Nie ma palmy? Czas na glinę...

[KopalniaWiedzy.pl 332]

By uzupełnić niedobory mikro- i makroelementów, dzikie szympansy (Pan troglodytes schweinfurthii) z lasów Ugandy jedzą coraz częściej glinę.

Autorzy studium opublikowanego w PLoS ONE opisali szympansy z lasu Budongo, które jadły glinę i ziemię z kopców termitów oraz piły z glinianek pod drzewami. Biolodzy sądzą, że zmiana diety może być częściowo wynikiem zniszczenia palm Raphia farinifera, a to na ich butwiejącym miękiszu małpy polegały w przeszłości, szukając składników mineralnych, przede wszystkim sodu. Co ważne, glina zapewnia jednak dodatkowe korzyści: pomaga w odtruwaniu i trawieniu.

Międzynarodowy zespół naukowców obserwował szympansy, które zanurzały przeżute liście (głównie pokrzywców Acalypha) w gliniastej wodzie i wyciskały sobie wchłoniętą ciecz do pyska. Nierzadkim widokiem były też zwierzęta wydobywające z ziemi grudki gliny.

Obserwacje szympansów z lasu Budongo prowadzono nieprzerwanie od 1990 r., kiedy to prof. Vernon Reynolds założył Budongo Conservation Field Station.

Badanie gliny i gleby z kopców termitów wykazało, że występują w nich duże ilości różnych minerałów. Glina zawierała bardzo dużo glinu, a warto przypomnieć, że glinki kaolinitowe są zjadane przez wiele gatunków, w tym przez ludzi, by wspomóc odtruwanie i trawienie. Jak tłumaczą biolodzy, składająca się w co najmniej 80% z owoców i liści dieta szympansów obfituje w taniny, więc jedząc glinę, małpy mogą je zneutralizować.

Adsorpcja minerałów przez glinę doprowadziła do jej spożywania przez ludzi. Specjaliści podkreślają, że kobiety z Budongo często sięgają po zmieszaną z wodą glinę zarówno w ciąży, jak i z powodu bólu brzucha (kationy sodu, a także glinu, wapnia, żelaza, magnezu i potasu wiążą się z glinami, np. kaolinitem, w obecności wody). W przeszłości zademonstrowano uwalnianie minerałów, zwłaszcza żelaza, z kaolinitu w obecności kwasu taninowego, przy czym uwalnianie wzrasta ze wzrostem kwasowości (spadkiem pH z 4 do 1).

Szympansy z Budongo najwyraźniej odkryły, że korzystanie z "gąbek" z liści zapewnia dostęp do wyższych stężeń cennych składników niż picie gliniastej wody czy wyjadanie gliny z ziemi.

Przed 2000 r. raz po raz widywano szympansy ze społeczności Sonso, które jadły palmy, ale po 2005 r. zdarzało się to rzadziej, wzrosła za to częstość geofagii. Naukowcy przypuszczają, że doprowadził do tego spadek dostępności R. farinifera (ogonki liści palmy są wykorzystywane do wiązania liści tytoniu).

« powrót do artykułu