[KopalniaWiedzy.pl 357]

Niewidomy mężczyzna, który doświadcza déjà vu. Brzmi nieprawdopodobnie, a jednak... Pierwsze tego typu studium przypadku zrewolucjonizowało teorię opisywanego zjawiska.

Do tej pory uważano, że obrazy z jednego oka docierają do mózgu z minimalnym opóźnieniem (liczonym w mikrosekundach). Stąd wrażenie stykania się z czymś po raz drugi. Naukowcy z University of Leeds po raz pierwszy opisali jednak przypadek niewidomego mężczyzny, który doświadczał déjà vu za pośrednictwem węchu, słuchu i dotyku. Wymieniony wyżej uniwersytet jest światowym liderem w zakresie badań nad déjà vu. To tutaj zajmowano się np. chronicznym déjà vu, kiedy dana osoba bez przerwy ma wrażenie, że "już tu kiedyś była".

Na łamach pisma Brain and Cognition Akira O\'Connor i Chris Moulin opisali, w jaki sposób codzienne doświadczenia wywoływały déjà vu u niewidomego mężczyzny. Pewien fragment muzyki wiązał się z odsuwaniem zamka błyskawicznego, a trzymanie talerza w stołówce uczelnianej przypominało urywek rozmowy. W literaturze naukowej po raz pierwszy odnotowano takie zjawisko. To bardzo pomocne, ponieważ opis konkretnego przypadku przeczy teorii odwołującej się do opóźnienia przewodzenia obrazu — mówi O\'Connor. Chcemy także zebrać większą grupę niewidomych osób i dokładniej wszystko zbadać, ponieważ nie mamy powodów, by przypuszczać, że doświadczenia naszego pierwszego "obiektu" są nienormalne lub różnią się od doświadczeń innych ociemniałych.

O\'Connor przyznaje, że osoby doświadczające déjà vu mają wrażenie niewytłumaczalności tego zjawiska. I ponieważ jest ono tak subiektywne, psychologia, dążąc do obiektywizmu, unikała podjęcia tego tematu. Skoro jednak psychologom udało się wyjaśnić zjawisko określane mianem "mam to na końcu języka", ale nie umiem sobie tego za żadne skarby przypomnieć, można uczynić to samo w odniesieniu do déjà vu.

O\'Connor ma swoją własną teorię, która zostanie ostatecznie potwierdzona lub obalona w przyszłym roku. Chce przetestować eksperymentalne wywoływanie déjà vu z wykorzystaniem hipnozy. Uważamy, że déjà vu powstaje, gdy zostanie zakłócona praca obszaru mózgu zarządzającego uczuciem znajomości.

W pierwszym eksperymencie studentów proszono o zapamiętanie zestawu słów. Następnie podczas hipnozy sugerowano, że mają one zostać zapomniane. Po przebudzeniu badanym ponownie pokazywano te same wyrazy, aby wywołać wrażenie znajomości. Mniej więcej połowa studentów twierdziła, że wytworzyło się u nich uczucie podobne do déjà vu, a połowa z tych 50% twierdziła, iż to z pewnością déjà vu.

Marzeniem O\'Connora jest uchwycenie, np. podczas badania MRI, spontanicznie powstającego déjà vu.