Sign in to follow this
Followers
0

Dwumetrowy kangur – najstarszy przykład sztuki jaskiniowej w Australii
By
KopalniaWiedzy.pl, in Humanistyka
-
Similar Content
-
By KopalniaWiedzy.pl
Krótkotrwałe przebiegunowanie magnetyczne Ziemi, do jakiego doszło przed 42 000 lat doprowadziło do globalnych zmian klimatycznych i wymierania gatunków, twierdzi międzynarodowy zespół badawczy, który pracował pod kierunkiem naukowców z Uniwersytetu Nowej Południowej Walii (UNSW) i South Australian Museum.
Przebiegunowanie, czyli zamiana biegunów magnetycznych Ziemi, miała miejsce wielokrotnie w historii naszej planety. Nie jest to jednak proces o stałym okresie, trudno więc przewidzieć, kiedy nastąpi po raz kolejny. Wiadomo jednak, że w czasie jego trwania dochodzi do długotrwałego znacznego osłabienia pola magnetycznego planety, przez co jej powierzchnia jest gorzej chroniona przed szkodliwym promieniowaniem kosmicznym.
Alan Cooper z South Australian Museum i jego koledzy zbadali pierścienie skamieniałego agatisa nowozelandzkiego i na tej podstawie dostarczyli najbardziej precyzyjnej daty ostatniego przebiegunowania, znanego jako zdarzenie Laschampa. Naukowcy informują, że rozpoczęło się ono pomiędzy 41 560 a 41 050 lat temu i trwało krócej niż 1000 lat. Dotychczas rozrzut datowania tego wydarzenia wynosił aż 4000 lat. Badacze nazwali badanie przez siebie zjawisko zdarzeniem Adamsa, na cześć Douglasa Adamsa, który w książce „Autostopem po Galaktyce” zamieścił słynne stwierdzenie, że odpowiedzią na pytanie o życie, wszechwiat i wszystko inne jest liczba 42.
Podczas przebiegunowania dochodzi do osłabienia ziemskiej magnetosfery. Dotychczas specjaliści badający zdarzenie Lachampa skupiali się na tym, co działo się już po zamianie biegunów magnetycznych, kiedy to natężenie pola magnetycznego Ziemi wynosiło zaledwie 28% obecnej wartości. Teraz, dzięki precyzyjnemu datowaniu zdarzenia Adamsa, Cooper i jego zespół stwierdzili, że do najbardziej dramatycznych zmian doszło, gdy bieguny magnetyczne przemieszczały się przez Ziemię. Wówczas natężenie pola magnetycznego spadło do 0–6 procent dzisiejszej wartości. Gdy zaś pole magnetyczne słabnie, więcej promieniowania kosmicznego trafia do atmosfery. W wyniku jego oddziaływania niektóre atomy zmieniają się w radioaktywny węgiel-14. Rośnie więc stężenie tego pierwiastka w atmosferze, a to z kolei znalazło swoje odbicie w drzewie, które w tym czasie rosło.
Naukowcy wykorzystali następnie metody modelowania klimatu i stwierdzili, że z osłabieniem pola magnetycznego zbiegły się ważne zmiany klimatyczne. Doszło do silnej jonizacji powietrza i poważnych zniszczeń warstwy ozonowej, bardzo zwiększył się poziom szkodliwego promieniowania ultrafioletowego. To dodatkowo mogło wywołać pojawienie się ekstremalnych zjawisk powodowych, takich jak wysokie temperatury, gwałtowne wyładowania atmosferyczne, do ziemi docierało więcej promieniowania ze Słońca. Przez to wiele organizmów miało problemy z adaptacją, łatwiej pojawiały się mutacje genetyczne prowadzące do rozwoju nowotworów.
Ludzie na całym świecie mogli widzieć to, co obecnie jest ograniczone zasięgiem do biegunów – imponujące zorze polarne. Zjonizowane powietrze jest też świetnym przewodnikiem elektryczności. Doszło zapewne do wielkich wyładowań atmosferycznych. To mogło wyglądać jak koniec świata, mówi Cooper.
Naukowcy spekulują, że w związku z tymi wydarzeniami ludzie częściej szukali schronienia w jaskiniach, co z kolei przyczyniło się do obserwowanego w tym czasie gwałtownego rozwoju sztuki jaskiniowej. Gwałtowny wzrost promieniowania ultrafioletowego, szczególnie podczas rozbłysków słonecznych, spowodował, że jaskinie stały się bardzo pożądanymi schronieniami. Znany motyw sztuki jaskiniowej, dłonie odciśnięte za pomocą czerwonej ochry, mógł wziąć się stąd, że ludzie używali ochry jako ochrony przed Słońcem. Do dzisiaj niektóre ludy tak robią, dodaje uczony.
Te ekstremalne zmiany środowiskowe mogły spowodować, albo co najmniej przyczynić się, do wymierania gatunków, w tym megafauny w Australii czy neandertalczyka w Europie, mówi Paula Reiner z Queen's University Belfast. Zarówno megafauna jak i neandertalczycy wymarli właśnie mniej więcej w czasie tego przebiegunowania.
Powstaje więc pytanie, czy i obecnie nie grozi nam przebiegunowanie. Obecne skutki takiego wydarzenia trudno sobie wyobrazić. Z pewnością moglibyśmy się spodziewać poważnych problemów z działaniem wszelkiej elektroniki, prawdopodobnie ucierpiałyby też sieci energetyczne. Zupełnie inną kwestią są potencjalne zmiany klimatyczne. W atmosferze znajduje się obecnie więcej węgla niż w czasie Wydarzenia Adamsa, trudno więc wyrokować, jaki wpływ zwiększenie promieniowania kosmicznego wywarłoby na atmosferę. Wiadomo natomiast, że pole magnetyczne naszej planety osłabia się od około 200 lat, a północny biegun magnetyczny coraz szybciej się przemieszcza. Przed 6 laty informowaliśmy, że naukowcy z Uniwersytetu Harvarda przeprowadzili badania oceny ryzyka zamiany biegunów.
« powrót do artykułu -
By KopalniaWiedzy.pl
Hiszpańscy archeolodzy są zaskoczeni odkryciem tajemniczej tabliczki z epoki kamienia, na której wyryto wizerunki zwierząt. Odkrycia dokonano podczas prac na stanowisku Coves del Fem. Pracowaliśmy tam ostatniego lata, naprawiając zniszczenia dokonane przez powódź, mówi profesor Raquel Pique Huerta z wydziału prehistorii Universitat Autonoma de Barcelona. Coves del Fem to jaskinia w gminie Ulldemolins w Katalonii.
Naukowcy badają obecnie tabliczkę i próbują wyjaśnić nie tylko jej znaczenie, ale również dlaczego jest ona starsza niż samo stanowisko. Na tabliczce wyryto wizerunki dwóch jeleniowatych (samicy i samca), dwóch kóz lub krów oraz dwóch niezidentyfikowanych zwierząt. Jej odkrycie było tym większym zaskoczeniem, że naukowcy poszukiwali kamiennych narzędzi, nie spodziewali się zabytku tego typu.
Tabliczka ma trafić na wystawę w Muzeum Archeologii Katalonii, jednak najpierw muszą zakończyć się badania. A do wyjaśnienia pozostało jeszcze wiele kwestii, jak np. znaczenie tabliczki dla społeczności, w której powstała czy jej symboliki.
Wiemy, że ludzie zamieszkiwali tę jaskinię pomiędzy 6000 a 45000 lat przed naszą erą. Używali kamiennych narzędzi. Dlatego też zawsze na wszelki wypadek rozglądamy się za takimi narzędziami. Jednak nie spodziewaliśmy się znaleźć tabliczki z wyrytymi wizerunkami, mówi profesor Huerta.
Naukowcy sądzą, że tabliczka liczy sobie od 11 700 do 15 000 lat, pochodzi więc z końca paleolitu. Nie należy ona do społeczności, która zamieszkiwała tę jaskinię. Jest znacznie starsza, dodaje uczona.
Wciąż nie wiadomo, jak zabytek znalazł się w młodszych warstwach. Nie można wykluczyć, że została przyniesiona przez wodę. A może mieszkańcy młodszych społeczności, którzy kopali jamy, by w nich przechowywać swoje rzeczy, dotarli do starszych warstw i je wymieszali, stwierdza Huerta.
Zabytek ma prawdopodobnie duże znaczenie historyczne. Ma związek ze światem idei, jest rodzajem komunikacji ideologicznej, jednak nie wiemy, co znaczy.
Uczona nie wyklucza, że mamy tu do czynienia z zapiskiem dotyczącym zasad panujących w społeczności lub z symbolicznym opisem samej społeczności. Jest tutaj jakieś znaczenie, które było ważne i dzielone między członkami społeczności. Przedstawienia są bardzo naturalistyczne. Widać szczegóły budowy zwierząt, w niektórych miejscach przedstawiono nawet futro, dodaje Huerta.
« powrót do artykułu -
By KopalniaWiedzy.pl
W Indonezji na wyspie Celebes znaleziono prawdopodobnie najstarszy na świecie rysunek naskalny wykonany ręką człowieka. Przedstawia on dziką świnię naturalnych rozmiarów i jest jednocześnie najstarszym dowodem na zasiedlenie tych terenów. Po raz pierwszy rysunek został zauważony w 2017 roku przez doktoranta Basrana Burhana z Griffith University, podczas przeprowadzania spisu archeologicznego.
Jaskinia Leang Tedongnge znajduje się w odległej dolinie otoczonej stromymi klifami. Aby do niej dotrzeć trzeba odbyć godzinny spacer od najbliższej drogi. Dojść do niej można wyłącznie w porze suchej, gdyż w porze deszczowej okolica jest zalana. Mieszkańcy lokalnej społeczności Bugis zapewnili badaczy, że jaskini nigdy nie widzieli ludzie z Zachodu.
To właśnie w tej trudno dostępnej jaskini zauważono dzieło sztuki sprzed – jak wykazały badania – 45 500 lat. Rysunek długości 136 i wysokości 54 centymetrów przedstawia samca świni celebeskiej. Został on wykonany ciemnoczerwonym barwnikiem z ochry.
Nad świńskim zadem znajdują się dwa odciski ludzkich dłoni. Wydaje się też, że naprzeciwko zwierzęcia namalowano dwie inne świnie, jednak rysunki nie zachowały się w całości. Prawdopodobnie nasza świnia obserwuje interakcję społeczną lub walkę pomiędzy innymi świniami, stwierdza Adam Brumm, współautor badań.
Ludzie od dziesiątków tysięcy lat polują na świnie celebeskie. Są one więc ważnym motywem lokalnej sztuki prehistorycznej.
Datowania rysunku dokonał Maxime Aubert. Znalazł on fragment kalcytu, który uformował się na rysunku i za pomocą datowania izotopu uranu stwierdził, że kalcyt liczy sobie 45 500 lat. To zaś oznacza, że znajdujące się pod nim dzieło jest co najmniej w tym samym wieku. Może być jednak znacznie starsze, gdyż datowaliśmy kalcyt, wyjaśnia. Ludzie, którzy wykonali rysunek byli w pełni współczesnymi ludźmi. Byli tacy jak my. Mieli wszelkie umiejętności i narzędzia, by narysować to, co chcą, dodaje. Zdaniem naukowców, rysunek jest dziełem Homo sapiens, chociaż nie można tego stwierdzić z całkowitą pewnością.
Odkrywanie i datowanie tego typu zabytków pozwala uzupełnić naszą wiedzę na temat historii naszego gatunku. Zaledwie 3 lata temu dowiedzieliśmy się, że H. sapiens dotarł do Australii już przed 65 000 lat. Wcześniej jednak musieli przebyć Wallaceę, obszar biogeograficzny obejmujący głównie grupę indonezyjskich wysp. Rysunek świni, jeśli rzeczywiście został wykonany ręką przedstawiciela naszego gatunku, to najstarszy dowód na obecność H. sapiens w Wallacei.
Najstarsze znane z Celebes ślady bytności człowieka pochodzą sprzed ok. 194–118 tysięcy lat. Znalezione w Talepu artefakty zostały wykonane ręką niezidentyfikowanego hominina. Nie wiemy, kiedy anatomicznie współcześni ludzie skolonizowali wyspę. Wiele wskazuje na to, że już mogli dotrzeć do Azji Południowo-Wschodniej może nawet 73 000 lat temu. W regionie Australii-Nowej Gwinei mogli pojawić się nawet 69 000 lat temu. Jeśli rzeczywiście tam się wówczas osiedlili, to z dużym prawdopodobieństwem przybyli przez Celebes.
Autorzy najnowszych badań przypominają, że za najstarszy przykład sztuki naskalnej uznaje się rysunki z jednej z hiszpańskich jaskiń. Są przypisywane neandertalczykowi i datowane na ok. 65 000 lat. Jednak wielu specjalistów kwestionuje metody użyte do określenia wieku tych rysunków. Warto też wspomnieć, że przed rokiem zespół Adama Brumma znalazł na Celebes najstarszą historię zarejestrowaną przez człowieka i jednocześnie dowód, że sztuka figuratywna nie narodziła się w Europie.
Ze szczegółami najnowszego odkrycia możemy zapoznać się w artykule Oldest cave art found in Sulawesi.
« powrót do artykułu -
By KopalniaWiedzy.pl
W jednej z jaskiń na Celebes (Sulawesi) znaleziono malunek naskalny przedstawiający scenę polowania na świnię i byka. Zdaniem naukowców ten liczący sobie 44 000 lat zabytek jest najstarszą historią zarejestrowaną przez człowieka.
Dzieło ma długość 4,5 metra i widzimy na nim ludzi polujących na lokalne gatunki. Dotychczas najstarsze takie przedstawienia pochodziły z Europy, a ich wiek szacowano na 14–21 tysięcy lat. Nigdy czegoś takiego nie widziałem. Oczywiście widziałem w tym regionie setki przykładów sztuki naskalnej, ale nigdy nic podobnego do tej sceny polowania, mówi Adam Brumm z australijskiego Griffith University, który wraz z zespołem dokonał odkrycia.
Nie wszyscy naukowcy są zgodni co do tego, że mamy tutaj do czynienia z jedną sceną przedstawiającą opowieść. Ich zdaniem może być do seria osobnych rysunków, które dzielą całe tysiąclecia. Wśród wątpiących jest m.in. Paul Pettit, archeolog i specjalista od sztuki naskalnej z brytyjskiego Durham University. Jednak nawet wątpiący, czy mamy tu do czynienia z jedną opowieścią zwracają uwagę, że widzimy tutaj najstarszy znany przykład sztuki figuratywnej, czyli takiej, która przedstawia obiekty lub figury istniejące w świecie rzeczywistym.
Najsłynniejsze przykłady sztuki naskalnej pochodzą z terenów Europy. W jaskini Lascaux znajdują się setki rysunków pochodzących sprzed 17 000 lat, a na terenie Starego Kontynentu znamy przykłady podobnie datowanych zabytków, co do których nie ma wątpliwości, że przedstawiają pewną narrację. W ciągu ostatnich dekad naukowcy odkryli jeszcze starsze malunki naskalne. Sztuka jaskiniowa datowana na 30–40 tysięcy lat znajduje się w jaskini Chauvet we Francji czy El Castillo w Hiszpanii. Tam jednak widzimy stylizowane symbole lub pojedyncze przedstawienia zwierząt. Nie ma mowy o narracji.
Sztuka naskalna znana jest też z Azji, Afryki czy Australii, jednak uważa się, że jest ona młodsza niż ta europejska. Prawdę mówiąc, trudno datować takie zabytki, gdyż często wykonywano je materiałami naturalnymi, jak węgiel, które mogą być znacznie starsze niż same rysunki.
W 2014 i ponownie w 2018 roku Brumm i jego koledzy zelektryzowali świat naukowy stwierdzeniem, że na Sulawesi i Bornego można znaleźć sztukę naskalną starszą niż 40 000 lat. Być może nawet starszą niż pochodząca z Europy.
W 2017 roku współpracujący z Brummem archeolog Hamrullah z Sulawesi przysłał Australijczykowi zdjęcia rysunków z eksplorowanej przez siebie jaskini. Widać było na nich babirussy (miejscowe dzikie świnie) i niewielkiego bawoła, anoa nizinnego. Obok były figurki przypominające ludzi, ale z pewnymi cechami zwierzęcymi, jak ogony czy kufy. Na jednym z przedstawień anoa jest otoczony przez te ludzkie figurki trzymające w dłoniach prawdopodobnie włócznie i liny.
W mitologii wielu kultur spotykamy teriantropy czyli ludzi zdolnych do przeobrażania się w zwierzęta. Obecność takich rysunków oznacza, że wcześni mieszkańcy Celebes byli w stanie wyobrażać sobie i przedstawiać w sztuce rzeczy, które nie istniały w świecie rzeczywistym. Umieszczenie teriantropów w scenie polowania może np. oznaczać, że czynność ta miała konotacje mitologiczne czy nadprzyrodzone.
Najstarszym możliwym przykładem teriantropii w Europie jest figurka z kości słoniowej przedstawiająca pół-lwa pół-człowieka. Niektórzy naukowcy twierdzą, że liczy ona sobie 40 000 lat. Zdaniem innych jest znacznie młodsza. Z kolei w jaskini Lascaux widzimy wyraźny rysunek człowieka z ptasią głową, gonionego przez żubra.
Australijscy naukowcy zajęli się datowaniem rysunków z Sulawesi. Posłużyła im do tego analiza kalcytu, który odłożył się na malunkach. Zawarty w nim uran stopniowo rozpada się do toru. Pomiar stosunku uranu do toru wykazał, że kalcyt na powierzchni jednego z przedstawień świni zaczął tworzyć się co najmniej 43 900 lat temu, a kalcyt na dwóch rysunkach anoa ma więcej niż 40 900 lat.
Zdaniem Alistair Pike z University of Southampton oznacza to, że sztuka figuratywna nie narodziła się w Europie. Wciąż jednak nie wiemy, czy mamy do czynienia z całą opowieścią. Datowano bowiem kalcyt ze zwierząt, teriantropy mogły zostać dodane później. Datowania nie przeprowadzono, gdyż na ich powierzchni nie znaleziono kalcytu. Mimo to Maxime Aubert, który analizował kalcyt, mówi, że jego zdaniem figury pochodzą z tego samego okresu. Są podobnego koloru, podobnie zwietrzałe, a cała szuka jaskiniowa z tego regionu powstała w podobnym czasie. Jednak warto byłoby sprawdzić, czy pigmenty użyte do namalowania zwierząt i teriantropów są takie same.
Jeśli okazałoby się, że cała scena liczy sobie ponad 40 000 lat mielibyśmy do czynienia z bardzo ważnym odkryciem. Figurki ludzi obok zwierząt rozpowszechniają się bowiem w sztuce jaskiniowej dopiero 10 000 lat temu. Oznaczałoby to też, że wcześni ludzie, którzy przybyli do Azji Południowo-Wschodniej byli w stanie opowiadać historie i symbolicznie je utrwalać.
« powrót do artykułu
-
-
Recently Browsing 0 members
No registered users viewing this page.