Trzy nietknięte tarcze i hełm sprzed 2700 lat znalezione w ostatniej twierdzy Urartu

[KopalniaWiedzy.pl 357]

W twierdzy Ayanis we wschodniej Turcji znaleziono świetnie zachowane trzy tarcze i hełm z brązu sprzed około 2700 lat. Archeolodzy odkryli je na terenie świątyni poświęconej Chaldiemu, bogowi wojny i głównemu bóstwu panteonu urartyjskiego. Urartu były starożytnym państwem, które istniało na Wyżynie Armeńskiej. Ayanis zaś to ostatni fort wybudowany przez Urartu. Powstał około 672 roku p.n.e. na polecenie Rusy II, ostatniego znaczącego władcy Urartu. Położona na wzgórzu nad jeziorem Wan twierdza znajdowała się nieco ponad 30 kilometrów na od Tuszpy, stolicy Urartu. Ayanis nie przetrwał długo, około 25 lat po wybudowaniu został zniszczony przez trzęsienie ziemi.

Tereny, które w przeszłości zajmowało Urartu, są obecnie położone w Armenii, Turcji i Iranie. Urartu jest po raz pierwszy wspomniane w źródłach asyryjskich z XIII wieku przed Chrystusem. W IX i VIII wieku osiągnęło szczyt potęgi.

Elity rządzące Urartu składały Chaldiemu w ofierze broń i zbroje z brązu. Większość tych przedmiotów uległa zniszczeniu w wyniku trzęsienia ziemi i pożaru. Jednak właśnie znalezione tarcze i hełm uniknęły tego losu. Archeolodzy znaleźli je na głębokości 6 metrów, na podłodze świątyni. Dwie tarcze były połączone razem, a wewnątrz znajdował się hełm. Na tarczach widoczne są inskrypcje, jednak przed dokładnym oczyszczeniem ich odczytanie nie jest możliwe. Na hełmie zaś widać bogate zdobienia, które prawdopodobnie świadczą o tym, że był to przedmiot wotywny, a nie używany w walce.

Urartu to nazwa asyryjska, sami mieszkańcy kraju nazywali go Biainili. Ich stolica, Tuszpa, znajdowała się tam, gdzie dzisiejsze miasto Wan. Mieszkańcy Urartu mieli wiele wspólnego z Hurytami, mówili blisko spokrewnionym językiem, najprawdopodobniej oddzielili się od tego samego wspólnego ludu. Mogło to nastąpić najpóźniej pod koniec IV tysiąclecia.

Swoje główne osiągnięcia cywilizacyjne – pismo, literaturę, organizację wojskową, motywy artystyczne – Urartu zawdzięcza Asyryjczykom. Asyria podbiła tereny Urartu ok. 1275 roku, napotykając niewielki opór. Od tamtej pory Asyryjczycy wielokrotnie najeżdżali na swoich sąsiadów, wywożąc łupy i nakładając daniny. To prawdopodobnie ciągłe konflikty z Asyryjczykami doprowadziły do centralizacji władzy i wyłonienia się po wiekach państwa Urartu.

W II połowie IX wieku pomiędzy Urartu a Asyrią prawdopodobnie panował pokój. Panowanie króla Menui (ok. 810–781 p.n.e.) to okres największego rozkwitu Urartu. Władca podejmował ambitne przedsięwzięcia budowlane i inżynieryjne. Za jego czasów wybudowano m.in. „Kanał Menui” długości 45 kilometrów, który do dzisiaj wykorzystywany jest do irygacji. Menua dbał też o ekspansję terytorialną na północ, zachód i wschód (na południu była Asyria). Nawet niektórzy wasale Asyrii weszli w strefę wpływów Urartu. Podczas rządów kolejnych władców Urartu na krótko rozszerzyło swój stan posiadania tak bardzo na zachód i południe, że odcięło szlak łączący Asyrię z ważnym źródłem żelaza w górach Taurus.

Syn i wnuk Menui dokonali podboju i zasiedlenia obszarów nad górnym i środkowym biegiem rzeki Aras. Tamtejsze doliny stały się ważnym centrum aktywności rolniczej i budowlanej oraz źródłem dużych dochodów. W czasie kampanii wojennych armie Urartu brały do niewoli tysiące jeńców, którzy pracowali na królewskich polach.

Urartu doszło do tak znacznej potęgi, że było w stanie prowadzić i wygrywać wojny z Asyrią. Jednak nie trwało to długo. Ekspansja Asyrii w lat 744–715 zakończyła okres potęgi Urartu, a za czasów Sargona II (721–705) Urartu przestało być konkurentem Asyrii do hegemonii na Bliskim Wschodzie. Około 715 roku na Urartu najechali koczowniczy Kimmerowie. Być może do najazdu sprowokowała ich nierozsądna polityka władcy Urartu Rusy I, który zniszczył niewielkie graniczne państewka buforowe. Armia Rusy poniosła druzgoczącą klęskę. Wykorzystał to Sargon, który dokonał najazdu. Zamiast ryzykować oblężenie potężnej stolicy, splądrował główne sanktuarium Urartu w Ardini i zabrał posąg Chaldiego. Na wieść o tym Rusa I popełnił samobójstwo.

Pomimo utraty znaczenia militarnego, kolejni władcy Urartu rozwijali kraj gospodarczo i kulturowo. Ostatnim z silnych władców był Rusa II (685–639 p.n.e.), który próbował odbudować państwo. Kilkadziesiąt lat po jego śmierci Urartu przestało istnieć w wyniku najazdów Medów.

« powrót do artykułu