Kalprotektyna w kale, co to za oznacznie?

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Wykonywanie kolonoskopii i oceny histopatologicznej próbki z biopsji jelita objętego zapaleniem jest obecnie uważane za złote standardy w diagnostyce i leczeniu głównie choroby Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejącego zapalenia jelita grubego. W związku z tym wiadomo, że techniki te są inwazyjne i kosztowne. W ostatnich dziesięcioleciach kalprotektyna w kale, jako biomarker, któremu poświęcono wiele uwagi w diagnostyce i nieinwazyjnym leczeniu.

Oznaczenie kalprotektyny w kale, przydatne w diagnostyce i różnicowaniu stanów zapalnych jelit i przewodu pokarmowego. Kalprotektyna jest wiążącym wapń i cynk białkiem ostrej fazy, produkowanym i wydzielanym przede wszystkim przez leukocyty: neutrofile należące do granulocytów i monocyty w odpowiedzi na stymulujący bodziec. W przypadku neutrofili, kalpronektyna stanowi ponad 60 % ich białka całkowitego. Jest jednym z regulatorów stanu zapalnego. Zaktywowane leukocyty wydzielają znaczne ilości kalprotektyny, prowadząć do wzrostu jej stężenia w surowicy i płynach ustrojowych oraz w kale, przy czym w stanie prawidłowym stężenie w kale przekracza kilkakrotnie stężenie w surowicy. Bez względu na przyczynę, każdemu stanowi zapalnemu błony śluzowej jelita towarzyszy naciek zapalny granulocytów. Stężenie kalprotektyny w kale odzwierciedla liczbę neutrofili obecnych w nacieku zapalnym śluzówki i stanowi wskaźnik ciężkości zapalenia jelit. Jest markerem stanów zapalnych i chorób nowotworowych przewodu pokarmowego.

W nieswoistych stanach zapalnych jelit (IBD, ang. inflammatory bowel diseases) dochodzi do rozszczelnienia bariery jelitowej, przenikania z krążenia leukocytów wydzielających kalprotektynę i znacznego wzrostu jej stężenia w kale. Do IBD zalicza się chorobę Leśniowskiego-Crohna (ang. CD) i wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa, CU). Wzrost stężenia
kalprotektyny w kale towarzyszy również m.in. nowotworom jelita, marskości wątroby i ostremu zapaleniu trzustki. Kalprotektyna pozwala na różnicowanie chorych na IBD i chorych na zespół jelita drażliwego (ang. irritable bowel sydrome, IBS). Poziom kalprotektyny w kale silnie koreluje z histologiczną i endoskopową oceną aktywności choroby Leśniowskiego-Crohna (CD) i jelita
wrzodziejącego (CU).

Wskazaniami do wykonania oznaczenie kalprotektyny w kale są: ocena ostrych stanów zapalnych jelit, monitorowania chorych na CD i CU lub chorych po usunięciu polipów, różnicowanie IBS i IBD. Ujemny wynik kalprotektyny w kale z dużym prawdopodobieństwem wyklucza nieswoiste zapalenie jelit i pozwala zrezygnować z badania inwazyjnego jakim jest endoskopia. Kalprotektyna może służyć także do monitorowania leczenia chorych na nieswoiste zapalenie jelit poddanych leczeniu operacyjnemu, gdyż umożliwia wczesną ocenę wyników terapii oraz rozpoznanie nawrotu choroby.

Bibliografia:
• Khaki-Khatibi F, Qujeq D, Kashifard M, Moein S, Maniati M, Vaghari-Tabari M. Calprotectin in inflammatory bowel disease. Clin Chim Acta. 2020 Nov;510:556-565. doi: 10.1016/j.cca.2020.08.025. Epub 2020 Aug 18. PMID: 32818491; PMCID: PMC7431395.
• Jukic A, Bakiri L, Wagner EF, Tilg H, Adolph TE. Calprotectin: from biomarker to biological function. Gut. 2021 Oct;70(10):1978-1988. doi: 10.1136/gutjnl-2021-324855. Epub 2021 Jun 18. PMID: 34145045; PMCID: PMC8458070.
• Ricciuto A, Griffiths AM. Clinical value of fecal calprotectin. Crit Rev Clin Lab Sci. 2019 Aug;56(5):307-320. doi: 10.1080/10408363.2019.1619159. Epub 2019 Jun 6. PMID:31088326.
• Hamer HM, Mulder AHL, de Boer NK, Crouwel F, van Rheenen PF, Spekle M, Vermeer M, Wagenmakers-Huizinga L, Muller Kobold AC. Impact of Preanalytical Factors on Calprotectin Concentration in Stool: A Multiassay Comparison. J Appl Lab Med. 2022 Oct 29;7(6):1401-1411. doi: 10.1093/jalm/jfac057. PMID: 35856861.

« powrót do artykułu