Kosztowna autotomia skorpionów

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Części ciała utracone w wyniku autotomii zazwyczaj odrastają, lecz nie u rzadkich południowoamerykańskich skorpionów z rodzaju Ananteris. Co więcej, razem z odrzucanym podczas ratowania życia ogonem (zaodwłokiem) pajęczaki tracą końcowy odcinek przewodu pokarmowego z odbytem.

Camilo Mattoni z Narodowego Uniwersytetu w Córdobie próbował od tyłu schwytać skorpiony za pomocą szczypczyków. Pajęczaki wiły się przez chwilę, a później zaodwłoki odpadały po 2. lub 3. segmencie. Bazując na obserwacjach poczynionych w terenie i w laboratorium, badaniu okazów z kolekcji muzealnych oraz skaningowej mikroskopii elektronowej, zespół Argentyńczyka udokumentował autotomię zaodwłoka (metasomu) aż u 14 gatunków Ananteris, w tym A. balzani czy A. solimariae. Jak tłumaczą naukowcy, zwierzęta tracą w ten sposób końcową część jelita środkowego, całe jelito tylne, a także umiejscowiony na końcu 5. segmentu odbyt.

Podobnie jak u jaszczurek autotomia ma u Ananteris charakter dowolny. Kiedy podczas eksperymentów pajęczaki znieczulano albo chwytano za inne części ciała, "ogon" nigdy nie odpadał.

Mattoni szacuje, że bez części zaodwłoka chodzi ok. 5-8% dzikich Ananteris. Ponieważ nie są w stanie się wypróżnić, ekskrementy gromadzą się w pęczniejącym przedowłoku. Niekiedy ciśnienie jest tak wysokie, że dochodzi do odłamania kolejnego segmentu. W artykule opublikowanym na łamach PLoS ONE naukowcy opisali drugą autotomię u przedstawiciela gatunku A. solimariae. Wg nich, była spontaniczna, bo w pobliżu brakowało ofiary, a w okrągłym plastikowym pojemniku elementu, w którym można by utknąć. Do odłączenia doszło między 1. a 2. segmentem metasomu. Odpadły 2 segmenty - 2. i 3. - i utworzyła się nowa blizna.

Niestety, po autotomii skorpiony tracą zdolność polowania i obrony, ale nadal próbują się posługiwać utraconym kolcem jadowym. Po odrzuceniu części zaodwłoka muszą się posługiwać szczękoczułkami i nogogłaszczkami, chwytając drobne owady, np. kilkumilimetrowe świerszcze.

Mimo opisanych problemów, skorpiony bez "ogona" żyją do 8 miesięcy, mogą się więc w tym czasie rozmnożyć. Autotomii nie obserwuje się u młodych osobników, które najpierw wykorzystują inne formy obrony, by także dożyć szansy przekazania swoich genów.

Samice również rzadziej decydują się na autotomię. Jako że żyją one dłużej od samców, stosując tę strategię, więcej by straciły. Poza tym ze względu na żyworodność potrzebują kolca jadowego, by móc wyżywić siebie i embriony pokaźniejszą zdobyczą.

« powrót do artykułu