Zaburzenia widzenia barwnego – diagnostyka i leczenie

[KopalniaWiedzy.pl 320]

Zaburzenia widzenia barwnego (określane również mianem ślepoty barw czy też ślepoty barwnej) to dysfunkcja narządu wzroku, którą w większości przypadków powodują czynniki genetyczne. Zaburzenia te mogą mieć różną intensywność i powodować „ślepotę” na różne kolory. Daltonizm jest jedną z odmian schorzenia. Jakie są przyczyny zaburzeń widzenia barwnego i w jaki sposób przebiega ich diagnostyka? Czy daltonizm można wyleczyć?

Zaburzenia widzenia barw u dzieci i dorosłych – przyczyny i rodzaje zaburzeń

Tak, jak zostało to wspomniane we wstępie, w większości przypadków ślepota barw powodowana jest przez czynniki genetyczne. Znaczną część pacjentów z tą przypadłością stanowią mężczyźni, rzadziej chorują kobiety. U niewielu osób do wystąpienia nabytych zaburzeń widzenia barwnego przyczyniają się takie schorzenia i okoliczności, jak:

choroby związane z narządem wzroku: niedokrwienie siatkówki, zapalenie nerwu wzrokowego, jaskra, zwyrodnienie barwnikowe siatkówki i inne; schorzenia przewlekłe (choroba Alzheimera, cukrzyca, choroba Parkinsona, alkoholizm) oraz wiek powyżej 70-75 roku życia; przyjmowanie niektórych leków, a w tym leków regulujących ciśnienie tętnicze krwi, leków stosowanych w chorobach autoimmunologicznych, w pobudzaniu erekcji, w chorobach układu nerwowego czy układu krążenia; ekspozycja na toksyczne substancje chemiczne (a zwłaszcza ich opary czy pyły) na przykład w środowisku pracowniczym.

Co istotne, w przypadku chorobowych przyczyn, można niekiedy obserwować zaburzenia widzenia barw w jednym oku, natomiast jeśli wada ta determinowana jest genetycznie, jej natężenie jest raczej takie samo w obu oczach.
 
Wśród różnych rodzajów zaburzeń widzenia barwnego wyróżnia się jego poszczególne odmiany – każda z nich spowodowana jest nieprawidłowym funkcjonowaniem konkretnej grupy czopków (receptorów wzroku odpowiedzialnych za widzenie barw). I tak, osoby nie mogące rozróżnić odcieni czerwieni i zieleni cierpią na daltonizm, a pacjenci „niewidzący” barw w ogóle – na monochromatyzm. Wyróżnia się również trichromatyzm (gdy nasycenie barw nie jest dla osoby z zaburzeniem tak mocne, jak dla osoby zdrowej), a także dichromatyzmy (w których „pomyłki” dotyczące kolorów są bardziej subtelne i złożone).

Zaburzenia widzenia kolorów – diagnostyka
 
W diagnostyce zaburzeń widzenia barwnego uwzględnia się różnego rodzaju testy, w których weryfikuje się rozpoznawanie przez pacjenta poszczególnych kolorów i ich odcieni. Najpopularniejszy z nich, wykorzystujący tak zwane tablice Ishihiary, sprawdza rozróżnianie barw zielonej i czerwonej (najczęściej to właśnie te kolory są bowiem „niewidoczne” dla pacjenta).
 
Badania na zaburzenia widzenia kolorów są całkowicie bezbolesne i powinny być wykonywane przez okulistę. Więcej przykładów testów, którym poddaje się pacjenta w procesie rozpoznania ślepoty barwnej znajduje się tutaj: https://www.adamed.expert/pacjent/choroby-i-objawy/oczy/zaburzenia-widzenia-barwnego.
 
Zaburzenia widzenia barw – leczenie
 
W większości przypadków – czyli w przypadkach determinowanych genetycznie – leczenie zaburzeń widzenia barw nie jest możliwe. Istnieją jednak metody pozwalające podnieść komfort życia pacjenta. Osoba z daltonizmem lub innym rodzajem ślepoty barwnej może zaopatrzyć się w specjalne, dostosowane do spektrum jej wady okulary lub soczewki, barwione w taki sposób, by kompensowały one kolory „niewidzialne” dla pacjenta.
 
U osób, u których zaburzenia widzenia kolorów spowodowane są innymi czynnikami – w tym chorobami lub przyjmowaniem konkretnych leków – terapia pierwotnego schorzenia lub modyfikacja farmakoterapii mogą przynieść pewną poprawę w widzeniu barw (efektu tego nie da się jednak przewidzieć, z uwagi na niemożność oceny stopnia zniszczenia czopków).
 
Źródła:
M. Wiercińska, Daltonizm i inne zaburzenia widzenia barw (ślepota barw) [w:] Medycyna Praktyczna, 19.04.2023
A. Stodolska-Nowak, dr n. med. J. Siwiec-Prościńska, Daltonizm [w:] Okulistyka po Dyplomie 06/2018
Dr n. med. K. Stasiak, Dziedziczenie zaburzeń widzenia barwnego [w:] Okulistyka po Dyplomie 02/2021
Kazimierska, Powikłania oczne cukrzycy to nie tylko retinopatia [w:] termedia.pl, 21.07.2022

« powrót do artykułu