Znajdź zawartość

Scytowie cieszą się obecnie statusem niemalże legendarnym. Zapracowali nań licznymi konfliktami i interakcjami z sąsiadującymi cywilizacjami. Sami nie stworzyli jednorodnej kultury, nie pozostawili żadnych źródeł pisanych, a to, co o nich wiemy, pochodzi od wielkich cywilizacji, z którymi mieli kontakt: Asyryjczyków, Greków, Rzymian, Persów czy Chińczyków. Scytowie mieli duży wpływ na cywilizacje, z którymi się zetknęli. To oni rozpowszechnili nowe technologie, jak siodło końskie czy łuk refleksyjny. Walczyli przeciwko swoim sąsiadom i zaciągali się do ich armii. Sąsiedzi pozostawili po sobie liczne źródła pisane, w których czytamy o Scytach. Jednak są to świadectwa z perspektywy zewnętrznej, a nie scytyjskiej. O historii Scytów niewiele wiemy. Bez źródeł pisanych nie wiemy nawet, jakim językiem lub językami się posługiwali, skąd pochodzili, w jaki sposób rozprzestrzeniały się ich kultury. Wiele rzeczy pozostaje zagadką. Autorami najnowszych badań na temat Scytów jest międzynarodowy zespół naukowy, który pracował pod kierunkiem uczonych z Instytutu Historii Człowieka im. Maxa Plancka z Jeny w Niemczech. W skład zespołu weszli genetycy, antropolodzy i archeolodzy. Uczeni przebadali i porównali ze sobą genomy 111 osób pochodzących ze scytyjskich i niescytyjskich kultur stepu Azji Centralnej. Z przeprowadzonych badań dowiadujemy się, że istnieje zbieżność czasowa pomiędzy znacznymi zmianami genetycznymi, a upadkiem grup osiadłych z epoki brązu i pojawieniu się scytyjskich nomadów epoki żelaza. Jeszcze na przełomie II i I tysiąclecia przed Chrystusem badane tereny były zamieszkane przez dość homogeniczne genetycznie osiadłe grupy pasterzy późnej epoki brązu. Jednak na początku I tysiąclecia p.n.e. ze wschodu, zachodu i południa napływa na step nowa pula genetyczna. Uczonym udało się zidentyfikować co najmniej dwa źródła tych nowych genów. Źródło wschodnie prawdopodobnie pochodziło z populacji z Ałtaju, która w czasie epoki żelaza rozprzestrzeniła się na zachód i południe. Badania genetyczne zgadzają się tutaj z czasem i lokalizacją znalezisk archeologicznych, które już wcześniej sugerowały, że doszło do ekspansji populacji zamieszkującej Ałtaj. To właśnie w tym rejonie znajdowane są najwcześniejsze scytyjskie pochówki, które łączą ze sobą takie kazachskie kultury jak Saka (południe), Tasmola (centrum) i Pazyryk (wschód). Ku zdumieniu badaczy okazało się, że drugie źródło genów widać u grup zamieszkujących zachodnią część Uralu. To zachodnie źródło pojawiło się w tym samym czasie, co źródło wschodnie. Jednak w przeciwieństwie do niego, zachodnia pula genetyczna, charakterystyczna dla kultur sarmackich, jest w dużej mierze jednorodna od Uralu przez Step Pontyjsko-Kaspijski. Badaniami objęto też późniejszy okres dziejów. Z czasem dochodzi do kolejnych zmian genetycznych, a procesy te ulegają intensyfikacji w pierwszych wiekach naszej ery. Zbiegają się w czasie z upadkiem i zniknięciem kultur scytyjskich ze stepu Azji Centralnych. Ten napływ nowych genów jest prawdopodobnie związany z rozszerzaniem wpływów przez wschodnie koczownicze imperia stepowe, takie jak Xiongnu i Xianbei. W tym samym czasie scytyjska pula genetyczna zostaje wzbogacona też genami z Iranu, prawdopodobnie powiązanymi z cywilizacją perską. Szczegółowe wyniki badań opisano w artykule Ancient genomic time transect from the Central Asian Steppe unravels the history of the Scythians. « powrót do artykułu

Naukowcy z Instytutu Archeologii Rosyjskiej Akademii Nauk donieśli o odkryciu interesującego pochówku czterech scytyjskich kobiet. Bogato wyposażony kurhan został tylko częściowo splądrowany, dzięki czemu uczeni mają nadzieję lepiej poznać rolę kobiet w kulturze Scytów. Na badany właśnie kurhan nr 9 na stanowisku Diewica V (Devitsa V) natrafiono po raz pierwszy w 2000 roku w pobliżu miejscowości Diewica położonej pod Woroneżem. Od 2010 roku jest on badany przez specjalistów. Kurhan ma wysokość 1,1 metra i średnicę 40 metrów. Jest nieco wydłużony w kierunku północ-południe. Na miejscu znaleziono ślady obrzędów pogrzebowych, w tym czerwoną amforę zawierającą kości zwierzęcia, prawdopodobnie konia. W północnej części kurhanu znajdują się zwłoki dwóch kobiet. Jedna miała 20-25 lat, a wiek drugiej to 12-13 lat. Ta część grobu została splądrowana. Archeolodzy znaleźli tam ponad 30 grotów strzał, żelazny hak stylizowany na ptaka, pozostałości końskiej uprzęży, żelazne noże, fragmenty odlewanych naczyń i inne zabytki. Znajdował się tam też rozbity lekyt aryballosowy. Naczynie było czarne z wzorem czerwonej palmety.  Specjaliści stwierdzili, że przedmioty pochodzą z 2. lub 3. ćwierci IV wieku przed Chrystusem. Okazało się jednak, że złodzieje nie splądrowali całego kurhanu. W jego północnej i zachodniej części znaleziono kolejne zwłoki. Dwie kobiety zostały pochowane w drewnianych komorach grobowych wypełnionych trawą. Ich głowy wsparto na usypanych z ziemi poduszkach również pokrytych trawą. Pierwsza z kobiet, w wieku 40–50 lat, została ułożona na plecach w kierunku zachodnim wzdłuż południowej ściany. Na jej głowie dobrze zachowały się ozdoby ze stemplowanych złotych płytek z motywem kwiatowym oraz duże okrągłe kolczyki z wisiorkami w kształcie amfor. Takie ozdoby są znajdowane tylko w najznamienitszych, najbogatszych scytyjskich pochówkach. Obok głowy kobiety złożono żelazny nóż owinięty w tkaninę oraz żelazny grot strzały. Druga z kobiet pochowanych w niesplądrowanej części miała 30–35 lat. Pogrzebano ją wzdłuż zachodniej ściany z głową zwróconą na południe, w tzw. „pozycji jeźdźca”. Pod jej lewym ramieniem złożono lustro z brązu, a wzdłuż lewej strony ciała położono dwie włócznie. Lewą rękę zdobi bransoleta ze szklanymi paciorkami. U jej stóp archeolodzy znaleźli dwia naczynia: odlewaną kadzielnicę i jednoręczny kantaros pokryty czarną laką. Kantaros powstał w drugiej ćwierci IV wieku przed naszą erą, zatem pochówek może pochodzić z drugiej połowy IV wieku. Kurhan nr 9 to unikatowe znalezisko. Większość scytyjskich kurhanów z regionu środkowego Donu została całkowicie splądrowana. Ten zaś w dużej mierze zachował się nietknięty. « powrót do artykułu