Znajdź zawartość

Europejska Agencja Kosmiczna przeprowadziła udany start misji Juice (Jupiter Icy Moons Explorer), która – jak sama nazwa wskazuje – ma zbadać trzy Galileuszowe księżyce Jowisza, Ganimedesa, Kallisto i Europę. Na pokładzie misji znalazły się polskie urządzenia, wysięgniki firmy Astronika, na których zamontowano sondy do pomiarów plazmy. Mają one rozłożyć się na odległość 3 metrów od satelity i ustawić czujniki pod kątem 135 stopni, by umożliwić im zbadanie plazmy znajdującej się w atmosferze Jowisza. Juice wystartowała o godzinie 14:14 czasu polskiego, a 50 minut później stacja w Australii odebrała sygnał z pojazdu. ESA wstrzymała się z ogłoszeniem udanego startu do godziny 15:33, kiedy to nadeszły informacje o udanym rozłożeniu 27-metrowych paneli słonecznych. Dzięki nim pojazd będzie mógł polecieć do Jowisza. Juice to ostatnia misja wystrzelona za pomocą rakiety Ariane 5. Zadebiutowały one w 1999 roku podczas misji XMM-Newton, a w 2021 roku za pomocą jednej z nich wystrzelono Teleskop Kosmiczny Jamesa Webba. Dzięki wcześniejszym misjom w kierunku Jowisza wiemy, że na wymienionych księżycach znajdują się zamarznięte oceany. To jedne z najbardziej obiecujących miejsc, w których może istnieć pozaziemskie życie w Układzie Słonecznym. Juice powinno przybliżyć nas do odpowiedzi na pytanie o jego obecność tam. Dotychczas ludzkość zorganizowała 9 misji, które badały Jowisza. Na orbicie planety wciąż pracuje, wystrzelona w 2011 roku, sonda Juno. W styczniu 2021 NASA przedłużyła jej misję do września 2025. Od tamtej pory Juno dokonała przelotu w pobliżu Ganimedesa i Europy. Ponad 400 lat temu Galileusz odkrył księżyce Jowisza, co zaszokowało świat renesansu i zrewolucjonizowało nasze myślenie o miejscu ludzkości we wszechświecie. Dzisiaj wysyłamy zestaw przełomowych narzędzi, które dadzą nam wyjątkowy ogląd tych księżyców, stwierdziła Carole Mundell, dyrektor ds. naukowych ESA. Teraz przez 2,5 tygodnia Juice będzie rozkładała liczne anteny i instrumenty. Podczas ośmioletniej podróży do Jowisza pojazd czterokrotnie skorzysta z asysty grawitacyjnej Ziemi i Wenus. Pierwszy taki przelot odbędzie się w kwietniu przyszłego roku, kiedy to Juice najpierw minie Księżyc, a 1,5 doby później wykorzysta oddziaływanie grawitacyjne Ziemi. Sondę wyposażono w osłony, które mają chronić jej elektronikę przed olbrzymimi dawkami promieniowania w pobliżu Jowisza oraz w wielowarstwową izolację, dzięki której wewnątrz urządzenia utrzymywana będzie stabilna temperatura. Izolacja będzie musiała poradzić sobie z temperaturami ponad 250 stopni Celsjusza podczas przelotu w pobliżu Wenus i -230 stopniami w pobliżu Jowisza. Obecnie planuje się, że podczas pobytu na orbicie Jowisza Juice wykona 35 przelotów w pobliżu trzech wspomnianych księżyców, a następnie wejdzie na orbitę Ganimedesa. To zaś będzie wymagało olbrzymiej precyzji podczas nawigacji. Mają ją zapewnić nadajniki w Hiszpanii, Argentynie i Australii oraz Europejskie Centrum Operacji Kosmicznych w Darmstadt. Będzie to jedna z najbardziej skomplikowanych misji podjętych przez ESA. Od przelotów w pobliżu księżyców Jowisza w ciągu 2,5 roku poprzez olbrzymie wyzwanie jakim jest zmiana orbity między olbrzymim Jowiszem, a Ganimedesem, opisuje trudności Angela Dietz, zastępca menadżera misji ds. operacyjnych. Głównym celem naukowym misji jest Ganimedes, księżyc większy od Merkurego. Juice spędzi na jego orbicie około 9 miesięcy. Ganimedes nie tylko pokryty jest oceanem, ale to jedyny w  w Układzie Słonecznym księżyc generujący własne pole magnetyczne. Tylko dwa inne ciała skaliste – Merkury i Ziemia – generują takie pole. Mamy tutaj do czynienia z interesującym zjawiskiem niewielkiej „bańki magnetycznej” generowanej przez Ganimedesa, która znajduje się wewnątrz większej bańki generowanej przez Jowisza. Obie wchodzą ze sobą w skomplikowane interakcje. Dzięki misji Juice naukowcy chcą poznać strukturę wewnętrzną Ganimedesa, co powinno dać odpowiedź na pytanie o sposób generowania i utrzymywania pola magnetycznego. To zaś pozwoli zrozumieć, w jaki sposób księżyc ewoluował i czy może na nim istnieć życie. « powrót do artykułu

W latrynie z Antiochii ad Cragum w Anatolii archeolodzy odkryli 2 mozaiki z II w. n.e. Jedna z nich przedstawia Narcyza zafascynowanego odbiciem swojego fallusa, a druga Ganimedesa, którego przyrodzenie jest czyszczone gąbką przez czaplę. Byliśmy zdumieni, patrząc na to. By zrozumieć, o co chodzi, trzeba znać mity, ale jak widać, humor łazienkowy jest czymś uniwersalnym - podkreśla Michael Hoff z Uniwersytetu Nebraski w Lincoln. Choć zwykle Narcyz jest opisywany jako piękny młodzieniec, ten z zachowanej w połowie mozaiki do przystojnych nie należy. Ma długi nos, który zdecydowanie nie pasował do ówczesnych kanonów piękna. Patrzy w dół i zapewne zamiast twarzy podziwia odbicie swojego penisa. W mitologii greckiej Zeus zakochał się w Ganimedesie, królewiczu trojańskim, i porwał go, przybierając postać orła. W sztuce Ganimedes jest często przedstawiany podczas toczenia obręczy za pomocą kijka. Na mozaice dzierży jednak szczypce, a w nich gąbkę, która również 1800 lat temu mogła się kojarzyć z czyszczeniem toalet. Zeus nie jest tu zaś orłem, ale czaplą, która trzyma w długim dziobie gąbkę i muska nią przyrodzenie Ganimedesa. Mozaiki odkryto w ostatnich dniach letnich wykopalisk. Dla bezpieczeństwa zespół musiał je ponownie zasłonić, ale jak podkreśla Hoff, następnego lata archeolodzy zajmą się nimi ponownie. Planowane są także prace konserwacyjne. Hoff uważa, że publiczna latryna była wykorzystywana głównie przez mężczyzn. Dzieliła bowiem ścianę z dużą łaźnią i znajdowała się przy buleuterionie, czyli budowli, w której odbywały się zebrania rady (bule). Birol Can, zajmujący się mozaikami ekspert z Uşak University, dodaje, że w związku z lokalizacją, musiały się przez nią przewijać tłumy. Oczywiście, wszystkie starożytne miasta miały latryny, ale nie wszystkie z nich odsłonięto i nie wszystkie przetrwały do dnia dzisiejszego. Liczba latryn z podłogą wyłożoną mozaiką jest bardzo mała. Latryna z Antiochii ad Cragum jest jednym z rzadkich przykładów. Jak dodają specjaliści, obie są jedynymi przykładami mozaiki figuratywnej z Antiochii ad Cragum. Co prawda wcześniej Hoff i inni odkryli przy basenie w kompleksie kąpielowym dużą mozaikę, ale przedstawia ona wyłącznie wzory geometryczne. « powrót do artykułu