Trzeba przesunąć datę wyjścia Homo sapiens z Afryki?

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Spośród wszystkich gatunków rodzaju Homo jedynie H. sapiens przetrwał, skolonizował świat i odniósł sukces. W najnowszym numerze Science ukazał się artykuł, którego autorzy twierdzą, że znalezione w jednej z izraelskich jaskiń szczątki wskazują, iż nasi przodkowie opuścili Afrykę dziesiątki tysięcy lat wcześniej, niż sądzono. To kolejna wskazówka, że historię Homo sapiens powinniśmy napisać na nowo. Jednak sceptycy mówią, że badania wspomnianych szczątków nie dają jednoznacznych odpowiedzi, a wnioski wysnuto na podstawie bardzo słabych dowodów.

Jeszcze przed 10 laty powszechnie przyjmowana teoria mówiła, że Homo sapiens pojawił się przed około 200 000 lat we wschodniej Afryce i mniej więcej 60 000 lat temu wyszedł poza Czarny Ląd. Nasz gatunek miał stopniowo kolonizować niemal wszystkie kontynenty i wypierać inne gatunki Homo bez krzyżowania się z nimi. Jednak w ostatnich latach dokonano licznych odkryć, które przeczą tej teorii.

W ubiegłym roku informowaliśmy, że w Maroko odkryto szczątki Homo sapiens, których wiek oceniono na 315 000 lat, a migracje wewnątrz Afryki były znacznie bardziej intensywne niż sądzono. Inne badania sugerowały, że człowiek współczesny dotarł do Chin może już 120 000 lat temu, do Indonezji trafił przed 73 tysiącami lat, a zasiedlanie Australii rozpoczął 65 000 lat temu. Ponadto badania DNA wykazały, że H. sapiens krzyżował się zarówno z neandertalczykami jak i denisowianami.

Skamieniałość, o której wspominamy na początku, to szczęka z kilkoma zębami, znaleziona w jaskini Misliya na górze Caramel w Izraelu. Eksperci z Uniwersytetu w Tel Awiwie wykorzystali trzy niezależne metody i ocenili wiek znaleziska na 177-194 tysiące lat. Gdy porównali zabytek ze skamieniałościami należącymi do Homo sapiens i innych gatunków człowieka, stwierdzili, że najbardziej przypomina on człowieka współczesnego. To zaś oznacza, że nasi przodkowie opuścili Afrykę co najmniej 50 000 lat wcześniej niż przypuszczaliśmy.

Shara Bailey, paleoantropolog z New York University, cieszy się z odkrycia dokonanego przez Izraelczyków, ostrzega jednak, że dowody są bardzo słabe, gdyż opierają się na jednym fragmencie kości. Ponadto znalezione zęby, jak zauważa Bailey, wyglądają zaskakująco współcześnie jak na wiek znaleziska. Przypomina ona, że w ostatnich latach w Afryce znaleziono dwa nowe gatunki – Australopithecus sediba i Homo naledi – ewolucja potrafi więc zaskakiwać, łącząc nowsze i starsze cechy anatomiczne. Badacze, zauważa uczona, mogliby dojść do zupełnie innych wniosków, gdyby w Misliya odkryli inną kość tego samego osobnika.

Jeśli zespół Israela Hershkovitza, który bada kość z Misliya, ma rację, to pomogłoby to wyjaśnić kilka zagadek dotyczących historii Homo sapiens. Zgodnie bowiem z wcześniejszymi teoriami, nasz gatunek pojawił się w Afryce Wschodniej przed 200 000 lat i przez ponad 100 000 lat pozostał w Afryce. Wyjaśnieniem mogłoby być istnienie Sahary, która uniemożliwiała migrację na północ. Jeśli jednak H. sapiens był w Afryce Północnej już przed 300 000 laty – a tak wynika z odkrycia w Maroku – to nic nie mogło go powstrzymać, przed opuszczeniem Czarnego Lądu.

Odkrycie z Misliya wskazuje też, że do sukcesu H. sapiens przyczyniły się konkretne wynalazki techniczne. Mowa tutaj o technice lewaluaskiej produkcji kamiennych narzędzi. Wykonane tą metodą narzędzia znajdowano przy szczątkach różnych gatunków Homo. Ich obecność zarówno przy najstarszych znanych szczątkach Homo sapiens w Maroku jak i przy najstarszych szczątkach H. sapiens poza Afryką (Misliya), wskazuje, że technikę tę wynalazł właśnie Homo sapiens. Taka argumentacja nie jest jednak do końca przekonująca, gdyż narzędzia najprawdpodobniej wykonane tą techniką odkryto np. w Armenii i pochodziły one sprzed 400 000 lat. Ponadto, jeśli to ten wynalazek pozwolił H. sapiens na rozprzestrzenienie się po całym świecie, dlaczego nie wywarł również dużego wpływu na inne gatunki człowieka, które zeń korzystały.

Nie można wykluczyć też, że H. sapiens wyewoluował na dużym obszarze obejmującym Afrykę i Półwysep Arabski. To rozwiązywałoby zagadki dotyczące dat pojawienia się oraz migracji.

« powrót do artykułu