Starożytny system irygacyjny z Chin służył społecznościom pastersko-rolniczym

[KopalniaWiedzy.pl 357]

W północno-zachodnich Chinach, w jednym z najbardziej suchych miejsc na Ziemi, odkryto starożytny system irygacyjny, który pozwalał na uprawę roślin i hodowlę zwierząt. Odkrycia dokonali naukowcy z Washington University w St. Louis, którzy w swoich pracach wykorzystali satelity i drony.

Wiek systemu irygacyjnego z gór Tienszan oceniono na 1600 lat. Z powierzchni ziemi jest on praktyczni niewidoczny. Dopiero zdjęcia satelitarne i badania z wysokości 30 metrów, podczas których posłużono się dronami i specjalistycznym oprogramowaniem pozwoliły na zidentyfikowanie kanałów irygacyjnych, tam i zbiorników, które zasilały całą sieć niewielkich pól. Wstępne badania archeologiczne potwierdziły odkrycie, w badanym terenie znaleziono pozostałości gospodarstw domowych i grobów.

Autor odkrycia, doktorant Yuqi Li, uważa, że system irygacyjny został zbudowany w III lub IV wieku po Chrystusie przez lokalną społeczność pasterską, która chciała dzięki niemu zwiększyć swoje plony oraz stada.

W miarę, jak coraz bardziej rozwijają się badania nad uprawami roślin wzdłuż Szlaku Jedwabnego, archeolodzy powinni nie tylko skupiać się na samych roślinach, ale również na technologiach, takich jak technologie irygacyjne, dzięki którym rolnicy i pasterze mogli zdywersyfikować swoją produkcję, uważa Li. W ostatnich latach coraz bardziej zdajemy sobie sprawę, że wędrowne pasterskie społeczności Azji Centralnej zajmowały się też rolnictwem. Powinniśmy więc ich nazywać społecznościami pastersko-rolniczymi, gdyż uprawa roli była u nich czymś normalnym, a nie przejściowym, dodaje.

Li i jego zespół wykorzystali najpierw dane satelitarne, by przyjrzeć się przylegającemu do Doliny Mohuchahan obszarowi zwanemu MGK. Później zbadali obszar ten za pomocą dronów. Okazało się, że istnieje tam dobrze zachowany niewielki system irygacyjny, dzięki któremu na obszarze, na którym suma rocznych opadów nie przekracza 66 milimetrów, możliwe było uprawianie zbóż. Trzeba przy tym pamiętać, że nawet najbardziej odporne na susze odmiany prosa potrzebują rocznych opadów rzędu 300 milimetrów. Naukowcy sądzą, że badania przez nich społeczność uprawiała proso, jęczmień, pszenicę i być może winogrona.

Wielu specjalistów uważa, że techniki irygacyjne zostały przyniesione w badany region przez wojska dynastii Han (206 p.n.e. – 220 n.e.), jednak zdaniem Li, pewne techniki irygacyjne były znane lokalnym społecznościom jeszcze przed nastaniem dynastii Han. Powołuje się przy tym na trwające badania profesora Michaela Frachettiego, który zauważył, że najwcześniej udomowione rośliny rozprzestrzeniały się w górskich obszarach Azji dzięki sieci społecznościowej lokalnych grup pasterzy, które spotykały się podczas przepędzania stad na pastwiska. Li uważa, że techniki irygacyjne rozprzestrzeniały się tymi samymi drogami. Zauważa on, że niewielkie systemy irygacyjne, podobne do tego, który został przezeń odkryty w MGK, istniały zarówno w oazie delty rzeki Geokysur w Turkmenistanie już około 3000 lat przed Chrystusem, jak i w irańskim Tepe Gaz Tavila na 5000 lat przed naszą erą. A niemal identyczny system irygacyjny powstał pod koniec epoki brązu w Wadi Faynan w Jordanii.

Li zauważa też, że badany przezeń system irygacyjny różni się od irygacji z dynastii Han. Jest mniejszy, zasila mniejszą powierzchnię, a w czasach Han stosowano dłuższe, szersze i głębsze kanały biegnące w linii prostej. System irygacyjny MGK4 wskazuje, że chociaż dynastia Han przyniosła do Sinciangu złożony system irygacji, ich technologia nie zastąpiła tej, której używano tutaj wcześniej. Co więcej, stary system był używany także w epokach po upadku dynastii Han. Sądzimy, że przyczyną takiego stanu rzeczy był fakt, iż tradycyjna technologia była dobrze dostosowana do lokalnych warunków ekologicznych i społecznych, stwierdza Li.

« powrót do artykułu