Mózgowo wyprzedzamy szympansy jeszcze w czasie życia płodowego

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Wszyscy wiemy, że ludzki mózg jest większy od szympansiego. Na jakim etapie rozwoju pojawia się ta różnica? Okazuje się, że jeszcze w łonie matki (Current Biology).

Jak zauważył prof. Satoshi Hirata z Uniwersytetu w Kioto, początkowo mózgi obu naczelnych rosną coraz szybciej. Po 22. tygodniu ciąży u małp tempo jego wzrostu zaczyna się jednak stabilizować, podczas gdy u ludzi przyspieszanie zachodzi jeszcze przez ponad 2 miesiące (do ok. 32. tyg. ciąży). W 32. tygodniu szacowana prędkość wzrostu ludzkiego mózgu wynosi 26,1 cm3/tydz., a u naszych najbliższych krewnych zaledwie 4,1 cm3/tydz. Warto przypomnieć, że ludzka ciąża jest tylko nieco dłuższa od szympansiej (38 tyg., w porównaniu do 33-34 tyg.).

Między 14. a 34. tygodniem ciąży Hirata i jego współpracownicy badali za pomocą usg. 3D dwie brzemienne szympansice. Uzyskiwane skany porównywali ze zdjęciami ludzkich płodów. Choć podejrzewano, że różnice w wielkości pojawiają się stosunkowo wcześnie, dotąd nikt nie mierzył objętości mózgu młodego rozwijającego się w łonie matki. Dzięki samozaparciu akademików z Kraju Kwitnącej Wiśni ustalono m.in., że w 16. tygodniu ciąży mózg płodu szympansiego ma objętość zaledwie połowy mózgu płodu ludzkiego.

Badania obrazowe przeprowadzano w Hayashibara Great Ape Research Institute. Na zdjęciach dokumentujących ich przebieg widać, że szympansice były zrelaksowane. Ponieważ znały naukowców i im ufały, nie trzeba było podawać znieczulenia. O zażyłości szympansio-ludzkich kontaktów świadczą pojawiające się w relacji prasowej imiona - i to zarówno matek (Mizuko), jak i płodów (Iroha, Hatsuka).

Opisywane badania są częścią większego projektu dotyczącego różnic w budowie i rozwoju mózgów naczelnych. W zeszłym roku także w Current Biology ukazał się np. raport, w którym porównywano mózgi ludzkie i szympansie, bazując na skanach MRI trzech szympansów. Zmiany w anatomii ich mózgu śledzono w okresie od 6. miesiąca do 6. roku życia.

W przyszłości Japończycy chcieliby prześledzić rozwój płodowy poszczególnych części mózgu, w tym przodomózgowia, które odgrywa ważną rolę w podejmowaniu decyzji czy samoświadomości.

Choć musimy jeszcze odpowiedzieć na wiele pytań, jedno wiadomo już na pewno: niesamowity skok gabarytów ludzkiego mózgu (encefalizacja) jest efektem nie tylko specyficznych dla naszego gatunku pourodzeniowych wzorców rozwojowych, ale również podtrzymywania dużego tempa wzrostu in utero.