Skąd się biorą wielokrotne układy gwiazd? Mamy pierwsze obserwacje ich powstawania

[KopalniaWiedzy.pl 322]

Ponad 80% gwiazd o masie większej od Słońca istnieje w układach podwójnych lub wielokrotnych. Kluczowe pytanie, na które od dawna usiłowali odpowiedzieć astronomowie brzmiało, czy gwiazdy te narodziły się w takich układach, czy też powstały osobno i z czasem zbliżyły się do siebie, tworząc układy. Dotychczas przeprowadzane symulacje komputerowe pokazywały, że gwiazdy już rodzą się w układach wielokrotnych. Jednak astronomowie chcieli przekonać się, jak jest naprawdę. Ostatnie obserwacje za pomocą teleskopu ALMA pozwoliły w końcu rozwiązać tę zagadkę.

Po raz pierwszy udało się zdobyć dowód obserwacyjny, że w zimnych obłokach gazu molekularnego rodzą się nie tylko gwiazdy podwójne, ale też układy wielokrotne. W takiej właśnie chmurze prawdopodobnie powstało też Słońce.

ALMA (Atacama Large Millimeter Array) to zestaw 66 radioteleskopów znajdujących się na pustyni Atacama, które działają jak jedno urządzenie, dzięki czemu możliwe jest uzyskanie dużej rozdzielczości. Grupa astronomów, na czele której stał Patricio Sanhueza z Japońskiego Obserwatorium Narodowego, obserwowała w latach 2016–2019 zestaw 30 obiecujących regionów formowania się gwiazd. Każda z obserwacji zapewniała 800 GB danych, a rekonstrukcja obrazów z wielu anten jest bardzo skomplikowanym zadaniem. Datego też kilka kolejnych lat zajęły analizy zdobytych informacji. Zespół badawczy opublikował właśnie wyniki analizy regionu gwiazdotwórczego G333.23-0.06. Udało się uzyskać bezprecedensową rozdzielczość 200 jednostek astronomicznych dla regionu o szerokości 200 000 j.a.

W badanym obszarze naukowcy zauważyli cztery podwójne protogwiazdy oraz po jednym rodzącym się układzie potrójnym, poczwórnym i pięciokrotnym. Po raz pierwszy obserwacje potwierdziły więc to, na co wskazywały symulacje – układy podwójne i wielokrotne powstają w momencie rodzenia się gwiazd.

Nadal trwają analizy pozostałych 29 regionów gwiazdotwórczych, a główny autor opublikowanej właśnie analizy – Shanghuo Li z Instytutu Astronomii im. Maxa Plancka – rozpoczął wraz z zespołem obserwacje kolejnych 20 regionów. Oczywiście za pomocą ALMA.

« powrót do artykułu