Skamieniałe kokony konkurencją dla bursztynu

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Paleobiolodzy z University of Kansas badali próbki pobrane w górach Antarktydy, gdy natknęli się na orzęska tkwiącego w ścianie sfosylizowanego kokonu pijawki. Sam kokon odkryto w skale datowanej na ponad 200 mln lat.

Okaz, którego przypadek opisano w PNAS, w dużym stopniu przypomina wirczyki występujące współcześnie w słodkowodnych bajorkach. Naukowcy sądzą, że za czasów prehistorycznego orzęska Antarktyda, część Gondwany, była o wiele cieplejsza. Można zatem wnioskować, że w rejonie odkrycia - Timber Peak w Paśmie Eisenhowera - istniały jakieś strumienie i zbiorniki wodne, a nasz nieszczęśnik żył w jednym z nich.

Podczas studium zespół Benjamina Bomfleura rozpuścił skałę za pomocą kwasu. Pozostała wyłącznie materia organiczna: głównie ściółka, ale i 20 spłaszczonych przez ciśnienie kokonów. Gdy później obserwowano je pod mikroskopem, oczom naukowców ukazał się tajemniczy obiekt. Mikroskamieniałość zawierała m.in. skręconą kurczliwą nóżkę oraz duży makronukleus w kształcie litery C. Odkrycie zasługuje na tym większą uwagę, że zachował się organizm zbudowany z tkanek miękkich (pozbawiony szkieletu), który miał pecha przytwierdzić się nóżką do świeżego kokonu. Ekipa chwali się, że to pierwszy zapis kopalny dla rodziny Vorticellidae i zaledwie drugi dla podklasy Peritrichia.

Kokony szybko twardnieją i łatwo ulegają skamienieniu. Choć przypadkowo natrafiano na nie już 150 lat temu, ich identyfikacją i szczegółowym badaniem zajęto się stosunkowo niedawno, tymczasem wg Bomfleura, mogą one być cenną formą zapisu kopalnego różnych miękkich form prehistorycznego życia.

Ponieważ w skałach osadowych, które powstawały w bagnistych, słodkowodnych środowiskach, nie znajdowano kokonów sprzed więcej niż 220 mln lat, oznacza to, że pijawki i dżdżownice pojawiły się mniej więcej na tym etapie historii Ziemi.

Autorzy raportu z PNAS ujawniają, że poza kokonem z orzęskiem znaleziono tylko jeden egzemplarz skamieniałości tego typu. Zespół Sveina Manuma natrafił na nicienia wewnątrz kokonu sprzed 125 mln (prace prowadzono wtedy na terenie archipelagu Svalbard). Ci sami naukowcy sygnalizowali zespołowi Bomfleura, że w czasie analiz kokonów warto zwrócić uwagę na obecność mikroinkluzji.