Tlenek węgla zaskoczył astronomów

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Astronomowie korzystający z Atacama Large Milimeter/submilimeter Array (ALMA) zauważyli zdumiewającą rzecz. Okazało się, że w dyskach wokół dużych gwiazd znajduje się zaskakująco dużo tlenku węgla. Wokół gwiazd mniejszych, podobnych do Słońca, gaz ten nie występuje.

Odkrycie stoi w sprzeczności z tym, czego się spodziewano. Specjaliści uważali bowiem, że silniejsze promieniowanie z większych gwiazd powinno pozbawić gazu ich dyski znacznie szybciej niż ma to miejsce w przypadku gwiazd mniejszych, emitujących słabsze promieniowanie.

Dyski protoplanetarne znajduje się wokół młodych gwiazd. Jednak wielokrotnie już po uformowaniu się planet i innych obiektów, dochodzi między nimi do licznych kolizji, przez co powstaje kolejny dysk wokół gwiazdy. Podczas wcześniejszych badań spektroskopowych dysków rejestrowano sygnatury chemiczne wskazujące na obecność olbrzymiej ilości tlenku węgla. To było zaskakujące, gdyż astronomowie uważali, że gaz ten powinien znacznie wcześniej zniknąć z dysku - mówi Jesse Lieman-Sifry, jeden z autorów nowego odkrycia. Uczony wraz z kolegami, chcąc dowiedzieć się, dlaczego gaz pozostał wokół niektórych gwiazd, przeprowadzili badania 24 systemów gwiezdnych. Za punkt odniesienia przyjęli Słońce, które uznali za gwiazdę o małej masie. Uczeni skupili się na gwiazdach liczących 5-10 milionów lat. Wśród badanych 24 dysków zauważono 3, które były bardzo bogate w tlenek węgla. Jednak najdziwniejszy był fakt, że CO występował wyłącznie w dyskach dużych gwiazd. Wokół żadnej z 16 gwiazd o masie zbliżonej do Słońca nie zauważono dużych ilości tlenku węgla. To sprzeczne z intuicją, gdyż silniejsze promieniowanie ultrafioletowe emitowane przez większe gwiazdy powinno szybciej zniszczyć tlenek węgla w ich dyskach.
Na razie naukowcy nie wiedzą, czym wytłumaczyć zaobserwowane zjawisko. Ich zdaniem albo duże gwiazdy od początku mają wokół siebie olbrzymie ilości CO, albo też dużo tego gazu powstaje podczas zderzeń obiektów prowadzących do ponownego powstania dysku.

Istnienie dużych ilości tlenku węgla może mieć znaczenie dla formowania się planet. Gaz ten jest bowiem ważnym składnikiem atmosfery wielkich planet. Jego obecność w dysku może wskazywać, że są tam też obecne inne gazy. Na podstawie ilości CO w dysku astronomowie będą mogli oszacować tempo formowania się wielkich planet.

« powrót do artykułu