Zaloguj się, aby obserwować tę zawartość
Obserwujący
0
Ptak-archeolog. Średniowieczne artefakty w gniazdach orłosępów
dodany przez
KopalniaWiedzy.pl, w Humanistyka
-
Podobna zawartość
-
przez KopalniaWiedzy.pl
Ormiańsko-polska ekspedycja archeologiczna, która od dwóch lat prowadzi wykopaliska w Argisztihinili, ufortyfikowanym mieście królestwa Urartu, dokonała fascynujących odkryć. Jednym z nich jest pochodzący sprzed 2500 lat antropomorficzny idol o nieznanej funkcji, drugim zaś rozległe cmentarzysko popielnicowe z dwunastoma pochówkami ciałopalnymi.
Ekspedycją kieruje doktor Mateusz Iskra z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego oraz Hasmik Simonyan z Instytutu Archeologii i Etnografii Państwowej Akademii Nauk Republiki Armenii. Naukowcy prowadzili badania na Wzgórzu św. Dawida. Pracowali przy datowanych na VII/VI wiek p.n.e. dużych budynkach tarasowych. Naukowców zaskoczyło dobre zachowanie posadzek z cegły mułowej i kamiennych płyt.
W jednym z domów, obok pomieszczenia magazynowego archeolodzy natrafili na kamienną płytę z wyrzeźbionymi rysami ludzkiej twarzy. Znajdowała się ona przy bocznej ścianie kamiennej skrzyni. To figurka-idol, zachowana w oryginalnym położeniu – mówi dr Iskra. Półmetrowej wysokości figurka została wykonana z tufu wulkanicznego. To mocno uproszczona twarz o zaznaczonych brwiach, oczach, długim nosie i wąskich ustach. Specjaliści uważają że ten i inne podobne idole znane z terytorium Armenii, są powiązane z kultem przodków lub płodności. Naukowcy chcą przeprowadzić analizy chemiczne zawartości skrzyni. Być może uda się tam znaleźć ślady substancji, które wyjaśnią znacznie idola.
Wspomniane na wstępie cmentarzysko popielnicowe to prawdopodobnie największe i najlepiej zachowane cmentarzysko w Armenii. Świetny stan zachowania urn pozwoli na lepsze poznanie zwyczajów pogrzebowych i rytuałów miejscowej ludności. To zaś daje możliwość przeprowadzenia kolejnych badań nad strukturą społeczną, wierzeniami i kontaktami mieszkańców królestwa Urartu.
Urartu było starożytnym królestwem położonym w górskich regionach południowego Kaukazu. Obecnie terytoria tego państwa leżą w Armenii, wschodniej Turcji i północno-zachodnim Iranie. Źródła asyryjskie wspominają o Urartu już w XIII wieku p.n.e. a w wiekach IX i VIII królestwo przeżywało rozkwit, stanowiąc ważną siłę polityczną Bliskiego Wschodu. Mieszkańcy Urartu mieli wiele wspólnego z wcześniejszymi od nich Hurytami. Posługiwali się blisko spokrewnionym językiem, obie nacje pochodziły od wspólnego narodu. Mieszkańcy Urartu przejęli od Asyryjczyków pismo, formy literackie, praktyki wojskowe i dyplomatyczne oraz sztukę. Niejednokrotnie walczyli z Asyryjczykami i ich zwyciężali. Kres istnieniu Urartu położyła inwazja Medów w VII wieku p.n.e.
« powrót do artykułu -
przez KopalniaWiedzy.pl
Wykopaliska archeologiczne kojarzą się przede wszystkim z kopaniem w ziemi. I zdecydowana większość z nich właśnie tak się odbywa. Archeolog może jednak znaleźć zabytki w niezwykłych miejscach. Takich jak na przykład dawno opuszczone ptasie gniazda.
Sergio Couto z Laboratorium Archeologii Kulturowej Uniwersytetu w Granadzie zadał sobie pytanie, co można znaleźć w opuszczonych przed dziesięcioleciami gniazdach orłosępów, gatunku, który na południu Hiszpanii wymarł 70–130 lat temu.
Couto udał się do biblioteki i zaczął analizować zapiski pozostawione przez naukowców, którzy w XVIII i XIX wieku obserwowali orłosępy w Andaluzji. W okolicach, o których dowiedział się, że były tam gniazda, rozmawiał ze starszymi osobami, wypytując je o szczegóły. Zwrócił się też do współczesnych naukowców, badających rośliny i zwierzęta preferujące siedliska skalne.
W ten sposób odnalazł ponad 50 dobrze zachowanych historycznych gniazd orłosępów, z których 12 poddał szczegółowej analizie.
Uczony wraz z zespołem znaleźli w analizowanych gniazdach 2483 różnego rodzaju szczątków. Większość stanowiły kawałki kości, skorupki jaj, było też kilkadziesiąt racic, kawałki skóry i włosy. W gniazdach znajdowało się też 226 przedmiotów wytworzonych przez człowieka.
Sporą niespodzianką był niedatowany bełt z kuszy. Ptaki użyły go albo jako materiału do budowy gniazda, albo przyniosły go wraz z zabitym przez człowieka zwierzęciem, by nakarmić nim młode. Udało się natomiast datować damski espadryl z... XIII wieku oraz pochodzący z tego samego okresu kawałek garbowanej i malowanej owczej skóry przypominającej maskę. Inne ciekawe znaleziska to fragment XVIII-wiecznego kosza, kawałki liny, proce czy końskie uprzęże.
Badania dowodzą, że gniazda orłosępów służyły kolejnym pokoleniom ptaków przez wiele wieków. Do czasu, aż gatunek został wytępiony na południu Hiszpanii. Z ekologicznej perspektywy tego typu badania pokazują, jakie zmiany zachodziły na przestrzeni wieków w dostępności dzikiej i udomowionej zwierzyny oraz stanowią świetne narzędzie do poznania ekologii ptaków, zmian bioróżnorodności na przestrzeni wieków oraz zmian środowiska. Kilkadziesiąt przedmiotów wykonanych z trawy Macrochloa tenacissima – od espadryli, przez liny, kosze, fragmenty uprzęży końskich czy proce – pokazuje, jak ważnym była materiałem. Tego typu znaleziska pozwalają na poszerzenie naszej wiedzy o rozwoju ludzkiej kultury materialnej i technologii, porównywanie wyrobów z różnych regionów geograficznych oraz epok.
Gniazda orłosępów, dzięki temu, że znajdują się przeważnie na obszarach trudno dostępnych, w jaskiniach i schroniskach skalnych, w których panują dość stabilne temperatury i niska wilgotność, spełniają rolę naturalnych muzeów, przechowując materiał organicznych w dobrym stanie. Ich bardziej szczegółowe badania, szczególnie badanie skorupek jaj, wzbogacą też naszą wiedzę o historii gatunku, historii jego wymierania i wpływie pestycydów na znikanie zarówno orłosępa, jak i innych gatunków zwierząt.
Artykuł The Bearded Vulture as an accumulator of historical remains: Insights for future ecological and biocultural studies opublikowano na łamach pisma Ecology.
« powrót do artykułu
-
-
Ostatnio przeglądający 0 użytkowników
Brak zarejestrowanych użytkowników przeglądających tę stronę.