Podróżujące jeziora

[KopalniaWiedzy.pl 357]

Na Antarktydzie występuje grupa 11 jezior supraglacjalnych, przesuwających się o wiele szybciej (i w dodatku w innym kierunku) niż Lodowiec Szelfowy Jerzego VI, na którym są umiejscowione. Jeziora tworzą tzw. formację eszelonową i przemieszczają się o ok. 0,5 km rocznie.

Migrują wzdłuż granicy między lodowcem a Wyspą Aleksandra, leżącą u południowo-zachodnich wybrzeży Półwyspu Antarktycznego. Po raz pierwszy zobaczono je już w latach 70., ale tajemniczy ruch opisano dopiero w zeszłym roku. Artykuł na ten temat ukazał się w piśmie Geophysical Research Letters.

Douglas MacAyeal z Uniwersytetu Chicagowskiego zlecił studentom cyfryzację zdjęć satelitarnych antarktycznych jezior. Jedna z członkiń zespołu, Claire LaBarbera (obecnie Cornell College), zauważyła, że z roku na rok zbiorniki przesuwają się w stosunku do poszczególnych elementów krajobrazu z prędkością 10-krotnie większą niż sam lodowiec, w dodatku w kierunku innym niż on. MacAyeal uważa, że dziwne zjawisko wiąże się z usadowieniem samego lodowca szelfowego, wciśniętego między Wyspę Aleksandra a Półwysep Antarktyczny.

Model pokazał, że gdy lód przeciska się przez "szczelinę", powstają naprężenia, a jeziora tworzą się w obrębie minimów rozchodzących się w wyniku tego fal. Zewnętrzne krawędzie lodu ulegają pofałdowaniu - tworzą się wypukłości i niecki (jeziora leżą w nieckach). Ponieważ lodowiec wbija się w Wyspę Aleksandra pod kątem wypukłym, niecki z jeziorami zaczynają się przesuwać w stosunku do linii brzegowej.