Znajdź zawartość

Jeśli ktoś chce osiągnąć jakiś cel, lepiej go pytać "czemu" niż "jak". Wtedy zwiększa się szansa, że dopnie swego, nawet jeśli w międzyczasie zmienią się warunki realizacji postanowień. Wyobraźmy sobie osobę, której celem jest oszczędzenie pieniędzy. Układa ona plan, że uda jej się to, gdy ograniczy liczbę ubrań kupowanych w markecie. Badaliśmy, jak plan wpłynie na jednostkowe reakcje na inne możliwości oszczędzania, np. czy ten człowiek zamówi również tańsze danie w restauracji, będzie się wystrzegać impulsywnego kupowania i skumuluje sprawunki, by udać się na nie raz i zaoszczędzić benzynę – wyjaśniają Julia Belyavsky Bayuk z University of Delaware oraz Chris Janiszewski i Robyn LeBoeuf z Uniwersytetu Florydzkiego. Psycholodzy zauważyli, że kiedy ludzie skupiali się na konkretnych aspektach osiągnięcia celu, stawali się bardziej zamknięci na inne pomysły i rzadziej wykorzystywali opcje niepodpadające pod ich plan. Osoby koncentrujące się na ogólniejszych pobudkach dotyczących dążenia do celu były skłonne rozważyć wszystkie nadprogramowe metody. Amerykanie przeprowadzili 4 badania. W jednym z nich poprosili niektórych ochotników o sporządzenie szczegółowego planu, jak oszczędzić pieniądze. Reszta nie musiała tego robić. Później części badanych polecono, by skoncentrowali się na tym, czemu chcieli oszczędzić pieniądze. Na końcu wszystkim dano możliwość kupienia cukierka. Okazało się, że konsumenci, którzy sporządzili plan, częściej kupowali słodycze niż ludzie nieukładający żadnej marszruty. Jednak w grupie abstrakcyjnej (rozważającej powody) ci, którzy układali plan, częściej powstrzymywali się od zakupienia cukierka. Planowanie jest więc skuteczniejsze w wersji abstrakcyjnej. Wtedy zachowujemy bowiem otwarty umysł i działamy bardziej elastycznie. Strategia sprawdza się zwłaszcza wtedy, gdy pierwotny plan okazuje się niewykonalny (tańsza restauracja jest za daleko, siłownię zamknięto na wakacje) lub realne stają się inne ukierunkowane na cel działania (spacer zamiast taksówki, zjedzenie zdrowszego posiłku).

Jak sformułować idealne postanowienie noworoczne? Profesor Richard Wiseman z University of Hertfordshire ma na to receptę. Inną dla kobiet, inną dla mężczyzn. Naukowiec zbadał postanowienia noworoczne ponad 3000 osób. Około 60% z nich było mieszkańcami Wielkiej Brytanii, a reszta – USA. Sprawdził też, co osoby te zrobiły 1 stycznia, by dotrzymać słowa danego samemu sobie. Okazało się, że jedynie 12% postanowień dotyczących rzucenia palenia doszło do skutku. Aż 66% osób, które obiecały, że od Nowego Roku rzucają tytoń, po papierosa sięgnęło już 1 stycznia. Lepiej powodziło się osobom, które chciały schudnąć. Udało się to w przypadku 28% z nich. Zdumiewać może też fakt, że łatwiej było rzucić palenie lub stracić na wadze, niż dotrzymać postanowienia o „byciu lepszą osobą”. Najłatwiej natomiast było „bardziej cieszyć się życiem”, prawdopodobnie dlatego, że jest to bardzo subiektywne. Na podstawie swoich badań profesor Wiseman wysnuł kilka przydatnych wniosków i przygotował kilka porad. Okazuje się, że mężczyznom łatwiej dotrzymać postanowienia, gdy pomyślą o konkretnych korzyściach. Zamiast więc postanawiać „schudnę”, panowie powinni skupić się na tym, że gdy będą szczuplejsi staną się bardziej atrakcyjni dla płci przeciwnej. Z kolei kobiety łatwiej dotrzymują danego sobie słowa, gdy o postanowieniu powiedzą rodzinie i znajomym, którzy będą je wspierali i zachęcali do czynienia postępów. Jeśli odchudzająca się pani sięgnie po czekoladę, zarówno ona sama jak i otoczenie, nie powinni traktować tego jako klęski, ale jako chwilową słabostkę, z którą można skutecznie walczyć. Takie drobnostki mają zadziwiająco wielkie znaczenie. Aż 22% mężczyzn radzi sobie lepiej, gdy wyznaczy sobie cel, taki jak np. zyskanie w oczach płci przeciwnej. Zasada ta dotyczy 10% kobiet, o tyle bowiem zwiększa się prawdopodobieństwo sukcesu, gdy postanowieniem podzielą się z innymi. Mężczyźni łatwo przybierają samczą postawę i mają nierealistyczne oczekiwania, dlatego też wyznaczenie prostego celu pomaga im osiągnąć więcej. Z kolei kobiety często nie chcą mówić o swoich postanowieniach. A dla nich ważne jest wsparcie rodziny i przyjaciół – mówi Wiseman. Profesor rozpoczął teraz badania nad zrywaniem ze złymi zwyczajami. A oto kilka porad profesora Wisemana:postanawiaj sobie tylko jedną rzecz;planuj, nie czekaj na Nowy Rok z rozpoczęciem „nowego życia”. Zastanów się wcześniej, co chcesz osiągnąć;nie powtarzaj postanowień. To spowoduje rozczarowanie i frustrację;dokładnie planuj to, co i jak chcesz zrobić;pomyśl, jak postanowienie wpłynie na twoje życie. Porady tylko dla mężczyzn:skup się na celach, które są konkretne, można jest zmierzyć, są realistyczne i ograniczone czasowo. Zamiast stwierdzić np. „znajdę nową pracę”, zaplanuj działanie na każdy tydzień (np. co tydzień złożysz nowe CV w nowej firmie). Dziel całość na małe kroczki tak, byś widział jak przybliżają cię one do celu;skup się na tym, w jaki sposób osiągnięcie celu polepszy twoje życie. Jeśli chcesz rzucić palenie, zrób listę korzyści z tym związanych i umieść ją w widocznym miejscu. Porady tylko dla kobiet:podziel się swoim postanowieniem z rodziną i znajomymi. Poproś ich o pomoc w dotrzymaniu słowa, napisz, co sobie postanowiłaś i umieść kartkę w widocznym miejscu w mieszkaniu;bądź cierpliwa. Wiele rzeczy wymaga czasu. Nie poddawaj się, gdy np. skusisz się na tabliczkę czekolady, a chcesz schudnąć. Nie obwiniaj siebie tylko walcz z pokusą. Pamiętaj, że wszyscy mają mniejsze lub większe potknięcia.