Małpy poznają się na miłych i uczynnych

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Kapucynki czubate (Cebus apella) unikają ludzi samolubnych i reagują najlepiej na jednostki pomagające innym.

Podczas pierwszego studium naukowcy z Uniwersytetu w Stirling oraz Uniwersytetu Kioto sadzali małpki naprzeciw aktorek i aktorów, którzy odgrywając scenki rodzajowe, zachowywali się w pomocny lub w egoistyczny sposób. Później oceniano gotowość C. apella do przyjmowania od nich jedzenia.

Przy scenariuszu osoby pomagającej, nie radząc sobie z otwarciem pudełka, A prosiła B o pomoc. B pomagała A i udawało się dotrzeć do zamkniętej w środku zabawki. Przy warunkach unikania pomagania A próbowała otworzyć pudełko, po nieudanych próbach prosiła B o pomoc, a B to ignorowała, unikając patrzenia na proszącą. A próbowała dalej, lecz na próżno. W 3. wariancie sytuacji z pudełkiem zmagały się A i B. A prosiła o pomoc B, ale B była zajęta swoim zadaniem i nie pomagała A. Ostatecznie ani działania A, ani B nie kończyły się sukcesem. Czwarty scenariusz także zakładał, że nad pudełkiem będą się głowić zarówno A, jak i B. A się poddawała, ale nie prosiła B o pomoc. B szybko przestawała i odwracała głowę od A. Po jakimś czasie obie wracały do otwierania, ale żadnej się nie udawało.

Odkryliśmy, że małpki rzadziej brały jedzenie od aktorów, którzy konsekwentnie odmawiali innym udzielenia pomocy - opowiada dr James R. Anderson.

Gdy aktorka B pomagała A, małpa w ogóle ich nie różnicowała i równie chętnie brała pokarm z wyciągniętej dłoni. Gdy jednak B nie pomagała A, zwierzę znacznie rzadziej przyjmowało poczęstunek B. Badania w warunkach kontrolnych ujawniły, że C. apella reagowały na wyraźny gest odmowy. Dodatkowe czynniki, np. to, czy A udało się w końcu zdjąć pokrywkę lub czy B odwracała głowę, okazały się nie mieć znaczenia.

Dr Anderson dodaje, że uzyskane wyniki uzupełniają ustalenia wcześniejszego studium. W tym przypadku małpki przyglądały się wymianie piłeczek wg jednego z 4 scenariuszy. Na prośbę A osoba B oddawała wszystkie swoje piłeczki (3). Później A się rewanżowała. Mógł to być rewanż pełny (wszyscy mieli nadal po 3 piłeczki) lub niepełny (A oddawała B tylko 1 swoją piłkę). W jednej z sytuacji, odwracając się, A całkowicie lekceważyła prośbę B. Naukowcy testowali też reakcję kapucynek na wariant, gdzie osoba B miała na początku 3 piłeczki, a A tylko jedną. A prosiła o piłki B, B się zgadzała i na końcu to A miała 3 kulki, a B jedną.

Gdy aktorka A dawała B swoje piłki, małpa ponownie w ogóle ich nie różnicowała, równie chętnie przyjmując podawany pokarm. Gdy jednak A nie rewanżowała się B lub rewanżowała się niecałkowicie, zwierzę znacznie rzadziej przyjmowało poczęstunek A.

Ludzie już na wczesnych etapach rozwoju zaczynają oceniać innych na podstawie obserwacji zachowania wobec osób trzecich. Dotąd przeprowadzono jednak niewiele eksperymentalnych analiz ocen społecznych innych gatunków. Sytuacje odgrywane w obecności małpek nie miały z nimi nic wspólnego, lecz [okazało się, że] zwierzęta oceniały zachowanie ludzi oraz ich charakter.