Skocz do zawartości
Forum Kopalni Wiedzy
KopalniaWiedzy.pl

Wisiorki z ludzkich kości zdobiły Europejczyków epoki kamienia

Rekomendowane odpowiedzi

Ludzie epoki kamienia wykorzystywali kości i zęby zwierząt do tworzenia amuletów zdobiących ubrania, akcesoria czy służących jako grzechotki. Jak się jednak okazuje, używano nie tylko części ciał zwierząt. Naukowcy z Uniwersytetu w Helsinkach przeanalizowali pochówki sprzed 8200 lat i stwierdzili, że ludzkie kości były wykorzystywane do produkcji wisiorków.

Wspomniane pochówki odkryto na niewielkiej wyspie Olenij Południowy, położonej w pobliżu największej wyspy jeziora Onega, Wielkiej Klimeckiej. Podczas poprzednich badań, prowadzonych 80 lat temu, kości ze żłobieniami uznano za zwierzęce. W latach 30. ubiegłego wieku znaleziono tam 177 grobów. Już wówczas zauważono, że część złożonych ze zmarłymi wykonano z zębów i kości łosi, bobrów oraz niedźwiedzi. Znaleziono też częściowo rzeźbione ozdoby z kości, których naukowcy nie byli w stanie jednoznacznie przypisać do żadnego gatunku.

Profesor Kristiina Mannermaa z Uniwersytetu w Helsinkach wraz z zespołem prowadzi projekt Animals Make Identities, którego celem jest określenie związków pomiędzy ludźmi a zwierzętami w społecznościach łowiecko-zbierackich Europy Północno-Wschodniej okresu od 9000 do ok. 7500 lat temu. Związki te są badane na podstawie szczątków zwierząt znajdowanych w miejscach pochówku, a naukowcy próbują też na tej podstawie zidentyfikować zmarłych. Dlatego też Mannerma i jej koledzy postanowili bliżej przyjrzeć się ozdobom z Olenij Południowego. Wysłali kościane wisiorki do badań na University of York. Tamtejsi specjaliści wykorzystują spektrometrię mas w badaniach zooarcheologicznych. Technika ta pozwala na identyfikację aminokwasów obecnych w kościach.

Wyniki badań zaskoczyły uczonych. Okazało się, że 12 z 37 ozdób było wykonanych z ludzkich kości. Wisiorki te to fragmenty kości długich, na których wyżłobiono jedno lub dwa nacięcia. Pochodzą one z 3 pochówków, w tym jednego, w którym złożono 2 osoby. Wisiorki znaleziono w takim samym kontekście jak ozdoby z kości i zębów zwierząt.

Zwykle wykorzystanie ludzkich kości jako materiału wiąże się z praktykami kanibalistycznymi. Jednak trudno znaleźć na nie dowody w materiale archeologicznym. Powierzchnia tych wisiorków jest na tyle zużyta, że nie można wykryć tam żadnych potencjalnych nacięć związanych z usuwaniem mięsa. To zaś oznacza, że na podstawie odkryć z Olenij Południowego nie możemy podejrzewać praktyk kanibalistycznych, mówi uczona.

Ogólny wygląd wisiorków z ludzkich kości sugeruje, że mogły być one wykonane w zastępstwie utraconych fragmentów ozdób i grzechotek z zębów zwierząt. Naukowców najbardziej zainteresował fakt, że te same rodzaje ozdób zostały wykonane z kości ludzkich oraz zwierzęcych i znaleziono je w tym samym kontekście, co wisiorki z zębów.

Fakt, że ozdoby wykonane z ludzkich kości nie zostały w żaden sposób wyróżnione i są bardzo podobne może wskazywać na przeplatanie się świata ludzkiego i zwierzęcego w postrzeganiu rzeczywistości ludzi epoki kamienia. Użycie zwierzęcych i ludzkich kości w tych samych ozdobach i na tych samych ubraniach może symbolizować zdolność ludzi do duchowego przeistaczania się w zwierzęta oraz przyjmowania przez zwierzęta postaci ludzkiej. Wiemy, że takie zamazanie form i granic między światami ludzkimi i zwierzęcymi było i wciąż jest częścią postrzegania rzeczywistości przez rdzenne ludy na całym świecie, dodaje Mannermaa.

Wyspa Olenij Południowy już wcześniej przynosiła niezwykle interesujące odkrycia. Przypomnijmy, że w ubiegłym roku informowaliśmy o rozwiązaniu zagadki tysięcy zębów łosi znalezionych w grobach.


« powrót do artykułu

Udostępnij tę odpowiedź


Odnośnik do odpowiedzi
Udostępnij na innych stronach
W dniu 7.07.2022 o 14:05, KopalniaWiedzy.pl napisał:

Fakt, że ozdoby wykonane z ludzkich kości nie zostały w żaden sposób wyróżnione i są bardzo podobne może wskazywać na przeplatanie się świata ludzkiego i zwierzęcego w postrzeganiu rzeczywistości ludzi epoki kamienia. Użycie zwierzęcych i ludzkich kości w tych samych ozdobach i na tych samych ubraniach może symbolizować zdolność ludzi do duchowego przeistaczania się w zwierzęta oraz przyjmowania przez zwierzęta postaci ludzkiej. Wiemy, że takie zamazanie form i granic między światami ludzkimi i zwierzęcymi było i wciąż jest częścią postrzegania rzeczywistości przez rdzenne ludy na całym świecie

Hm, czy w takim razie, stosując analogiczne rozumowanie, można wysnuć tezę o przeplataniu się świata ludzkiego i roślinnego w wierzeniach ludzi z Europy Zachodniej w XIX wieku: https://kopalniawiedzy.pl/bitwa-pod-Waterloo-nawoz-kosci-Napoleon,35224? I jeszcze świata stomatologicznego (wspominają o usuwaniu zębów poległych pod Waterloo, z których później powstawały protezy zwane "zębami z Waterloo", tamże) ;)

Może istnieje jakiś bardziej prozaiczne wyjaśnienie, np. że artysta wisiorkarz wyrabiał wisiorki po taniości z każdej kości, jaka mu wpadła w ręce i jaką uznał za stosowną i jeśli gdzieś znalazł kawałek kości to nawet nie zastanawiał się, czy ona pochodzi od zwierzęcia czy człowieka (albo hołdował filozofii "lepiej nie pytać")?

 

Udostępnij tę odpowiedź


Odnośnik do odpowiedzi
Udostępnij na innych stronach

Jeśli chcesz dodać odpowiedź, zaloguj się lub zarejestruj nowe konto

Jedynie zarejestrowani użytkownicy mogą komentować zawartość tej strony.

Zarejestruj nowe konto

Załóż nowe konto. To bardzo proste!

Zarejestruj się

Zaloguj się

Posiadasz już konto? Zaloguj się poniżej.

Zaloguj się

  • Podobna zawartość

    • przez KopalniaWiedzy.pl
      W połowie marca br. do Działu Archeologii Muzeum w Raciborzu dotarła wiadomość, że na polu uprawnym w rejonie Starej Wsi (najstarszej dzielnicy Raciborza) rolnik znalazł ludzkie kości. Niezwłocznie podjęto działania, które miały zabezpieczyć odkryte szczątki. Jak podkreślono w komunikacie Muzeum, okazało się, że są to fragmenty całego pochówku, znajdującego się bardzo płytko (ok. 30 cm) poniżej poziomu terenu. Tak płytkie usytuowanie mogiły wiąże się z postępującą erozją stoku, która powoduje odsłanianie znajdujących się pierwotnie dużo głębiej pochówków.
      Podjęto decyzję o eksploracji mogiły. Dzięki temu ustalono, że kościec był ułożony na prawym boku ze zgiętymi rękoma, podkurczonymi nogami i twarzą skierowaną na wschód. Specjaliści podkreślają, że jest to charakterystyczne dla pochówków z okresu neolitu oraz wczesnej epoki brązu. Podczas prac polowych wydobyto kości nóg.
      Poniżej i obok opisywanego grobu odkryto następne 2 pochówki (tu także stwierdzono ułożenie na boku). Fakt ten wskazuje, że natrafiono na pozostałości cmentarzyska. W tej sytuacji można uznać, że opisywane pochówki mogą stanowić część grobu zbiorowego. Podjęto decyzję o odłożeniu dalszej eksploracji do zakończenia sezonu prac rolniczych. Pochówki zostały zabezpieczone, a kolejne prace badawcze przeprowadzone zostaną jesienią tego roku.

      « powrót do artykułu
    • przez KopalniaWiedzy.pl
      Gdy kończyło się ostatnie zlodowacenie, podnoszące się wody zalewały Doggerland, obszar lądowy, który łączył Wielką Brytanię z wybrzeżami Danii, Holandii i Niemiec. To przez Doggerland pierwsi ludzie dotarli na Wyspy Brytyjskie. Przez ostatnie tysiące lat ślady po ludziach przemierzających i zamieszkujących Doggerland spoczywały na dnie Morza Północnego. Jednak w XX wieku zaczęto używać pogłębiarek, do pozyskiwania materiału z morskiego dna i umacniania brzegów Holandii.
      Wraz z wydobywanymi osadami wydobyto też wiele artefaktów z przeszłości. Poszukiwacze skamieniałości znaleźli wiele takich artefaktów, w tym niemal 1000 mezolitycznych grotów z zadziorami. Groty takie były używane w strzałach, włóczniach i harpunach na terenie całej Europy, od Irlandii po Rosję. Są to więc zabytki dobrze poznane. Dlatego też badacze dotychczas ignorowali groty znalezione w Holandii w materiale wydobytym z dna morskiego. Nie pochodziły one bowiem z regularnych wykopalisk, zatem utracono kontekst ich występowania.
      Niedawno grotom tym przyjrzeli się naukowcy z Uniwersytetu w Lejdzie i czekała ich spora niespodzianka. Uczeni analizowali groty chcą się dowiedzieć, z kości jakiego zwierzęcia zostały wykonane. Chcieli sprawdzić, czy współcześnie używane techniki pozwolą na tego typu identyfikację na podstawie obiektów, które tysiące lat przeleżały pod wodą. Okazało się, że wykorzystywane metody działają. Co więcej, dostarczyły zaskakujących wyników. O ile bowiem zdecydowana większość grotów sprzed ok. 10 000 lat została wykonana z kości jelenia szlachetnego, to dwa z nich zrobiono z... ludzkich kości.
      Jako ekspert w tej dziedzinie, nigdy bym się tego nie spodziewał. To niesamowite odkrycie, mówi Benjamin Elliott, archeolog z Newcastle University, który nie brał udziału w badaniach. Nigdy wcześniej nie znaleziono na terenie Europy dowodów na produkcję broni z ludzkich kości.
      Naukowców zastanawia, dlaczego prehistoryczni myśliwi lub wojownicy mieliby używać ludzkich kości do wyrobu broni. Kości zwierząt, jak np. jelenia, były łatwiej dostępne i bardziej wytrzymałe. Dlatego też specjaliści sądzą, że wytwarzanie broni z ludzkich szczątków ma raczej znaczenie symboliczne i duchowe.
      To nie była decyzja ekonomiczna, mówi główny autor badań, Joannes Dekker. Najbardziej ekonomiczną decyzją byłoby wytwarzanie grotów z kości upolowanych i zjedzonych zwierząt. Szczególnie przydatne byłyby kości i rogi tura, innych gatunków jelenia i łosi. Współczesne eksperymenty pokazały, że są one bardzo wytrzymałe.
      Fakt, że znaleziono groty wykonane głównie z kości jelenia szlachetnego oraz z kości ludzkich wskazuje, że musiał istnieć jakiś inny powód, kulturowy, dla którego ważnym było użycie kości właśnie tych gatunków, mówi Dekker.
      Elliott przypomina hipotezę z przeszłości mówiącą, że niektóre bardzo długie groty z zadziorami znalezione na terenie Irlandii zostały wykonane z ludzkich kości. Podstawą do stworzenia takiej hipotezy stał się fakt, iż w czasie, gdy groty powstały na wyspie nie mieszkało zbyt wiele dużych ssaków. Z wyjątkiem ludzi. Hipoteza ta nie została jednak przetestowana, gdyż wcześniej nie istniała technologia pozwalająca określić pochodzenie grotów. Teraz stało się to możliwe, a odkrycie z Holandii dodaje jej wiarygodności.
      Technika identyfikacji kości zwana ZooMS (Zooarcheology by Mass Spectrometry) polega na badaniu molekuł kolagenu. Jako, że ich budowa różni się nieznacznie pomiędzy gatunkami, można określić pochodzenie kości nawet wówczas gdy na podstawie oględzin nie można tego stwierdzić.
      Badania z Holandii nie dają odpowiedzi na wszystkie pytania. Jako, że przebadano jedynie 10 mezolitycznych grotów z zadziorami, nie wiadomo, jak często wykorzystywane były ludzkie kości. To niezwykle interesujące, że aż dwa z dziesięciu grotów były wykonane z kości człowieka. Z drugiej jednak strony mogli trafić na igłę w stogu siana, mówi Theis Zetner Trolle Jensen z Uniwersytetu w Kopenhadze. Przed kilkoma miesiącami Jensen opublikował wyniki swoich badań, w ramach których wykorzystał technikę ZooMS do sprawdzenia 120 mezolitycznych grotów z zadziorami znalezionymi w bagnach Danii i Szwecji. Były one wykonane z kości jelenia szlachetnego, łosia, niedźwiedzia brunatnego i bawoła. Uczeni doszli wówczas do wniosku, że o wyborze materiału do produkcji grotów decydowała jego wytrzymałość.
      Nie można więc wykluczyć, że jedynie mieszkańcy Doggerland wykorzystywali ludzkie kości. Być może żyli tam dziwni ludzie... którzy robili dziwne rzeczy, stwierdza Jensen.

      « powrót do artykułu
    • przez KopalniaWiedzy.pl
      Ujawniono, że skamieniałości z 2 jaskiń na południowym zachodzie Chin reprezentują nieznanych dotąd ludzi z epoki kamienia. Stanowili oni niezwykłe połączenie archaicznych i współczesnych cech anatomicznych.
      Ponieważ zgodnie z wynikami datowania wiek szczątków wynosi 11,5-14,5 tys. lat (w okresie tym powstawały najwcześniejsze kultury rolnicze Państwa Środka), oznacza to, że ludzie z Jaskini Jeleni mogli dzielić habitat ze współcześnie wyglądającymi ludźmi.
      Pracami australijsko-chińskiego zespołu naukowców kierowali prof. Darren Curnoe z Uniwersytetu Nowej Południowej Walii i Ji Xueping z Junnańskiego Instytutu Zabytków Kultury i Archeologii.
      Ze względu na niezwykłą mozaikę cech przy klasyfikowaniu skamieniałości zachowano szczególną ostrożność. Mogą one należeć do nieznanego wcześniej gatunku, który przetrwał do samego końca epoki lodowcowej 11 tys. lat temu. Alternatywnie [ludzie z Jaskini Jeleni] mogą reprezentować bardzo wczesną i nieznaną falę migracji z Afryki, populację, która nie miała swojego wkładu genetycznego do tego, jacy ludzie są obecnie.
      W 1989 r. w Jaskini Jeleni (Maludong) w pobliżu Mengzi chińscy archeolodzy znaleźli pozostałości co najmniej 3 osób. Nie badano ich aż do 2008 r. W 1979 r. w innej jaskini koło Longlin chiński geolog odkrył 4. częściowo zachowany szkielet. Do 2009 r., gdy międzynarodowy zespół usunął i zrekonstruował skamieniałość, tkwił on w bloku skalnym. Czaszki i zęby z Maludong i Longlin są do siebie bardzo podobne. I tu, i tu rzuca się w oczy niezwykła "mieszanka" archaicznych i współczesnych cech anatomicznych. Pojawiają się też cechy stanowiące dla specjalistów całkowite novum.
      Badanie ewolucji człowieka w Azji utrudnia brak skamieniałości i problemy z określeniem wieku tych, na które natrafiono. Dotąd w lądowej Azji Wschodniej nie znaleziono żadnych skamieniałości młodszych niż 100 tys. lat, które przypominałyby gatunek inny niż nasz (Homo sapiens). Sugerowało to, że gdy pojawił się tu człowiek współczesny, w rejonie nie było żadnych "ewolucyjnych kuzynów". W świetle ostatnich odkryć wydaje się jednak, że to nieprawda.
    • przez KopalniaWiedzy.pl
      Ludzie zamieszkujący w epoce kamienia tereny dzisiejszego RPA byli początkującymi chemikami, którzy stworzyli naturalny klej. Połączyli właściwości zawierającej żelazo ochry z żywicą z drzewa akacjowego.
      Ok. 70 tys. lat temu ochra pełniła z pewnością funkcję dekoracyjną i/lub symboliczną. Szybko zaczęto jednak przypuszczać, że barwnik celowo dodawano do kleju, tak by lepiej spajał ze sobą poszczególne elementy narzędzi.
      Testując swoją hipotezę, naukowcy z University of the Witwatersrand w Johannesburgu odtworzyli klej, korzystając wyłącznie z narzędzi i materiałów dostępnych przed tysiącami lat. I co się okazało? Że klej z domieszką ochry był trwalszy - nie kruszył się - od wersji produkowanej wyłącznie z żywicy akacjowej. Członkini ekipy Lyn Wadley tłumaczy, że dzięki temu prostemu zabiegowi kamienne części przyrządów nie odchodziły od drzewca.
      Uzyskiwanie kleju nie było, wbrew pozorom, łatwym zadaniem. Wymagało uwzględnienia różnic zarówno w składzie żywicy drzew z poszczególnych rejonów, jak i zmiennych właściwości ochry. Ówcześni ludzie nie mieli co prawda pojęcia ani o pH, ani o zawartości żelaza, ale wiedzieli, jaka konkretna kombinacja składników sprawdza się najlepiej.
      Na klej natrafiono podczas wykopalisk w jaskini Sibudu na rzece Tongati. Pod mikroskopem porównywano 4 jego wersje: 1) oryginalną, 2) mieszankę ochry i żywicy z Acacia karroo, 3) mieszankę ochry, żywicy Acacia karroo oraz wosku pszczelego i 4) samą żywicę Acacia karroo. Oglądano je pod 50-krotnym powiększeniem. Archeolodzy przeprowadzili także eksperyment z podgrzewaniem prehistorycznego "superglue" nad ogniem.
  • Ostatnio przeglądający   0 użytkowników

    Brak zarejestrowanych użytkowników przeglądających tę stronę.

×
×
  • Dodaj nową pozycję...