Znajdź zawartość

Co wpływało na umiejscowienie świątyń starożytnej Grecji? Gregory J. Retallack z University of Oregon przeanalizował ukształtowanie terenu, rodzaje gleby oraz wegetację na terenie 84 tego typu przybytków z okresu klasycznego. Sporo uwagi poświęcił też zapiskom Herodota, Homera i Platona. Po tym wszystkim orzekł, że istniał silny związek między czczonym bóstwem a rodzajem gleby, na jakim usadowiono budowlę (Antiquity). Świątynie Demeter (bogini uprawy zboża, której atrybutami były m.in. pszenica i owies) oraz Dionizosa (boga ekstazy religijnej, sił witalnych i wina) wznosiły się na glebach zwanych kserolami (od greckiego xeros, czyli suchy). Są to półpustynne szaroziemy, które nadają się do uprawy zbóż. Świątynie Apolla (boga wróżbiarstwa oraz muzyki) i jego bliźniaczej siostry Artemidy (dziewiczej bogini lasów i łowów) stawiano na ortentach lub ksereptach. Ortenty są uznawane za entisole, czyli gleby inicjalne o niewykształconym profilu. Brak w nich poziomych warstw, ponieważ materiał gromadzi się na stromych stokach lub w danym miejscu nie występuje odporna na oddziaływanie pogody skała macierzysta. Gleba ta zawiera sporo iłów i gliny, dlatego kiedyś wykorzystywali ją głównie wędrowni pasterze. Kapliczki poświęcone Afrodycie (bogini miłości i piękna), a także Posejdonowi (bogowi morza) występowały na glebach wapiennych, np. na nadbrzeżnych terasach, gdzie było za sucho, by myśleć o uprawie czegokolwiek. Wg Retallacka, budowniczowie dopasowywali "profesję" bóstwa do lokalizacji, która ze względu na nią najbardziej by mu odpowiadała.

W klasycznych dziełach greckich dość często wspomina się o tawernach, żadnemu archeologowi nie udało się jednak natknąć na pozostałości po takim przybytku. Ponowna analiza zgromadzonych przez lata artefaktów wskazuje, że nie można ich było znaleźć, bo winiarnie znajdowały się w domach mieszkańców. Clare Kelly Blazeby z Uniwersytetu w Leeds przyjrzała się przedmiotom z kilku domostw rozsianych po całej Grecji. Datowano je na 475-323 r. p.n.e. We wszystkich budynkach znaleziono wiele naczyń do picia. Początkowo naukowcy sądzili, że natknęli się na parcele zamożnych obywateli, ale czarek były zbyt wiele, nawet jak na bogaczy. Zamiast tego Blazeby uważa, że regularnie sprzedawano tu wino. Allison Glazebrook z Brock University w St. Catharines wykazała, że domy starożytnych Greków były nie tylko tawernami, ale i burdelami. Kanadyjka odkryła ponoć nie tylko erotyczne malunki, ale i sporo gadżetów o podobnym przeznaczeniu. Poza tym, podobnie jak Blazeby, natknęła się na skupiska naczyń na wino. Doniesienia pań zmieniają pogląd na ekonomię starożytnej Grecji. Jak widać, spora część handlu odbywała się w domach, które służyły różnym celom.