Zewnętrzne zasilanie w czasie polowania

[KopalniaWiedzy.pl 352]

Dzbanecznik Nepenthes gracilis wykorzystuje energię spadających kropli deszczu do zasilania ruchu wieczka (klapki przykrywającej dzbanek). W ten sposób mrówki są wrzucane do płynów trawiennych.

Jak wyjaśnia zespół dr Ulrike Bauer z Uniwersytetu w Bristolu, wieczko jest wprawiane w bardzo szybkie drgania. Naukowcy porównują to do sprężynowania trampoliny. Szczytowe prędkości opisywanego ruchu przypominają szybkość wybijania się szarańczy.

Zjawisko udało się zarejestrować za pomocą szybkich kamer i laserowego pomiaru drgań. Artykuł na ten temat ukazał się w piśmie PNAS.

Mamy kroplę uderzającą w powierzchnię [wieczka], która wywołuje szybki ruch w dół. Dzięki sprężystości klapka przemieszcza się do pewnego momentu, a potem się odbija. Pojawiają się drgania, bardzo podobne do obserwowanych w sytuacji, gdy linijkę położy się na biurku i jej koniec potrąci palcem.

Zarejestrowany ruch jest unikatowy. Po pierwsze, jego prędkość przewyższa szybkość ruchów pułapkowych innych roślin mięsożernych, a po drugie, roślina wykorzystuje zewnętrzne źródło energii.

Bristolczycy podkreślają, że wieczko jest pokryte woskiem, co zmniejsza przyczepność owadów. By określić siłę chwytu na wieczku, w ramach eksperymentu mrówki mocowano do przetworników siły. Okazało się, że z jednej strony powierzchnia jest na tyle śliska, by podczas drgań zdestabilizować mrówkę, a z drugiej na tyle antypoślizgowa, by utrzymać ją w pozostałych warunkach.

Biolodzy sądzą, że N. gracilis można zaliczyć do osobnej kategorii mięsożerności; nie jest bowiem ani aktywną rośliną jak muchołówka, ani biernym zjadaczem w rodzaju pozostałych dzbaneczników.

Kluczowa wydaje się sztywność wieczka N. gracilis. Kiedy uczeni badali inne gatunki, które chwytają mrówki jedynie dzięki pokrytemu śliską substancją kołnierzykowi, okazało się, że klapka jest o wiele bardziej giętka.

Wieczko jest tak przystosowane, że rozprzestrzenia ruch wywołany spadającą kroplą, zwiększając w ten sposób powierzchnię stanowiącą zagrożenie dla owada.

« powrót do artykułu