Utajone oznaczenie, czyli czego możemy się dowiedzieć badając krew utajoną w kale

[KopalniaWiedzy.pl 322]

Kał jest jednym z wielu materiałów diagnostycznych służących do oceny stanu zdrowia pacjenta. Jednym z kilku badań jakie możemy wykonać jest test jakościowy służący do wykrywania krwi utajonej w tym materiale.

Badania przesiewowe to proces poszukiwania raka u osób, które nie mają żadnych objawów. Do badania przesiewowego w kierunku raka jelita grubego można zastosować kilka testów. Najważniejszą rzeczą jest poddanie się badaniu przesiewowemu, bez względu na to, który test wybierzesz.

Badania te można podzielić na 2 główne grupy:
Badanie kału: Testy te sprawdzają stolec (kał) pod kątem oznak raka. Testy te są mniej inwazyjne i łatwiejsze do wykonania, ale należy je wykonywać częściej.
Badania obrazowe (kolonoskopia): Badanie to dotyczy struktury okrężnicy i odbytnicy pod kątem wszelkich nieprawidłowych obszarów. Odbywa się to za pomocą kolonoskopu. Badanie to wykonuje się w znieczuleniu. Struktury jelita grubego oceniane są przez lekarza na bieżąco, a sprzęt użyty do tego celu umożliwia nie tylko oglądanie w czasie rzeczywistym wnętrza jelita, ale również drobne zabiegi chirurgiczne czy pobieranie wycinków.

Każda z tych metod wiąże się z innym ryzykiem i korzyściami. Jednak tylko zastosowanie obu daje pełną profilaktykę raka jelita grubego.

W tym artykule jednak szerzej skupimy się na badania krwi utajonej. Jednym ze sposobów badania raka jelita grubego jest poszukiwanie utajonej (ukrytej) krwi w kale. Ideą tego rodzaju testu jest to, że naczynia krwionośne w większych polipach jelita grubego lub nowotworach są często kruche i łatwo ulegają uszkodzeniu w wyniku przechodzenia stolca. Uszkodzone naczynia zwykle krwawią do okrężnicy lub odbytnicy, ale rzadko zdarza się, aby krwawienie było wystarczające, aby krew była widoczna gołym okiem w stolcu.

Test immunochemiczny kału (FIT) sprawdza ukrytą krew w stolcu z dolnych części jelita. Ten test musi być wykonywany co roku. Można to zrobić w ramach rządowego programu profilaktyki „40+”.Test FIT nie ma ograniczeń dotyczących leków ani diet (ponieważ witaminy i pokarmy nie wpływają na test), a pobranie próbek może być łatwiejsze. Ten test jest również mniej skłonny do reagowania na krwawienie z górnych odcinków przewodu pokarmowego, takich jak żołądek.

Badanie to jest stosowane również w diagnostyce niedoborów żelaza, szczególnie u chorych na niedokrwistość z niedoboru żelaza (mikrocytową, niedobarwliwą) i ze zmniejszonym stężeniem żelaza i ferrytyny w krwi. Badanie polega na wykrywaniu w kale krwi utajonej, czyli niewielkiej ilości krwi, która nie powoduje zmiany barwy i konsystencji kału. Przykładowo, w przypadku
zmian nowotworowych wyrastających do światła jelita (nowotworu złośliwego, polipa), może dojść do niewielkiego, przejściowego, krwawienia spowodowanego uszkodzeniem tkanki przez masy kałowe. Badanie wykonywane jest testem immunochemicznym, z wykorzystaniem przeciwciał swoistych dla ludzkiej hemoglobiny. W przypadku uzyskania wyniku dodatniego należy kontynuować diagnostykę w celu wykrycia przyczyny krwawienia. Jeżeli źródło nie zostało ustalone, należy podejrzewać, że wynik badania jest fałszywie dodatni i badanie należy powtórzyć za 3-6 miesięcy. Jako rutynowe, badanie powinno być wykonywane corocznie u osób powyżej 50. roku życia, które zgłaszają przypadek raka jelita grubego w wywiadzie rodzinnym.

Bibliografia:
• Lee MW, Pourmorady JS, Laine L. Use of Fecal Occult Blood Testing as a Diagnostic Tool for Clinical Indications: A Systematic Review and Meta-Analysis. Am J Gastroenterol. 2020 May;115(5):662-670. doi: 10.14309/ajg.0000000000000495. PMID: 31972617.
• Lee HJ, Han K, Soh H, Koh SJ, Im JP, Kim JS, Park HE, Kim M. Occult Blood in Feces Is Associated with Increased Risk of Psoriasis. Dermatology. 2022;238(3):571-578. doi: 10.1159/000518625. Epub 2021 Sep 16. PMID: 34569483; PMCID: PMC9153330.
• Sanford KW, McPherson RA. Fecal occult blood testing. Clin Lab Med. 2009 Sep;29(3):523-41. doi: 10.1016/j.cll.2009.06.008. PMID: 19840685.

« powrót do artykułu