Znajdź zawartość

Do tablicy okresowej pierwiastków oficjalnie dodano dwa elementy o liczbach atomowych 114 i 116. Istnieją one mniej niż sekundę, po czym ulegają rozpadowi, ale dzięki badaniom nad nowymi pierwiastkami jesteśmy coraz bliżej tzw. wyspy stabilności, czyli znalezieniu jeszcze cięższych elementów, których stabilność ma wynosić całe dekady. Od dziesiątków lat wiadomo, że oba pierwiastki istnieją, jednak trudno było zdobyć ostatecznie przekonujący dowód. Przed kilkoma dniami komitet Joint Working Party on Discovery of Elements złożony z przedstawicieli International Union of Pure and Applied Chemistry oraz International Union of Pure and Applied Physics, zakończył trwające 3,5 roku badanie dowodów i zgodził się na wpisanie nowych elementów do tablicy okresowej. Z międzynarodowym komitetem współpracowały dwie grupy, jedna pod kierunkiem Jurija Oganessiana z instytutu badań nuklearnych (JINR) w Dubnej w Rosji, a druga prowadzona przez Kena Moody'ego z Lawrence Livermore National Laboratory. Uczeni tworzyli nowe atomy zderzając w akceleratorze w JINR atomy lżejszych pierwiastków. Element 116 powstał dzięki bombardowaniu kiuru (Cu, 96 protonów) jądrami wapnia (20 protonów). Pierwiastek 116 żył tylko przez kilka milisekund, a następnie rozpadł się na cząsteczkę alfa składającą się z dwóch protonów oraz dwóch neutronów i pierwiastek 114. Z kolei sam 114 uzyskano z bombardowania plutonu (94 protony) wapniem. Element 114 po około pół sekundy rozpadał się na copernicium, który sam jest nowym elementem w tablicy okresowej, dodanym doń w 2009 roku. Nowe elementy mają swoje tymczasowe nazwy. Ununquadium (114) oraz ununhexium (116). O samych pierwiastkach niewiele wiadomo, gdyż dotychczas udało się uzyskać tak małe ich ilości, że nie przeprowadzono niemal żadnych badań. Do wspomnianej powyżej wyspy stabilności jest coraz bliżej. Naukowy przewidują, że wyznacza ją pierwiastek o 120 lub 126 protonach w jądrze.

Matematycy z Imperial College London oraz instytucji badawczych z Australii, Japonii i Rosji pracują nad "tablicą okresową kształtów". Mają się w niej znaleźć wszelkie możliwe kształty, które mogą istnieć w przestrzeni trój-, cztero- i pięciowymiarowej. Będą one ze sobą powiązane podobnie, jak powiązane są poszczególne pierwiastki w tablicy Mendelejewa. Po opracowaniu kształtów rozpoczną się prace nad formułami matematycznymi, które będą je opisywały. Dzięki temu będziemy lepiej rozumieli geometrię i zależności pomiędzy różnymi kształtami. Tablica okresowa to jedno z najważniejszych narzędzi chemii. Opisuje ona atomy, z których wszystko jest stworzone i wyjaśnia ich właściwości chemiczne. My chcemy uczynić so samo odnośnie kształtów w przestrzeni trój-, cztero- i pięciowymiarowej - pragniemy stworzyć listę podstawowych cegiełek geometrycznych i opisać właściwości każdej z nich za pomocą stosunkowo prostych równań. Sądzimy, że takich kształtów będzie wiele, więc naszej tablicy nie powiesimy sobie na ścianie, jednak będzie ona bardzo przydatnym narzędziem - mówi profesor Alessio Corti, lider projektu. Jeden z naukowców biorących udział w projekcie, doktor Tom Coates, stworzył już oprogramowanie, które powinno pomóc w odnalezieniu poszczególnych bloków budujących wszystkie kształty. Dzięki niemu uzyskamy figury podstawowe, które będzie można opisać odpowiednimi równaniami. Uczeni spodziewają się, że takich figur będzie kilka tysięcy. Większość osób potrafi sobie wyobrazić kształty trójwymiarowe, ale ci, którzy nie specjalizują się w tym, czym my się zajmujemy, mogą mieć problemy z czterema i pięcioma wymiarami. Tymczasem zrozumienie takich kształtów jest bardzo ważne dla wielu dziedzin nauki. Na przykład równanie dla kształtów pięciowymiarowych może się przydać, jeśli chcemy poinstruować robota, by spojrzał na jakiś obiekt, a następnie wysunął ramie, by go podnieść. Jeśli jesteś fizykiem, możesz potrzebować analizy kształtów do badania ukrytych wymiarów wszechświata, by zrozumieć świat cząsteczek subatomowych - mówi Coates.