Znajdź zawartość

Ryby żyjące w pobliżu elektrowni węglowych zawierają mniej rtęci niż zwierzęta występujące na innych obszarach. Naukowcy uważają, że dzieje się tak przez wysokie stężenia selenu, które także nie są dobre, bo mogą zagrażać nawet śmiercią. Zatrucie selenem zwiększa np. ryzyko rozwoju nowotworów, o uszkodzeniach skóry nie wspominając. Odkryliśmy, że u ryb z jezior położonych co najmniej 30 km od elektrowni węglowych poziom rtęci jest ponad 3-krotnie wyższy niż u przedstawicieli tego samego gatunku z jezior zlokalizowanych w promieniu 10 km od zakładu – opowiada Dana Sackett, doktorantka z Uniwersytetu Stanowego Karoliny Północnej. Naukowcy byli bardzo zaskoczeni wynikami, ponieważ w skali globalnej elektrownie węglowe są jednym z wiodących emitentów atmosferycznych zanieczyszczeń rtęcią, a duże ilości Hg osadzają się w obrębie 10 km od kominów. Amerykanie badali bassy wielkogębowe, zwane inaczej okoniopstrągami (Micropterus salmoides), oraz samogłowy błękitne (Lepomis macrochirus) z 14 jezior słodkowodnych. Siedem znajdowało się w promieniu 10 km od elektrowni, a tyle samo leżało co najmniej 30 km od zakładu. Wybrano właśnie te gatunki ryb, ponieważ są one często łapane i zjadane przez wędkarzy, poza tym zajmują dwa różne miejsca w łańcuchu pokarmowym. Te pierwsze są tzw. drapieżnikami alfa ze szczytu szeregu organizmów i żywią się mniejszymi rybami. Jako że stężenie rtęci wzrasta w miarę przesuwania się na coraz wyższe ogniwa łańcucha troficznego, u okoniopstrągów powinno ono być wysokie. Samogłowy są od nich mniejsze i polegają głównie na bezkręgowcach, owadach, dlatego zespół Sackett spodziewał się, że w ich tkankach powinno się zakumulować mniej Hg. Naukowcy stwierdzili, że u obu gatunków poziom metalu ciężkiego wzrastał ponad 3-krotnie w jeziorach bardziej oddalonych od elektrowni. Oznacza to, że lokalizacja wpływa na ryby bez względu na miejsce zajmowane w łańcuchu pokarmowym. Ichtiolodzy sądzą, że niższe stężenia rtęci są skutkiem poziomu selenu. W tkankach pobranych od ryb zamieszkujących jeziora położone w pobliżu elektrowni węglowych stężenia selenu były 3 razy wyższe niż w próbkach z bardziej oddalonych zbiorników wodnych. Selen jest również emitowany przez elektrownie węglowe. Wykazuje antagonistyczne działanie wobec rtęci (dokładny mechanizm tego zjawiska pozostaje na razie nieznany). Wiadomo, że zapobiega akumulowaniu przez ryby wysokich stężeń rtęci, ale naukowcy nie wiedzą jak.

Okoniopstrągi, powszechnie występujące w USA ryby słodkowodne, są wykorzystywane w walce z... terroryzmem. Z pomocy ryb korzystają już Nowy Jork, Waszyngton i San Francisco. Zwierzęta mają ostrzec władze, gdyby terroryści zatruli ujęcia wody. Okoniopstrągi są bardzo wrażliwe na pestycydy, związki cyjanku, ołowiu, fosforany i inne trucizny oraz reagują na nie w sposób, który można monitorować. Ryby znajdują się w zbiorniku, przez który przepływa woda pitna dla miasta. Jeśli zanurzone w nim czujniki wykryją przyspieszenie tętna zwierząt, zmiany w sposobie ich pływania lub inne oznaki stresu, system komputerowy rozpoczyna badanie wody i alarmuje władze za pomocą e-maila. Już kilkanaście kolejnych miast zamówiło Intelligent Aquatic BioMonitoring System. Cena jego zainstalowania rozpoczyna się od 45 000 dolarów. Firma, która go oferuje twierdzi, że ryby reagują na toksyny w ciągu sekund, co daje wystarczająco dużo czasu na reakcję. Okoniopstrągi wydają się idealnymi biosensorami. Są bardzo wytrzymałe, jedzą niemal wszystko, więc ich hodowla jest bardzo łatwa. Ponadto armia testowała na nich 27 różnych toksyn i ryby reagowały na wszystkie. John McKosker z Kalifornijskiej Akademii Nauk zauważa, że nie polegałby tylko i wyłącznie na rybach. Mogą istnieć niebezpieczne dla ludzi substancje, na które nie są one wrażliwe. Jednak jak na razie nie znaleźliśmy takich.