Placebom, czyli wpływ zmienności genetycznej na efekt placebo

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Metaanaliza badań ujawniła, że osobnicza reakcja na placebo zależy od tzw. placebomu, czyli genów kodujących białka szlaków neuroprzekaźników.

Naukowcy z Beth Israel Deaconess Medical Center (BIDMC) i Brigham and Women's Hospital (BWH) postawili sobie szereg pytań, m.in.: 1) z iloma biomarkerami reakcji na placebo mamy do czynienia, 2) czy można wykorzystać reakcję na placebo do wzmocnienia działania spersonalizowanych leków, 3) jaki może być wpływ interakcji placebo-lek, 4) co nowe informacje oznaczają dla randomizowanych badań klinicznych, które uwzględniają kontrolną grupę placebo i wreszcie 5) czy powinno się w testach klinicznych wyodrębnić grupę kontrolną niepoddawaną żadnych zabiegom?

Badanie genetycznego wpływu na reakcję placebo - placebomu - znajduje się na razie w powijakach, ale już [teraz] dysponujemy licznymi dowodami, że genetyczne zróżnicowanie szlaków mózgowych neuroprzekaźników modyfikuje wpływ placebo. Wskutek tego odpowiedź placebo zaczyna być postrzegana jako seria biologicznych reakcji, którą trzeba precyzyjnie scharakteryzować zarówno ze względu na testy leków, jak opiekę nad pacjentami - podkreśla dr Kathryn T. Hall.

Efekt placebo występuje wtedy, gdy stan pacjenta poprawia się pod wpływem terapii, która nie zawiera substancji czynnej. By przewidzieć, które osoby zareagują na placebo, początkowo naukowcy posługiwali się miarami behawioralnymi, np. osobowościowymi, jednak rozwój metod obrazowania w ostatnim dziesięcioleciu unaocznił aktywację szlaków neuroprzekaźników w odpowiedzi na placebo.

Mieliśmy na uwadze, że pobudzając lub hamując neurony, neuroprzekaźniki odgrywają kluczową rolę w percepcji nagrody i bólu, dlatego dywagowaliśmy, że zmienność w zakresie genów kodujących te białka może także modyfikować reakcję placebo.

W 2012 r. Hall zidentyfikowała pierwszy biomarker placebo - gen katecholo-O-metylotransferazy (ang. catechol-O-methyltransferase, COMT). Amerykanka zademonstrowała, że zmienność genetyczna COMT, enzymu wpływającego m.in. na poziom dopaminy, określa również zakres osobniczej reakcji placebo.

Analiza literatury przedmiotu z ostatnich 10 lat wykazała, że poza genem COMT zmienność genetyczna w zakresie innych szlaków może również wpływać na odpowiedź placebo. Chodzi m.in. o szlaki opioidowy, serotoninowy i endokannabinoidowy.

Odkrycia te mają kluczowe znaczenie, bo zauważamy, że placebo nie jest jedynym składnikiem efektu placebo. Modyfikowane przez genetykę szlaki neuroprzekaźników są [bowiem] wykorzystywane zarówno przez leki, jak i placebo. To sugeruje, że lek może zmienić reakcję placebo, a placebo zmodyfikować reakcję na lek - podkreśla Ted Kaptchuk.

Autorzy raportu z pisma pisma Trends in Molecular Medicine zaznaczają, że potencjalne nakładanie się wpływów placebo, leków i choroby dodatkowo komplikuje kwestię placebomu.

Możliwość istnienia zależnej od zmienności genetycznej [... ] interakcji placebo-lek sugeruje, że powinniśmy doprecyzować i zrekalibrować założenia dot. grupy placebo w randomizowanych badaniach klinicznych. Kolejnym ważnym krokiem w opisywaniu placebomu powinno być uwzględnienie grupy kontrolnej niepoddawanej żadnym zabiegom - podsumowują naukowcy.

« powrót do artykułu