Znajdź zawartość

Kaare Lund Rasmussen, chemik z Uniwersytetu Południowej Danii, uważa, że mnisi przepisujący w skryptorium inkunabuły umierali z powodu zatrucia rtęcią. Pierwiastek ten wykorzystywano do produkcji czerwonego atramentu (Journal of Archaeological Science). Naukowiec doszedł do tego wniosku, badając średniowieczne kości z 6 duńskich cmentarzy. Dowodzi on jednocześnie, że odkrył nieznaną dotąd chorobę FOS, która podobnie jak trąd, w charakterystyczny sposób zniekształcała czaszkę (powstawały na niej wgłębienia). Nie wiemy, czy była śmiertelna, ale wygląda na bolesną i równie poważną jak trąd. Tworząc swoją teorię, nie mógł pominąć faktu, że ok. 79% pogrzebanych osób z trądem i 35% z syfilisem zażywało leki z rtęcią. Mimo to zakonnicy spoczywający przy ścieżce cysterskiego opactwa nie chorowali ani na trąd, ani na syfilis, a w ich kościach występowała rtęć. Rasmussen uważa więc, że mnisi albo zakazili się podczas przygotowywania i podawania leków, albo podczas przepisywania ksiąg, w których malowali ozdobne litery. Duński zespół pobrał do badań próbki różnych kości, m.in. franciszkanów z klasztoru w Svendborgu. W odróżnieniu od cystersów, nie stwierdzono u nich zatrucia rtęcią (wynika to zapewne z odmiennych zajęć). Naukowcy pamiętali też o tym, że część osób żyjących w średniowieczu jadała głównie ryby morskie. Zatrucie rtęcią w wyniku przestrzegania takiej diety jest jednak charakterystyczne dla naszych czasów. Pięćset lat temu nie odnotowywano podobnych typów zanieczyszczenia wód i żyjących w nich organizmów. Krwistoczerwony atrament uzyskiwano dzięki minerałowi: cynobrowi, który z chemicznego punktu widzenia jest siarczkiem rtęci (HgS). Rasmussen nawet dziś przestrzega przed dotykaniem starych pergaminów. W tym miejscu przypomina się scena z Imienia róży Umberto Eco, gdzie ślinienie palców podczas przewracania stron doprowadziło do śmierci jednego z bohaterów. Co prawda w jego przypadku chodziło o zatrute paginy, a nie o pigment, ale nie da się zaprzeczyć, że istnieje pewne podobieństwo...

Niemal 700 lat po śmierci Dantego (zm. 13 lub 14 IX 1321 r. w Rawennie) włoscy badacze pokusili się zrekonstruowanie jego twarzy. Od lat spekulowano o orlim nosie poety, los zgotował jednak naukowcom kilka niespodzianek. Dla mnie również było to zaskoczenie — przyznał profesor Giorgio Gruppioni z Uniwersytetu Bolońskiego. W telefonicznym wywiadzie udzielonym Reuterowi antropolog powiedział, że nos był najprawdopodobniej haczykowaty, krótki i skrzywiony, jak gdyby po uderzeniu pięścią. Wszyscy mieliśmy jakieś wyobrażenia na temat wyglądu Dantego. Jeśli to wszystko prawda, jego twarz była zupełnie inna. Wyglądał bardziej jak zwykły człowiek, mężczyzna z ulicy. Popularne teorie dotyczące fizjonomii autora Boskiej komedii były wynikiem artystycznej interpretacji. Gruppioni przypomina, że większość z nich to wizje pośmiertne, a rzemieślnicy podziwiający styl mistrza mocno idealizowali jego wizerunek. Istnieje sporo masek pośmiertnych, ponoć Dantego, ale historycy uważają, że zostały one wyrzeźbione po jego śmierci. Żadna ludzka twarz nie wytrzymałaby wykonania na swojej podstawie aż 30 masek. Włoski zespół opierał się podczas prac rekonstrukcyjnych na pomiarach czaszki wykonanych przez profesora Fabia Frassetto w 1921 roku. To jedyny moment, kiedy znajdowała się ona poza kryptą. Frassetto zmierzył ją niezwykle dokładnie i w tajemnicy przygotował gipsowy model. Profesor działał w ukryciu, ponieważ urzędnicy miejscy uznaliby jego poczynania za profanację. Gdy w XIX wieku otwarto grób uznawany za miejsce pochówku poety, nie odnaleziono w nim żuchwy. Została odtworzona. Szkielet Dantego był w latach 1509-1865 ukrywany przez mnichów z Rawenny, którzy obawiali się, że zostanie skradziony przez agentów z Florencji, rodzinnego miasta artysty. Nad rekonstrukcją pracowali inżynierowie z Uniwersytetu Bolońskiego w Forli (Francesca de Crecenzio, Massimiliano Fantini oraz Franco Persiani) i artyści z Uniwersytetu w Pizie: Francesco i Gabriele Mallegni. Co ostatni posłużyli się nawet programami komputerowymi i technikami wykorzystywanymi w medycynie sądowej. Twarz Dantego wykonali z gipsu, plastiku oraz innych materiałów. Dodali zmarszczki, brwi, przygotowali też renesansowe nakrycie głowy w kolorze burgunda.