Dwa masowe groby ze szczątkami krzyżowców poległych w Sydonie

[KopalniaWiedzy.pl 357]

W pobliżu Zamku św. Ludwika w Sydonie znaleziono dwa masowe groby. Wydobyto z nich szczątki dorosłych mężczyzn i nastolatków, a znalezione przy nich przedmioty oraz badania DNA sugerują, że w grobach pochowano uczestników wypraw krzyżowych. Odkrycie jest o tyle cenne, że o życiu krzyżowców zwykle dowiadujemy się z tekstów historycznych, a dotychczas udało się znaleźć tylko jedno miejsce, w którym na szkieletach krzyżowców znaleziono obrażenia od broni, które niewątpliwie spowodowały ich zgon. Odkrycie z Sydonu zwiększy więc naszą wiedzę o krzyżowcach.

Dotychczas jedynymi znanymi szczątkami uczestników wypraw krzyżowych, którzy polegli w bitwie było pięć szkieletów wydobytych z warstwy popiołu pod ruinami Vadum Iacob, pogranicznej fortecy Królestwa Jerozolimskiego. Na szkieletach widać rany po ostrzach, amputacje kończyn, znaleziono tkwiące w nich strzały. Z tekstów historycznych wiemy, że zamek ten został zaatakowany i zniszczony w 1179 roku przez armię Saladyna. Lecz to jedyne takie odkrycie. W ogóle z całego późnego średniowiecza znanych jest niewiele masowych grobów związanych z konfliktami zbrojnymi. Tymczasem w Sydonie znaleziono takie groby ze szczątkami co najmniej 25 mężczyzn.

Osadnictwo w Sydonie sięga wczesnej epoki brązu. To jedno z najstarszych miast fenickich. Jest często wspominane w dziełach Homera i Starym Testamencie. Sydonem rządzili Asyryjczycy, Babilończycy, Persowie, Aleksander Wielki czy Rzymianie. Gdy rozpoczynały się wyprawy krzyżowe było to ważne miasto, a pod kontrolą chrześcijan stało się strategicznym portem w całej sieci osadnictwa tworzącego państwa krzyżowców. Hrabstwo Sydonu było ważnym lennem Królestwa Jerozolimskiego.

Krzyżowcy zdobyli Sydon w 1110 roku. Kilkadziesiąt lat później został on zdobyty przez wojska Saladyna, a chrześcijanie odzyskali go w 1197 roku. Ostatecznie utracili miasto w XIII wieku. I to właśnie z tamtego okresu pochodzi co najmniej 25 szkieletów mężczyzn.

W obu masowych grobach nie znaleziono żadnych szczątków kobiet czy dzieci. Odkryto tam natomiast monetę krzyżowców, sprzączki od frankijskiego pasa noszonego przez żołnierzy, a datowanie radiowęglowe wskazuje, że pochowani zmarli około połowy XIII wieku. Na szkieletach części z nich widać rany od broni białej zadane w plecy, co sugeruje, że albo zostali zaatakowani od tyłu, albo też zabici podczas ucieczki. Z kolei na innych szczątkach widoczne są rany zadane w tył szyi. Takie obrażenia są typową oznaką egzekucji schwytanych jeńców. Co więcej, badania wykazały, że zwłoki przez kilka tygodni leżały na otwartej przestrzeni, dopiero później zostały zebrane i wrzucone do wykopu obronnego w pobliżu bramy. Niektóre kości noszą oznaki działania ognia.

Wszystkie te ślady wskazują, że rozkładające się ciała mężczyzn poległych od broni białej, zebrano i pochowano po jakiejś bitwie. Wiemy, że w 1253 roku Sydon został zaatakowany przez wojska sułtanatu mameluków, a w 1260 miasto zdobyli i zniszczyli Ilchanidzi, dynastia pochodzenia mongolskiego, która przez kilkadziesiąt lat panowała w Iranie. Polegli krzyżowcy zginęli prawdopodobnie podczas jednego z tych wydarzeń.

Pochodzenie szczątków zdradzają nie tylko znalezione przy nich przedmioty. Analizy DNA oraz izotopów w zębach potwierdzają, że część z poległych pochodziła z Europy, a część to potomkowie Europejczyków, którzy przybyli tutaj wraz z krzyżowcami.

Doktor Richard Mikulski z Bournemouth University, który badał szczątki, wyjaśnia, że wszystkie ciała należały do nastolatków lub dorosłych mężczyzn, co wskazuje, że brali udział w bitwie, gdy Sydon został zaatakowany. Wiedziałem, że dokonaliśmy ważnego odkrycia, gdy tylko na szczątkach zauważyłem liczne ślady od broni białej.

Doktor Piers Mitchell z University of Cambridge, który brał udział w wykopaliskach jako ekspert od wypraw krzyżowych, dodaje: Z zapisków wiemy, że król Francji Ludwik IX Święty był na wyprawie krzyżowej w Ziemi Świętej, gdy w 1253 roku Sydon został zaatakowany. Pośpieszył w kierunku miasta i osobiście pomagał grzebać rozkładające się ciała. Być może osobiście pochował ludzi, których właśnie znaleźliśmy.

Ze szczegółami badań można zapoznać się w artykule Weapon injuries in the crusader mass graves from a 13th century attack on the port city of Sidon (Lebanon).

« powrót do artykułu