Polacy badają jedną z najstarszych i największych osad neolitycznego Półwyspu Arabskiego

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Kuwejcko-Polska Misja Archeologiczna, która od 15 lat pracuje w jednej z najstarszych i największych znanych osad na Półwyspie Arabskim, właśnie zakończyła kolejny sezon badań. Datowane na VI tysiąclecie p.n.e. stanowisko Bahra 1 znajduje się na pustyni Al-Subiyah w północnym Kuwejcie. Badania Bahra 1 dostarczają niezwykle ważnych informacji na temat wymiany kulturowej między neolitycznymi mieszkańcami Arabii, a wywodzącą się z Mezopotamii kulturą Ubaid, która rozprzestrzeniła się od Anatolii po Półwysep Arabski.

Badania ze strony polskiej prowadzą specjaliści z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW pod kierunkiem prof. Piotra Bielińskiego, a w bieżącym roku pracami wykopaliskowymi kierowała dr Agnieszka Pieńkowska. W tegorocznym sezonie odkryto niewielką, ale niezwykle interesująca, główkę niewielkiej figurki. Ma ona nienaturalnie wydłużoną czaszkę, skośne oczy i płaski nos. To typowy wygląd dla glinianych figurek kultury Ubaid, figurki takie znajdowano już w Mezopotamii – zarówno w grobach, jak i w osadach – a obecnie znaleziono pierwszy taki zabytek w regionie Zatoki Perskiej.

Naukowcy potwierdzili też, że w Bahra 1 odbywała się lokalna produkcja ceramiki. Już od początku badań znajdowano tutaj zarówno ceramikę importowaną, związaną z kulturą Ubaid, oraz znaną też z innych stanowisk na Półwyspie, ceramikę Coarse Red Ware (CRW). Eksperci od dawna uważali CRW za wyrób lokalny, jednak brakowało dowodów na potwierdzenia tej hipotezy. Teraz Polacy znaleźli taki dowód. To fragment niewypalonego naczynia z gliny, a analizy prowadzone przez doktor Annę Smogorzewską dowiodły, że Bahra 1 to najstarsze znane miejsce produkcji ceramiki w regionie Zatoki Perskiej.

Dzięki temu, że potwierdzono lokalny wyrób ceramiki, naukowcy mogą bardziej szczegółowo badać lokalne środowisko naturalne. Podczas produkcji naczyń do gliny dodawano bowiem fragmenty roślin, więc analiza ceramiki pod kątem ich występowania zdradza, jaka roślinność znajdowała się w okolicy. Wstępne badania pod tym kątem wykonali już specjaliści od archeobotaniki Aldona Mueller-Bieniek i Roman Hovsepyan. Wstępne wyniki wskazują na obecność dzikich roślin, zwłaszcza trzciny, w lokalnie wytwarzanej ceramice. Natomiast w importowanej ceramice zidentyfikowano pozostałości roślin uprawnych, takich jak jęczmień i pszenica, mówi doktor Hovsepyan.

Bahra 1 to duża – o rozmiarach co najmniej 180x50 metrów – osada pochodząca z 2. połowy VI tysiąclecia przed naszą erą. Znaleziono w niej co najmniej 10 wielopomieszczeniowych budynków znajdujących się u podstawy niewielkiego kamiennego pagórka. Liczne fazy wznoszenia budynków wskazują, że była zamieszkana przez dość długi czas. Wydaje się, że miejscowość była mocno zakorzeniona w lokalnej kulturze, a jednocześnie miała silne związki z południem Mezopotamii. Świadczą o tym liczne importowane naczynia, zarówno luksusowo dekorowane, jak i niedekorowane oraz niewielkie przedmioty – prawdopodobnie osobiste ozdoby – które również noszą cechy charakterystyczne dla kultury Ubaid. Jednocześnie archeolodzy odkryli tam lokalną ceramikę CRW oraz narzędzia z krzemienia i kwarcu. Wydaje się, że w tym miejscu najpierw istniał warsztat wytwarzający koraliki z muszli ślimaka morskiego Conomurex persicus, a dopiero później wokół warsztatu powstała osada.

Wśród najbardziej interesujących dotychczasowych znalezisk trzeba – obok wspomnianej już główki glinianej figurki – wymienić właśnie koraliki, lokalną i importowaną ceramikę oraz najstarszy na Półwyspie Arabskim kawałek miedzi. Być może jest to fragment szpilki.

« powrót do artykułu