W Polsce rusza wielki projekt badań mumii

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Rusza Warsaw Mummy Project (Warszawski Projekt Interdyscyplinarnych Badań Mumii) – największa na świecie realizowana na tak dużą skalę interdyscyplinarna inicjatywa naukowa poświęcona badaniom starożytnych mumii. Ma ona na celu wieloaspektowe przebadanie mumii egipskich, m.in. pod kątem występowania chorób nowotworowych. Rozpoczynający się właśnie pierwszy etap projektu obejmie badania nieinwazyjne za pomocą tomografii komputerowej (TK) i rentgena (RTG), które zostaną wykonane pod okiem specjalistów onkologów i radiologów z Międzynarodowego Centrum Onkologii Affidea w Otwocku. Autorami projektu są polscy archeolodzy i bioarcheolodzy z Uniwersytetu Warszawskiego. Jest on realizowany w ścisłej współpracy z Muzeum Narodowym w Warszawie, z depozytu którego pochodzą mumie.

Na pomysł kompleksowego i wieloaspektowego przebadania mumii egipskich wpadli archeolodzy Kamila Braulińska i Wojciech Ejsmond, doktoranci Wydziału Historycznego i Ośrodka Badań nad Antykiem Europy Południowo-Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, którzy od wielu lat zajmują się zgłębianiem ich tajemnic. Przy współpracy z bioarcheolog Marzeną Ożarek-Szilke, również związaną z Uniwersytetem Warszawskim, przekuli pomysł w projekt, który ma szansę stać się kolejną naukową wizytówką Polski.

 Dotychczas prowadzono tylko kilka interdyscyplinarnych projektów badań mumii, m.in. w Wielkiej Brytanii, Stanach Zjednoczonych czy Kanadzie, a w 2001 roku przeprowadzony został szereg badań na mumii egipskiej w Krakowie - mówi Marzena Ożarek-Szilke. Nasze przedsięwzięcie zakłada jednak użycie nie tylko znanych i stosowanych przez inne zespoły metod - chcemy także opracować nowe techniki i analizy medyczne, niestosowane dotąd podczas badań mumii. Współczesna nauka pozwala nam badać starożytnych Egipcjan nie tylko dla zaspokojenia ciekawości, wyjaśniania zagadek przeszłości, ale i dla wymiernych korzyści, które płyną z badań nad nękającymi nas współcześnie chorobami  - dodaje.

Zależy nam, aby Warszawa wpisała się do historii interdyscyplinarnych badań nad zdrowiem człowieka i zwierząt na podstawie analizy zmumifikowanych szczątków. Chcemy promować nasze rodzinne miasto oraz jego ikonę, jaką jest Muzeum Narodowe w Warszawie - mówi Wojciech Ejsmond.

Przebadane zostaną łącznie 42 eksponaty: mumie ludzkie i zwierzęce oraz ich fragmenty (dłonie, głowy, stopy). Część z nich jest depozytem Uniwersytetu Warszawskiego przekazanym Muzeum Narodowemu w Warszawie, a także depozytem Muzeum Etnograficznego (dłoń) i Luwru (kot, krokodyl oraz baran).

Warsaw Mummy Project to absolutnie wyjątkowe przedsięwzięcie. Znakomicie wpisuje się ono w  interdyscyplinarny nurt  badań dzieł sztuki, a tym samym  w misję i strategię badawczą MNW. Obecnie, badania zabytków stanowią jedną z najbardziej zaawansowanych dziedzin nauki, pozwalającą na bezpieczne analizowanie obiektów, bez uszczerbku dla ich stanu zachowania, a my zobowiązani jesteśmy do szczególnej troski o wysokie standardy w obszarze prac badawczych posiadanych dzieł. Jesteśmy też otwarci na niekonwencjonalne inicjatywy naukowe i bardzo je popieramy. A taką jest Warsaw Mummy Project. Podziwiam zapał i ogromny entuzjazm młodych naukowców biorących w nim udział i życzę wszystkim uzyskania jak najlepszych wyników, tak dla nauki jak i dziedzictwa światowego. Osobiście dodatkowo cieszę się bardzo, bo właśnie zacieśniamy długoletnie relacje z Uniwersytetem Warszawskim, a reorganizowane Laboratorium MNW, w ramach swych aktywności naukowych, wchodzi w ścisłą współpracę z jedną z najnowocześniejszych na świecie placówek badawczych - interdyscyplinarnym Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych Uniwersytetu Warszawskiego (CNBCh). Jestem przekonana, że Laboratorium MNW aktywnie włączy się w badania mumii, ale zakres tych prac zostanie określony dopiero po zakończeniu pierwszego etapu badawczego – mówi Dorota Ignatowicz-Woźniakowska Główny Konserwator MNW.

Warsaw Mummy Project został podzielony na dwa etapy – etap badań nieinwazyjnych i etap badań mikroinwazyjnych. Podczas pierwszej fazy prac przeprowadzone zostaną badania za pomocą tomografu komputerowego (TK) i najnowocześniejszego cyfrowego aparatu do badań rentgenowskich (RTG). Naukowcy w pierwszej kolejności sprawdzą, czy mumie są autentyczne
i co zawierają. W ramach tego etapu badań planowane jest wykorzystanie daktyloskopii i podoskopii - w ścisłej współpracy z jednostką włoskich carabinieri, a ponadto analizy makroskopowej w celu ustalenia metody mumifikacji i określenia stanu zachowania tkanek. Badania TK pozwolą odpowiedzieć na pytania o gatunek, płeć i wiek mumii, ale przede wszystkim dadzą szansę na znalezienie śladów chorób występujących w starożytności, w tym chorób kośćca, schorzeń metabolicznych, zakaźnych, naczyniowych, odpasożytniczych, ale w szczególności nowotworowych.

Jesteśmy zaszczyceni, że będziemy mieli swój wkład w ten fascynujący projekt. Pozyskanie wiedzy o rodzajach występujących w starożytności nowotworów, organach, które atakowały, oraz stadiach rozwoju chorób może znacząco przyczynić się do udoskonalenia dzisiejszych metod profilaktyki i walki z rakiem - mówi Andrzej Radkowski, dyrektor medyczny Affidea Polska, która jest wyłącznym partnerem medycznym pierwszego etapu badań w ramach Warsaw Mummy Project. Nasza klinika
w Otwocku przez ponad trzy lata obejmowała bezpłatną opieką chorych na nowotwory. W sytuacji odmowy przez NFZ zakontraktowania naszych usług i co za tym idzie braku możliwości pomagania ludziom, czujemy satysfakcję, że  przynajmniej możemy przyczynić się do rozwoju polskiej nauki – dodaje.

Obrazy pozyskane podczas badań zostaną również wykorzystane do przeprowadzenia rekonstrukcji wyglądu zmumifikowanych osobników za życia.

Drugi etap Warsaw Mummy Project zakłada zastosowanie technik mikroinwazyjnych, niezbędnych do pobrania niewielkich próbek mumii metodami endoskopowymi. Dzięki nim możliwe będzie przeprowadzenie dokładnych analiz laboratoryjnych, w tym genetycznych z wykorzystaniem badań DNA.

Warsaw Mummy Project, pod względem zakresu oraz liczby i różnorodności badań mumii egipskich, jest pierwszą tak  rozbudowaną inicjatywą naukową na świecie.

Badania mumii egipskich za pomocą tomografii komputerowej były wprawdzie wykonywane w różnych miejscach na świecie już od lat 70., ale zdołano przebadać ich jedynie nieco ponad 100, co stanowi zaledwie ułamek wszystkich mumii znajdujących się w światowych muzeach. Nigdy też nie były one badane tak dogłębnie, w tak kompleksowy sposób i w ramach tak złożonego, interdyscyplinarnego projektu - mówi specjalistka w zakresie badań szczątków ludzkich Marzena Ożarek-Szilke.

Będziemy promować Polskę i prezentować wyniki w licznych publikacjach naukowych oraz na konferencjach zagranicą - zgodnie dodają Kamila Bralińska i Wojciech Ejsmond.

Stronę technologiczną Warsaw Mummy Project wspiera firma General Electric, która dostarczyła na potrzeby badań nowoczesny cyfrowy rentgen Optima XR220amx zapewniający bardzo wysoką jakość obrazowania. 

« powrót do artykułu