Znajdź zawartość

Podczas badań, których wyniki ukazały się w magazynie Social Cognition, okazało się, że kobiety i mężczyźni w późnym wieku średnim wypadali gorzej (poniżej oczekiwań) w standardowych testach pamięciowych, jeśli mówiono im, że będą brali udział w eksperymencie obejmującym osoby po siedemdziesiątce. "Przyjęcie" do starszej grupy (czyli niebezpośrednie przypomnienie o związku między wiekiem a pogarszaniem się pamięci) wystarczyło, by wpłynąć na osiągane wyniki, zwłaszcza w przypadku ludzi, którzy najbardziej obawiali się starzenia. Badacze nazwali to zjawisko efektem stereotypu i wykazali jego istnienie w innych eksperymentach na wielu różnych grupach. Kobiety wypadały, na przykład, gorzej od mężczyzn w testach matematycznych, jeśli wcześniej przeczytały tekst o męskiej przewadze w tej dziedzinie. Biali mężczyźni wypadali natomiast słabiej, gdy mówiono im, że będą współzawodniczyć z Azjatami. Ludzie po 65. roku życia osiągają gorsze wyniki w testach pamięciowych, jeśli przypomni im się związek między wiekiem a pogarszaniem się pamięci. Eksperci podkreślają, że studium, finansowane przez National Institute on Aging, po raz pierwszy tak klarownie pokazało istnienie omawianego zjawiska w tzw. grupie granicznej — człowiek w wieku średnim nie jest już młodzikiem, ale nie jest też jeszcze prawdziwym seniorem. Badanie jest świetnym przełożeniem wyników wcześniejszych prac na tę "przejściową" grupę — mówi Becca Levy, profesor epidemiologii i psychologii w Szkole Zdrowia Publicznego Yale University. Odkrycie to pokazuje, jak niekorzystne obrazy, powielane przez telewizję i inne media oraz w opowiadanych powszechnie dowcipach, wspierają negatywne stereotypy, które wpływają na wyniki osiągane przez osoby w wieku przedemerytalnym. Laurie O'Brien z Tulane University w Nowym Orleanie oraz Mary Lee Hummert z University of Kansas w Lawrence zwerbowały 85 osób (kobiet i mężczyzn) w wieku 48-62 lat. Podzieliły je na 3 grupy. Pierwszej powiedziały, że będzie współzawodniczyć w teście pamięciowym z ludźmi w wieku 70 lat i starszymi. Drugą grupę poinformowały, że zmierzy się z dwudziestokilkulatkami. Trzeciej grupie nie powiedziały nic (była to grupa kontrolna). Zadaniem wszystkich wolontariuszy było studiowanie przez 2 minuty listy 30 słów. Po upływie tego czasu należało wypisać jak najwięcej zapamiętanych wyrazów. Ku zaskoczeniu naukowców, badani "ścigający się" z 20-latkami wypadali bardzo dobrze (podobnie jak grupa kontrolna) i zapamiętywali średnio ponad 14 wyrazów. Nie wykazywali więc żadnego lęku przed lepszym, w domyśle, rywalem. Badani, którzy sądzili, że ich przeciwnikami są seniorzy, wypadli znacząco gorzej od grupy kontrolnej, zapamiętując ok. 12 słów. Zaliczenie do starszej grupy zaskutkowało nieświadomą akceptacją stereotypu, że zaawansowany wiek obniża sprawność pamięciową. A to znalazło odzwierciedlenie w uzyskanych wynikach. Najsłabsze rezultaty stały się udziałem osób szczególnie obawiających się upływu czasu (ujawniło się to w innych testach psychologicznych), nawet jeśli miały czterdzieści kilka lub pięćdziesiąt kilka lat.