Soczewkuje sam siebie

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Ethan Kruse i Eric Agol z University of Washington poinformowali na łamach Science o odkryciu pierwszego znanego układu podwójnego, który sam dla siebie jest soczewką grawitacyjną. To potwierdzenie teorii mówiącej o możliwym istnieniu takich układów.

Soczewkowanie grawitacyjne to zjawisko często wykorzystywane przez astronomię. Bez niego nie moglibyśmy zauważyć wielu znajdujących się daleko gwiazd. Do soczewkowania dochodzi, gdy masywne ciało niebieskie zakrzywia i skupia światło znajdującej się poza nim gwiazdy. Z naszego punktu widzenia gwiazda taka świeci mocniej, dzięki czemu możemy ją dostrzec.

Naukowcy sądzą, że niemal połowa widocznych gwiazd to obiekty znajdujące się w układach wielokrotnych, często podwójnych. Jeśli orbity gwiazd w takim systemie znajdują się względem Ziemi w odpowiedniej płaszczyźnie, to obserwujemy periodyczne przesłanianie się gwiazd nawzajem, co skutkuje osłabieniem światła gwiazdy znajdującej się dalej od nas, tej zasłoniętej. Jednak uczeni spekulowali, że w niektórych układach podwójnych może dochodzić do soczewkowania, dzięki czemu światło gwiazdy dalszej jest zakrzywiane przez gwiazdę ją przesłaniającą i gwiazda przesłaniania wydaje się świecić mocnej. Zjawisko takie miałoby zachodzić w układach, w których jednak gwiazda jest podobna do Słońca, a druga jest białym karłem, czyli niewielkim obiektem o olbrzymiej masie. Wówczas, gdy biały karzeł będzie przechodził na tle swojego towarzysza, dojdzie do soczewkowania grawitacyjnego. Kruse i Agol zaobserwowali właśnie takie zjawisko.

Naukowcy przyglądali się gwieździe KOI 3278. Wcześniej zauważono, że czasami gwiazda ta „przygasa”. Astronomowie sądzili, że dzieje się tak, gdyż na jej tle przechodzi planeta. Zamiast niej odkryli jednak drugą gwiazdę. Badania ujawniły, że gwiazdy obiegają się co 88 dni. Gdy gwiazda podobna do Słońca znajduje się pomiędzy Ziemią a swoim towarzyszem, biały karzeł „przygasa” jak ma to miejsce w większości układów podwójnych. Jednak gdy to biały karzeł jest bliżej Ziemi obserwowana jasność jego większego towarzysza zwiększa się o 0,1%. Zjawisko takie trwa 5 godzin.

« powrót do artykułu