Znajdź zawartość

Prehistoryczne siostry z Czech. Obie zostały pochowane w tym samym grobie szybowym w kopalni czertu. Prawdopodobnie dlatego, że tam właśnie pracowały. Ich zwłoki archeolodzy znaleźli 15 lat temu, teraz zaś wykonano dodatkowe szczegółowe badania i odtworzono wygląd obu kobiet. W zamierzchłej przeszłości na południu Czech znajdowały się największe w Europie miejsca wydobycia czertu, z których ludzie korzystali przez tysiące lat, od mezolitu po okres kultury halsztackiej. Przed 15 laty w jednym z największych szybów kopalnianych, powstałym w czasach kultury lendzielskiej, archeolodzy trafili na niezwykłe pochówki datowane na lata 4340–4050 r. p.n.e. Dwie kobiety pogrzebano jedna nad drugą. Pierwsza spoczęła na głębokości 7 metrów, druga 1 metr nad nią. Na piersiach niżej pochowanej złożono zwłoki noworodka. Obok wyżej pochowanej kobiety znaleziono zaś czaszkę małego psa. Jego kości znajdowały się natomiast na poziomie zwłok niżej pochowanej kobiety i noworodka. Jednak, co zaskakujące, noworodek nie był dzieckiem żadnej z pochowanych kobiet. Nie wiadomo, dlaczego został złożony z nimi do grobu. Być może po prostu zmarł w tym samym czasie. Kolejne badania przynosiły niezwykłe informacje. Okazało się, że zmarłe były ze sobą spokrewnione, prawdopodobnie były siostrami. Młodsza, pochowana płycej, w chwili śmierci miała 30–35 lat i 148,4 cm wzrostu. Badania wykazały, że miała brązowe lub zielone oczy i ciemne włosy. Starsza z sióstr zmarła w wieku 35–40 lat, a jej wzrost określono na 146,1 cm. Prawdopodobnie miała niebieskie oczy i jasne włosy. Badania izotopów strontu wykazały, że obie były miejscowe. Życie sióstr wyglądało podobnie. Na ich szkieletach i zębach widać ślady, które świadczą, że w dzieciństwie mogły być narażone na niedożywienie, stres środowiskowy, brak witamin, stres emocjonalny czy też choroby wiążące się z wysoką gorączką, jak odra i grypa. Nie można wykluczyć, że jako dzieci i nastolatki doświadczyły wszystkich tych niekorzystnych czynników. Ich dieta jako dorosłych była podobna do diety innych mieszkańców prehistorycznej Europy Środkowej. Z jednym wyjątkiem. Jadły nieco więcej mięsa. Trudno teraz ocenić, czy miały do niego dostęp dzięki bogactwu zwierzyny w pobliskich lasach, czy też dlatego, że pracowników kopalni lepiej żywiono. Wszystko bowiem wskazuje na to, że pracowały w kopalni. Na ich szkieletach widać oznaki ciężkiej pracy, transportowania dużych ciężarów. Nie wiemy, czy dobrowolnie poszły do pracy w kopalni, gdyż np. dobrze się do niej nadawały dzięki niższemu niż ówczesna średnia wzrostowi, czy też zostały do tego zmuszone. Pochowany wraz z kobietami noworodek urodził się prawidłowo, pomiędzy 38. a 40. tygodniem ciąży. Ani na jego ciele, ani na ciele sióstr, nie widać niczego, po czym moglibyśmy określić przyczyną zgonu. Żaden uraz czy śmiertelna choroba nie zostawiły śladów na szkieletach. Trudno zatem orzec, czy zmarli w wyniku wypadku, choroby czy też zostali zamordowani. A może złożono ich w ofierze? Szkielety całej trójki zachowały się w bardzo dobrym stanie, nie zostały zanieczyszczone np. przez grzyby. A to daje nadzieję, że w przyszłości, dzięki doskonalszym technikom analitycznym, poznamy znacznie więcej szczegółów z ich życia. Szczegóły badań znajdziecie w artykule Ritual Burials in a Prehistoric Mining Shaft in the Krumlov Forest (Czechia). « powrót do artykułu

Dwie kambodżańskie siostry, 98-letnia Bun Sen i 101-letnia Bun Chea, spotkały się po raz pierwszy od 1973 r. Przez ten czas obie były przekonane, że druga nie żyje, bo zginęła z rąk Czerwonych Khmerów. Ben Sen straciła męża w 1979 r. Ostatecznie osiedliła się w pobliżu wysypiska Stung Meanchey w południowej części miasta Phnom Penh. Latami jej życie kręciło się wokół przeszukiwania śmieci. Nie przestawała jednak marzyć o odwiedzeniu rodzinnej wioski w prowincji Kâmpóng Cham. Choć droga nie byłaby wcale długa, wiele czynników, w tym wiek i niemożność chodzenia, sprawiało, że podróż nie miała jak dojść do skutku. W pewnym momencie nad realizacją marzenia zaczęła pracować wspierająca Ben Sen od 2004 r. organizacja Cambodian Children's Fund (CCF). To jej pracownik Hoy Leanghoin odkrył, że 101-letnia siostra i 92-letni brat kobiety nadal mieszkają w rodzinnej wiosce. W zeszłym tygodniu po niemal półwiecznej rozłące rodzeństwo ponownie się spotkało. Opuściłam wioskę wiele, wiele lat temu. Zawsze myślałam, że moi bracia i siostry nie żyją. Możliwość objęcia starszej siostry tak wiele dla mnie znaczy. Gdy młodszy brat po raz pierwszy dotknął mojej ręki, zaczęłam płakać - opowiada Ben Sen. Mąż Bun Chea także zginął z rąk Czerwonych Khmerów. Wdowa samotnie wychowywała 12 dzieci. Była przekonana, że jej młodsza siostra nie żyje. Trzynastu naszych krewnych zostało zabitych przez Pol Pota. Myśleliśmy, że Bun Sen też. Obecnie siostry nadrabiają stracony czas. CCF zorganizowało drugie spotkanie: tym razem to Bun Chea odwiedziła siostrę w Stung Meanchey. Razem zwiedzały Phnom Penh. Gdy w 2004 r. Bun Sen jako jedna z pierwszych "babć" przyłączyła się do CCF i Granny Program, nadal zarabiała na życie, przeszukując śmiecie. Dbała o wiele dzieci, które porzucono na wysypisku. Przedstawiała założyciela i dyrektora wykonawczego CCF Scotta Neesona biednym. Stała się oczami i uszami Fundacji; zawsze wiedziała, kto potrzebuje pomocy. « powrót do artykułu