Znajdź zawartość

Zaledwie dwie mutacje zadecydowały o tym, że słynna epidemia grypy hiszpanki pochłonęła aż 50 milionów ofiar - donoszą specjaliści z Masachussets Institute of Technology (MIT). Co ciekawe, wirus, który zaatakował Europę w 1918 roku, przeniósł się na człowieka bezpośrednio z ptaków, podobnie jak słynna w ostatnich latach "ptasia grypa" H5N1. Wirus hiszpanki należy do szczepu H1N1. Oznacza to, że na jego powierzchni występuje wariant pierwszy białka hemaglutyniny (HA) oraz wariant pierwszy neuraminidazy (NA). Pierwsza z tych protein wykazywała dwie charakterystyczne mutacje, które uczyniły wirusa słynnej hiszpanki jednym z najbardziej zjadliwych w historii medycyny. Dzięki tym dwóm zmianom w stukturze, wirus mógł znacznie skuteczniej wiązać się z receptorem w górnych drogach oddechowych człowieka. Praca na temat budowy wspomnianej proteiny została opublikowana 18 lutego w czasopiśmie Proceedings of National Academy of Sciences. Miesiąc wcześniej ta sama grupa badaczy, prowadzona przez prof. Sasisekharana, opublikowała wyniki badań dowodzące, że ścisłe dopasowanie cząsteczek hemaglutyniny do określonych receptorów na komórkach nabłonka dróg oddechowych jest niezbędne dla skutecznej intekcji. Receptor, o którym mowa, to tzw. alfa-2,6 receptor. Występuje on w dwóch formach: jednej przypominającej rozłożony parasol i jednej stożkowatej. Aby doszło do infekcji, wirus bytujący wcześniej w organizmach ptaków musi dopasować się do kształtu ludzkiego receptora o kształcie parasola. Wszystko wskazuje na to, że zjadliwość wirusa jest wprost proporcjonalna do siły wzajemnego wiązania się tych dwóch białek. W ramach eksperymentu porównano trzy szczepy wirusa: hiszpankę (określaną fachowo jako SC18) oraz dwa mniej szkodliwe dla człowieka wirusy: NY18 (różniący się jednym aminokwasem w hemaglutyninie) oraz AV18, na powierzchni którego hemaglutynina różni się dwoma aminokwasami. Do zbadania wirusa użyto fretek - zwierząt bardzo podatnych na ludzką grypę. Naukowcy odkryli, że wirus szczepu SC18 roznosił się pomiędzy fretkami bardzo skutecznie, NY18 był znacznie mniej zakaźny, natomiast AV18 nie wykazywał szkodliwości dla tych zwierząt. Potwierdza to, że zarówno struktura hemaglutyniny, jak i receptora alfa-2,6 jest kluczowa dla zdolności wirusa grypy do przenoszenia się pomiędzy ludźmi. Odkrycie badaczy z MIT pozwoli monitorować na bieżąco mutacje w genomie słynnego wirusa H5N1, powodującego "ptasią grypę". Obecnie wykazuje on znikomą szkodliwość dla ludzi, lecz może - podobnie jak wszystkie wirusy grypy - intensywnie mutować. Z tego powodu istnieje ciągłe ryzyko wzrostu powinowactwa wirusa z receptorami w drogach oddechowych człowieka. Wykonane badania pomogą wybrać najskuteczniejszą metodę badań nad szczepem H5N1 oraz oceny zagrożenia, jakie niesie on dla ludzi.

Naukowcy chcą ekshumować zwłoki zmarłego 88 lat temu arystokraty, sir Marka Sykesa. Posiadacz ziemski i polityk zmarł w 1919 roku we Francji. Zmogła go jedna z najgroźniejszych znanych światu odmian grypy — hiszpanka. Profesor John Oxford, światowej sławy wirusolog z Queen Mary's College, przypuszcza, że Sykes został pochowany w ołowianej trumnie, która "przechowała" zabójcze wirusy. Redaktorzy z programu BBC pt. "Inside Out" prześledzili wcześniej zapiski na temat pogrzebu arystokraty w Sledmere Church we wschodnim Yorkshire. Zbadanie DNA wirusów, które wywołały na początku ubiegłego wieku pandemię grypy, może pomóc w walce ze współczesnymi mikrobami, a zwłaszcza z H5N1. Aby przeprowadzić ekshumację, potrzebna jest zgoda Kościoła, władz świeckich oraz wnucząt Sykesa. Tuż przed śmiercią dyplomata pracował dla rządu na Bliskim Wschodzie. Wracał z Syrii do domu, zatrzymując się po drodze w Londynie. Tam prawdopodobnie zaraził się grypą. Kilka dni później zmarł w wieku zaledwie 39 lat w paryskim hotelu. Brał wtedy udział w konferencji pokojowej. Wróżono mu świetlaną przyszłość, miał bowiem zostać premierem. Baronet był współautorem podpisanego 16 maja 1916 roku układu Sykes-Picot, dzielącego Imperium Osmańskie między Brytyjczyków i Francuzów. Pustoszący świat w latach 1918-1919 wirus (H1N1) był bardzo podobny do wirusa H5N1 i również pochodził od ptaków. Ponieważ ciało sir Marka leżało w zapieczętowanej ołowianej trumnie, być może naukowcom uda się pozyskać dobrze zachowane próbki tkanek i sprawdzić, za pośrednictwem jakiego mechanizmu zabija ptasia grypa. Profesor Oxford nadmienia, że do tej pory na świecie udało się pozyskać tylko 5 użytecznych próbek, a żadna nie pochodziła z ciała pochowanego w metalowej trumnie. Badacz ocenia ryzyko wystąpienia pandemii ptasiej grypy jako wysokie. Wirusolodzy chcą sprawdzić, od czego umierały ofiary hiszpanki. Od infekcji czysto wirusowej, połączenia choroby wirusowej i bakteryjnej czy może w wyniku tak wielkiej aktywności cytokin, że doprowadziła ona do zniszczenia tkanki płucnej.

Naukowcy, którzy starają się opracować szybszy i lepszy sposób produkcji szczepionek przeciwko grypie poinformowali, że stworzyli szczepionkę, która uchroniła myszy przed hiszpanką – najbardziej śmiertelną odmianą grypy. Epidemia, która trwała w latach 1918-1919 pochłonęła na całym świecie od 40 do 100 milionów ofiar. Nowa szczepionka pozwoliła naukowcom znaleźć sposób określenia, na ile dobrze szczepionka chroni przed konkretnym szczepem wirus. Pozwoli to na opracowanie szczepionek zwalczających nowe szczepy zanim jeszcze się one rozpowszechnią. Uczeni pozyskali wirusa hiszpanki z ciał jej ofiar pochowanych z zmarzniętej ziemi. Wielkie pandemie grypy zdarzają się średnio trzy razy w ciągu wieku. Z ostatnia mieliśmy do czynienia w 1968 roku, kiedy to zmarło milion osób, a uczeni sądzą, że w każdej chwili możemy spodziewać się trzeciej XX-wiecznej fali epidemii. Amerykańscy naukowcy z Centrum Kontroli i Zapobiegania Chorobom najpierw użyli swojej szczepionki na 10 myszach, a następnie zarazili je wirusem H1N1, który wywołał hiszpankę. Wszystkie myszy przeżyły. Co więcej, przetransportowanie z zaszczepionych myszy immunoglobuliny bogatej w antyciała, pomagało chronić przed wirusem także myszy niezaszczepione. Spośród zwierząt, którym nie podano szczepionki tylko przeciwciała z zaszczepiony myszy, przeżyło 8 z 10 osobników. Wirus zabił natomiast wszystkie niechronione myszy. Dzięki badaniom, w których użyliśmy szczepu z tamtej pandemii, stworzyliśmy podstawę do wykonania szczepionki przeciwko innym zjadliwym wirusom grypy – stwierdził jeden z naukowców.