu, oczyszczanie powietrza z nadmiaru węgla, filtrowanie i utrzymywanie wody w glebie, zapewnianie siedlisk ptakom, które zwalczają insekty itp. itd. wynoszą rocznie około 160 dolarów z hektara. Oznacza to, że sama tylko Kanada zyskuje dzięki istnieniu swoich lasów około 93 miliardów USD. Biorąc pod uwagę cały światowy ekosystem lasów, które rozciągają się w Kanadzie, Rosji, Szwecji, Finlandii, Norwegii i na Alasce, zyski z jego istnienia wynoszą 250 miliardów USD w ciągu roku. Sumy te, zdaniem badaczy, należy uwzględniać w szacunkach PKB, gdyż lasy w istotny sposób przyczyniają się do poprawy warunków życia ludności, zapewniając "usługi", których wartość warto byłoby znać. Istotne też może okazać się określenie, na ile ekosystemy istniejące w jednych państwach, przyczyniają się do wzbogacenia innych.