Bogata przeszłość Czerwonego Kapturka

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Zdaniem antropologa Jamiego Tehraniego z Durham University, Bajka o Czerwonym Kapturku może poszczycić się drzewem genealogicznym sięgającym wielu wieków. W piśmie PLOS One Tehrani przedstawił dowody, że opowieść o dziewczynce, babci i podstępnym wilku pochodzi z tego samego źródła co wciąż popularna w Europie i na Bliskim Wschodzie Bajka o wilku i siedmiu koźlątkach.

Na potrzeby swoich badań Tehrani wykorzystał analizę filogenetyczną. Metoda ta pozwala śledzić związki pomiędzy gatunkami. Jednak jej użycie do opowieści ludowych jest, jak przekonuje uczony, w pełni zasadne. Opowieści takie są przecież niczym innym jak potomkami wcześniejszych opowieści. Kolejne pokolenia zmieniają je dodając jedne rzeczy, a zapominając o innych.
Tehrani skupił się na 72 zmiennych, takich jak np. charakter głównego bohatera i jego przeciwnika, sztuczki, jakich używa przeciwnik by podejść bohatera czy ostateczne zakończenie opowieści. Dzięki temu był w stanie określić, w jaki sposób opowieść zmieniała się wraz z upływem czasu.

Bajka o wilku i siedmiu koźlątkach opowiada o kozie, która miała siedmioro młodych. Pewnego dnia musiała wyjść z domu i przykazała dzieciom, by nie otwierały drzwi, gdyż może zjeść je wilk. Ten podsłuchał rozmowę i użył całego zestawu sztuczek, by nakłonić koźlątka do otwarcia drzwi. Opowieść wyewoluowała z jednej z bajek Ezopa i została zapisana około 400 roku naszej ery. Z kolei najstarszy znany pisemny przekaz bajki o Czerwonym Kapturku pochodzi z XI wieku, kiedy to po łacinie spisał ją pewien ksiądz w Liege. Analiza Tehraniego wykazała jednak, że obie bajki mają wspólnego znacznie starszego przodka, a drzewo genealogiczne Bajki o Czerwonym Kapturku jest niezwykle bogate. Chińczycy połączyli razem Czerwonego Kapturka, wilka i koźlątka oraz miejscowe opowieści ludowe, tworząc nową opowieść. Co interesujące, bajka ta została po raz pierwszy spisana przez chińskiego poetę Huang Zhanga, który był współczesnym Francuzowi Charlesowi Perraultowi, autorowi pierwszej opublikowanej w Europie wersji Czerwonego Kapturka. Trafiła ona do rąk europejskich czytelników w XVII wieku.

Naukowiec zwraca uwagę, że te same opowieści mogą funkcjonować w odległych kulturach. Bajka o Czerwonym Kapturku i podobne przekazy posiadają takie wspólne cechy jak minimalnie antyintuicyjne koncepcje (np. mówiące zwierzęta), informacje potrzebne do przetrwania jak np. konieczność unikania drapieżników zarówno dosłownych jak i metaforycznych czy wagę postępowania według wskazań rodziców. Baki takie są zatem rodzajem przewodnika i podręcznika przetrwania dla dzieci.

« powrót do artykułu

[Astroboy 34]

Bardzo ciekawa analiza. Czy słyszał ktoś o czymś podobnym dla nieco starszych, bliskowschodnich opowieści pasterskich?