'Miękkie' przeszacowanie nauki

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Daniele Fanelli i John Ioannidis opublikowali w Proceedings of the National Academy of Sciences artykuł, z którego dowiadujemy się, że naukowcy zajmujący się "miękkimi" dziedzinami wiedzy częściej niż inni przeceniają wyniki swoich badań. Najczęściej zaś zdarza się to naukowcom z USA.

Nauki "miękkie" to takie, w których bardzo trudno jest uzyskać jednoznacznie mierzalne rezultaty. Ich przykładem mogą być np. nauki behawioralne. Eksperymenty dotyczące zachowań czy reakcji ludzi lub zwierząt trudno jest powtórzyć czy opisać tak, by można było jednoznacznie i bez żadnych wątpliwości zmierzyć wyniki eksperymentów. Dlatego też od dziesiątków lat uznaje się, że badania z tych dziedzin są bardziej podatne na złą ocenę wyników.

Fanelli i Ioannidis uważają, że specjaliści zajmujący się "miękkimi" naukami mają większą swobodę w projektowaniu eksperymentów, co z kolei prowadzi do sytuacji, w których tak je przeprowadzają, by potwierdziły to, w co wierzą.
Obaj naukowcy doszli do takiego przekonania badając 82 współczesne metaanalizy (czyli artykuły naukowe dotyczące analiz innych artykułów naukowych) z dziedziny genetyki i psychiatrii. Opisywały one 1174 eksperymenty. Uwzględnienie gentyki i psychiatrii pozwoliło na porównanie wiedzy "twardej" (genetyka) z "miękką" (psychiatria), a jako, że psychiatria korzysta też z osiągnięć genetyki, można było sprawdzić, co dzieje się, gdy w badaniach psychiatrycznych uwzględniana jest wiedza genetyczna.

Porównanie takie pozwoliło stwierdzić, że naukowy zajmujący się dziedzinami "miękkimi" częściej nadają zbyt duże znaczenie swoim odkryciom i częściej informują, że eksperymenty zgadzały się z teoretycznymi przewidywaniami. Ponadto tam, gdzie w badaniach brali udział naukowcy z USA, zjawiska te były bardziej widoczne. Fanelli i Ioannidis przypuszczają, że przyczyną takiego stanu rzeczy jest fakt, iż w USA olbrzymi nacisk kładzie się na publikacje naukowe, które są miarą sukcesu badacza. Jako, że - o czym już wspomniano - w naukach "miękkich" jednoznaczy pomiar, a zatem zdefiniowanie parametrów opisujących udane badanie czy dokonane odkrycie, jest niezwykle trudny, powoduje to, iż naukowcy przeceniają swoje osiągnięcia. Zauważono też, że tam, gdzie dochodzi do połaczenia nauki "miękkiej" z "twardą" występuje mniejsza tendencja do przeceniania wyników, niż w samych naukach "miękkich".